поиск новостей
  • 28.03 "Ак чәчәкләр кебек..." Кариев театры,18:30
  • 28.03 "Җан Баевич" Тинчурин театры, 18:30
  • 29.03 "Рөстәм маҗаралары" Кариев театры, 13:00
  • 29.03 "Кияүләр" Тинчурин театры, 18:30
  • 30.03 "Кәҗүл читек" Кариев театры, 11:00
  • 30.03 "Тапшырыл...ган хатлар" Кариев театры, 18:00
  • 30.03 ПРЕМЬЕРА "Флешка, рэп һәм мәхәббәт"Тинчурин театры, 13:00 һәм 17:00
  • 31.03 "Шәй-бу, шай-бу" Кариев театры, 18:00
  • 31.03 "Өч аршын җир" Тинчурин театры, 17:00
  • 02.04 Хан кызы Турандык. Тинчурин театры, 18:30
  • 03.04 Гомер буе сине көтәм. Тинчурин театры, 18:30
  • 04.04 Кияү урлау. Тинчурин театры, 18:30
  • 05.04 Гастрольләр: Тайна замка на холме. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 11:00 һәм 13:00
  • 05.04 Гастрольләр: Ханума. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 18:30
  • 06.04 Гастрольләр: Мастер и Маргарита. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 07.04 Гастрольләр: Мелодия коралловых бус. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 09.04 Җилкәнсезләр. Тинчурин театры, 13:00 һәм 18:30
  • 10.04 Синең хакта… Тинчурин театры, 18:30
  • 11.04 Ядәч! Исемдә! Бер гаилә трагикомедиясе. Тинчурин театры, 18:30
  • 12.04 Флешка, рэп һәм мәхәббәт. Тинчурин театры, 18:30
Бүген кемнәр туган
  • 28 Март
  • Ренат Әюпов - режиссер
  • Фирүзә Җамалетдинова - язучы
  • Артур Поляков - мәдәният хезмәткәре
  • Гиоргий Куприянов - дәүләт эшлеклесе
  • Вил Мәһдиев - көрәшче
  • Никах, юбилей,Туган кон,балалар бэйрэмен,торле кичэлэрне алып барабыз.8-4кэ хэтле шалтыратта аласыз.89393453961
  • Чистаидан иорт сатып Алам чистаинын узенэн 89274905164
  • 1 булмэле фатир моселман гаилэсенэ озак вакытка арендага бирелэ ЖК Салават купере. Собственник ( риелтор тугел!!!)89509488227.
  • Сдается 2-х комнатная квартира по ул. Ф.Амирхана порядочной семье на длительный срок. В квартире есть мебель, рядом остановка, магазины, рынок. Только граждане РФ без животных!!! 8-965-584-66-30 собственник.
  • Продаю листы нержавейки 530х630, толщина 3,5мм, запчасти на УАЗ.тел 89178553159.
  • Коттедж төзэргэ кирэк казанда минэм номер 89274905164
  • Баян сатыла. Казан. Тел.:89003238614
  • татар теленең аңлатмалы сүзлеге сатыла, 3 томда, Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1981 ел. тел.8 919 647 47 91
  • Казанда оч булмэле фатирнын залына тэртипле кыз эзлим. Бигичев урамы. Риелторсыз 89600347300
  • Исэнмесез! Бенто тортларга hэм капкейкларга заказлар кабул итэм! Казан шэhэре. 89377708700 Динара.
Архив
 
Adiplar.narod.ru онлайн энциклопедиясе

Adiplar.narod.ru онлайн энциклопедиясе

Әхмәт Дусайлы туплаган онлайн-энциклопедиядә әдипләр генә түгел, журналистлар, галимнәр, җәмәгать эшлеклеләре турында файдалы мәгълүмат, матбугатта чыккан язмалар урын алган.

ШӘРӘФЕТДИНОВ ТИМЕРХАН

Тимерхан Шәрәфетдинов Татарстанның Мөслим районы Баек авылында туып үскән язучы. Язмаларын район гәзитеннән еракка җибәрмәсә дә, каләменең гаҗәеп көчле икәне ярылып ята. Укыгач үзегез дә ышанырсыз.
Иртә уңмаган кич уңмас, кич уңмаган һич уңмас

Коммунизм атлы сәяси атаманы тәүге кат фәнни терминологиягә кертеп, яңача дөнья төзү тәгълиматен иҗат иткән К.Маркс, Ф.Энгельс һәм В.Ульянов- Ленин киләчәккә ниндирәк планнарны күз алдында тотканнардыр, анысы безнең өчен сер. XIX гасырда нәҗәгай шикеллерәк Европа өстендә уйнаган коммуна очкыны, 20 йөзнең башларында Рәсәй империясенә сикереп, Октябрь түнтәрелешенең гигант ялкынын кабызды. Әлегечә бүтән беркайда да сынап каралмаган яңа тормыш, тәүге иртәләреннән үк җәмгыятьтә илаһи өметләр һәм моңа кадәр күрелмәгән энтузиазм тудырды. Шулай тыйнак кына башланган яңа тормышның дәвамы да юньле булачагын тик Ходай язмаган булган шул. Инде соңга табарак ялтыравык алдавычка төренеп өлгергән миф, ниндидер сәер өрәк кебек, гәрчә, аны никадәр зарыгып көтсәләр дә, массаларга якынаерга гына һич тә теләмәде. Еллары да бер-бер артлы уза тордылар... Үзенә ымсындырып киленгән өмет-ышанычлар исә, уттай кызган ком чүлендә пәйда булган алдавыч мираж фонында ерактан фокусланып күренгән чишмәле оазистай, ерагайганнан ерагайды һаман. Яңача тормышның идеяләрен иҗат иткәндә, үзгәртеп корылачак суррогат дәүләтләрдә киләчәктә үтә дә явыз гамәлләр кылынуы ихтималын, шуның рухи аталары, һич югы төшләрендә генә булса да, бер күреп карадылармы икән? Ләкин бездәге бюрократия, безнең аң, менталитет шартларында һәртөрле прогрессив башлангычларның тормышка ашуы җиңел эшме ул? «Эстафетаны чиратлап кулларына ала барган «юлбашчылар», һәркайсы да, үз планнарын халык массалары күзенә төтен җибәрү өчен махсус эшләмәделәрме икән?» — дигән шикле сорау килеп туа. «Әйдә, матур вәгъдәләргә ышанып, сез юләрләр көнлекче коллар хезмәтен үти торыгыз әле! Ә без, киләчәккә нәрсәләр кирәклеген иркенләп ачыкларбыз ничек тә?!»

Ниһаять, И.В.Сталиннан башлап, Б.Н.Ельцинның да идарә итү чоры кергән күп дистә еллар дәвамында, гади халыкның газиз башын соң чиккәчә аңгырайткан бозык идеологиянең битенә япкан пәрдәсе ачылып, андый нәрсәне ничек һәм «нәрсәгә ягып ашап булуы» турында, чып-чын дөресе мәгълүм булды. Узган гасырның туксанынчы еллары башында, без икенче меңьеллыкның иң серле, иң гаҗәеп феноменының җанлы шаһитлары булып куйдык.

«Нык үскән социализмның» позицияләре инде, ниһаять, үткәннәргә кире кайткысыз булып ныгып урнашты, дип ышанылган бер мәлдә, дөньяның иң дәһшәтле кораллы көчләре белән, иң зур җир-су биләмәләренә дә ия, һәм шулай ук, исәпсез күп табигый ресурслары булып, бронялы панцирга да төренгән супеддәүләт, бөтен мирның һушын алып, таркалып бетте. Менә бит хикмәт: диварлары черек булгач, төртмичә дә ауды китте үзе. Элеккеге идеологлар күз алдына да китерә алмаган башка төр суррогат, «яңача капитализм» соңгы елларда, аның каравы безгә һич көтелмәгән яктан килеп иңде. Бер уңайдан, Франклин Теодор Рузвельтның президентлык чорында АКШ тышкы Разведкасы башлыгы булып торган һәм пәйгамбәрләрчә алдан күрүчән даһи Ален Даллесның канатлы фразасын китерәм: «Безгә бүгеннән үк эшкә тотынып, аны шундыйрак юнәлештә алып барырга кирәк ки! Советларда булган бар яхшы нәрсәләрне дә каршы яктан пропогандалап, акны кара дип әйттерергә өйрәтергә кирәк! Һәм инде, әлбәттә, иң мөһиме: аларны бары тик аракы диңгезендә йөздерү — беренчел шарт?! Менә күрерсез, ышаныгыз миңа! Безгә, Советларга таба каратып бер бомба, снаряд һәм хәтта сыңар пуля да атарга кирәк булмаячак!?» Никадәр әүлиялек, пәйгамбәрләрчә алдан күрүчәнлек булган бит бу шәхестә. Нострадаумсларың бөтенләй бер якта торсын. Аның иң югары математик төгәллектә исәпләнелгән идеясен, икенче бер даһи— 40нчы президент Рональд Рейган тулысы белән тормышка ашырды. Алар һәр икесе дә, бик хаклы рәвештә, Дөнья коммунизмын җимереп атучы чын геройлар булып, тарихта үз урыннарын алыр. Владимир Ильичның, 130 млн. Халык яшәүче ярлы, аграр Россияне тиз арада бәйсез, үз энергетикасы һәм 100 мең тракторы булган индустриаль ил итү турындагы мәгълүм карарына ышанмаган бөек фантаст, утопист Герберт Уэльс, коммунизмны җимерү сценаристларының шул гамәлләрен күреп торса, нәрсәләр дияр иде икән?
Атым торса урамда...

Кадерле дуслар! Барлык чорларның да иң үзәккә үткән, ә бүгенгесенең инде тәмам тулып ташыган проблемасы, җәмгыятебез тәнендәге яман шеш—эчүчелек проблемасы тирәсендәрәк барыр хәзер сүзем. Соңгы елларда чамасыз киң җәелгән ямьсез күренеш турындагы күңелсез статистикага мөрәҗәгать итүне гел дә кирәк дип санамыйм. Хәтта һәрбер сабыйга да мәгълүм инде алары. Эчүчелек дигәннән, халыкта бары тик писсимизм гына тудырырга мөмкин булган бер шаккаткыч фактны да искә алып китим инде. Бервакыт, төп газеталарыбызның берсендә, бик тә сенсацияле статья басылып кайтты. Министрлар Кабинетының үтә җаваплы урындагы зур чиновнигы елның беренче чирегендә сәнәгатебезнең «Спиртпром» тармагында җитештерүнең беркадәр кимүенә үзенең үтә зур канәгатьсезлеген белдергән?! Я, шуннан соң нәрсәгә генә өметләник соң без? Гомер-гомергә аракы диңгезендә кайнап, шул продукцияне сатудан килгән табышка гына көн күргән империянең варисы да, киләчәктә шул ук гадәтләргә ябышып ятырмы инде?

Шул төр яман зәхмәтне кисәтү максатында, җәмгыятьтә күпмедер уңай эшләр дә эшләнгән кебек, югыйсә. Идән асты кәсәбәчеләрнең кара эшләренә карата җавап чараларының административ, уголовный һәм башка тагын әллә ниндиләрен дә кулланып карадылар заманында. Ә менә, көтелгән нәтиҗә генә, никтер, юк та юк һаман. «Эт өрер, бүре йөри торыр» дигән мәкальдәгечә, астыртын «бизнессменнар» үз «эшләрен» бик төгәл эшли торалар. Төптән уйласаң, артыңа утырып, бүгеннән чаң кактырырлык хәл: статистикага гади күз салуга, бары агулы эчемлекләр эчүдән генә дә, Рәсәйдә бер ел эчендә чама белән 35-40 мең кешенең гомере киселүен күрәсең.. Аларның күбесенең әле гөрләтеп эш башкара һәм бала тудыра алу яшендә булуларын да исәпләсәң?! Тиеш булып та, меңәрләгән сабыйлар бу дөньяга тумыйча калалар. Шул эчү нәтиҗәсендә килеп чыккан производстводагы бәхетсезлекләр, транспорт артерияләрендәге һәлакәтләр, техноген һәм стихияле бәла-казалар, шулай ук гомуми өметсезлек фонында соңгы елларда бик көчәйгән суицидлык күренешләре дә ил халкын чалгы урынына кыра торалар. Хәтта СССР-Әфган сугышы корбаннары саны да, 10 ел эчендә 15 меңнән беразга гына артты. Ә аракы корбаннары гына да бер елда 3 мәртәбә артып китә.

Киләчәк өметебез, милләтнең генофондын корытып, алдагы өмет-ышанычларны да юкка чыгарулары турында ул мөртәтләрнең, аз гына булса да, исәпләп караганнары бармы икән? Акча дигәндә ата-анасын да сатып җибәрергә әзер ул бәндәләр, шулар хакында кайгыртырга сәләтлеме соң? Типсә тимер өзәрдәй тулы бер буын яшьләребезнең коточкыч зур тизлектә «кара тишек»кә— эчкечелек һәм наркомания упкынына тәгәри баруы фактлары, бүген беребезне дә битараф калдырырга тиеш түгел! «Галимҗанәп бизнесменнар!» Сезнең намусыгызда, үзегезгә карата таудай өелгән халык нәфрәте һәм диңгездәй тозлы, ачы күз яшьләре бар икәнен дә онытмагыз! Шул халык бәддогасының, көннәрдән бер көнне үзебезне дә бугазлап алачагын аз гына да шигегез юкмы?

Беренче карашка, мондый кырын гамәлләр, халыкның кайбер катламнарына ниндидер дәрәҗәдә акланадыр да шикелле?! Пенсия һәм хезмәт хаклары да чамасыз аз. Башка өстәмә керем килер урыннары да бик күренми. дөньяга килгән һәркемгә дә, ничектер җаен табып яшәргә кирәктер бит инде? Чын дөреслек менә болайрак: юк шул, идән асты кәсепчеләре сафында, андый төрдәгеләр юк чутында. Дөнья һаман да бер җитмәгәнгә җитми шул инде ул. Тик, әллә нинди генә сылтаулар эзләп табып, ничек кенә боргалансак та, инде өстебезгә ябырылып, авызыннан ут бөркеп торган аждаһадай куркыныч реаль чынбарлык каршында, болар берсе дә акланырга җитди сәбәп була алмыйлар. Күз яшьләре белән табылган сәмәннәр белән генә ерак сикерә алмассың! Кара кәсепчеләрнең күпчелеге янында бала- чагасы да, итәкләренә тагылып йөргән оныклары да юктыр инде бүген. Шуны төгәл белеп торыйк ,җәмәгать: атым юк урамда, кайгырмыйм буранга дип хаталану, иң хәтәр саташу ул!! Өстебезгә саранчадай ябырылган афәттән беребез дә качып котыла алмаячакбыз! Бусын, бүгенге кырыс, аяусыз тормыш безгә үзе гарантияли!

Инде үткән чорларга да тагын бер әйләнеп кайтыйк әле. Безнең чорда да, алдарак үткәннәрендә дә, шактый гына таралган яман гадәт иде эчүчелек. Ләкин, чама хисен югалтып, тирә-юньдәгеләрне бимазалаган кайнар башларны тиз генә сүрелдерә дә ала торган чаралары бар иде хөкүмәтнең. Утлы продукцияне реализацияләү, үзе дә бик каты күзәтчелек астында булды. Әйе, яшермим, балигъ булганнан соң, мин үзем дә авыз чөермәдем ул нәрсәдән. Чәе янында мәе дә булуына күнегелгән иде инде. Ләкин, эчүчелеккә тулы ирек бирелгән бүгенгедәй «оҗмах» шартлары үткән чорларда булдымы соң? Юк, һәм тагын бер кат юк, әлбәттә. Дөресен әйткәнгә хәтерегез калмасын берүк! Һәр нәрсәдә дә, бераз чама хисе булырга тиештер бит? Шуларны кабат искә төшерик зинһар! 

▲ Өскә
Матбугат-инфо
Матбугат.ру
Ватаным Татарстан
Шәһри Казан
Бердәмлек
Рәшит Ваһапов фестивале
Камал театры
Тинчурин театры
Татар дәүләт филармониясе
Ирек мәйданы
Татарстан яшьләре
Кариев театры
Идел
Өмет
Татарстан китап нәшрияты
Милли Музей
Шаян
Татаркино
Ханский дом
Татар телен һәм ТР яшәүче халыклар вәкилләренең<br />туган телләрен саклау, үстерү мәсьәләләре комиссиясе
«Элита»