поиск новостей
  • 29.03 "Рөстәм маҗаралары" Кариев театры, 13:00
  • 29.03 "Кияүләр" Тинчурин театры, 18:30
  • 30.03 "Кәҗүл читек" Кариев театры, 11:00
  • 30.03 "Тапшырыл...ган хатлар" Кариев театры, 18:00
  • 30.03 ПРЕМЬЕРА "Флешка, рэп һәм мәхәббәт"Тинчурин театры, 13:00 һәм 17:00
  • 31.03 "Шәй-бу, шай-бу" Кариев театры, 18:00
  • 31.03 "Өч аршын җир" Тинчурин театры, 17:00
  • 02.04 Хан кызы Турандык. Тинчурин театры, 18:30
  • 03.04 Гомер буе сине көтәм. Тинчурин театры, 18:30
  • 04.04 Кияү урлау. Тинчурин театры, 18:30
  • 05.04 Гастрольләр: Тайна замка на холме. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 11:00 һәм 13:00
  • 05.04 Гастрольләр: Ханума. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 18:30
  • 06.04 Гастрольләр: Мастер и Маргарита. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 07.04 Гастрольләр: Мелодия коралловых бус. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 09.04 Җилкәнсезләр. Тинчурин театры, 13:00 һәм 18:30
  • 10.04 Синең хакта… Тинчурин театры, 18:30
  • 11.04 Ядәч! Исемдә! Бер гаилә трагикомедиясе. Тинчурин театры, 18:30
  • 12.04 Флешка, рэп һәм мәхәббәт. Тинчурин театры, 18:30
  • 13.04 Яратам! Бетте-китте! Тинчурин театры, 17:00
  • 14.04 Полиционер. Тинчурин театры, 17:00
Бүген кемнәр туган
  • 29 Март
  • Шәкүр - җырчы
  • Рөстәм Абязов - дирижер
  • Илфат Фәйзрахманов - журналист
  • Мөхәммәт Сабиров (1932-2015) - дәүләт эшлеклесе
  • Айгөл Хәйри - җырчы
  • Ринат Хәйретдинов - көрәшче
  • Никах, юбилей,Туган кон,балалар бэйрэмен,торле кичэлэрне алып барабыз.8-4кэ хэтле шалтыратта аласыз.89393453961
  • Чистаидан иорт сатып Алам чистаинын узенэн 89274905164
  • 1 булмэле фатир моселман гаилэсенэ озак вакытка арендага бирелэ ЖК Салават купере. Собственник ( риелтор тугел!!!)89509488227.
  • Сдается 2-х комнатная квартира по ул. Ф.Амирхана порядочной семье на длительный срок. В квартире есть мебель, рядом остановка, магазины, рынок. Только граждане РФ без животных!!! 8-965-584-66-30 собственник.
  • Продаю листы нержавейки 530х630, толщина 3,5мм, запчасти на УАЗ.тел 89178553159.
  • Коттедж төзэргэ кирэк казанда минэм номер 89274905164
  • Баян сатыла. Казан. Тел.:89003238614
  • татар теленең аңлатмалы сүзлеге сатыла, 3 томда, Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1981 ел. тел.8 919 647 47 91
  • Казанда оч булмэле фатирнын залына тэртипле кыз эзлим. Бигичев урамы. Риелторсыз 89600347300
  • Исэнмесез! Бенто тортларга hэм капкейкларга заказлар кабул итэм! Казан шэhэре. 89377708700 Динара.
Архив
 
Adiplar.narod.ru онлайн энциклопедиясе

Adiplar.narod.ru онлайн энциклопедиясе

Әхмәт Дусайлы туплаган онлайн-энциклопедиядә әдипләр генә түгел, журналистлар, галимнәр, җәмәгать эшлеклеләре турында файдалы мәгълүмат, матбугатта чыккан язмалар урын алган.

КАШАПОВ ГАЗИЗҖАН

Мин 1964 нче елның 1 февралендә туганмын. Сөләй урта мәктәбендә укыштырып йөрдем. Элек табигать турында язгалый идем. Моңарчы матбугатта басылганым булмады. Туган җирем - Әлмәт районы Урсалбаш авылы. Хезер дә шунда яшим.

ҮНӘРЛЕ ЕГЕТ (иронияле повестъ-әкият)

Бер эчкeче ир белән гайбәтче хатынның иләс-миләс уллары бар иlе. Шул егет көннәрдән беркөнне, бәхет һәм ирек эзләп, Америкага китте. Татарстанны үтеп, Мәскәү җиренә генә җиткән иде, акчасы бетте моның. Уйлады-уйлады да, җәяү бара торырга булды. Бара бу, бара, һаман бара. Бара торгач, әллә кайда, еракта, ялтыравыклы тәңкәләр күрде. Америка җиренә җиттем, ахры, олы байлыкка очрадым, дип уйлады һәм ялтыравыклы тәңкәләргә таба чапты.

Килеп тә ябышты бу тәңкәләргә... Ябышуы булды моның, ике билгесез кеше, әллә каян гына чыгып, кулларын артка каерып бәйләп тә куйды. Егет шунда гына ул ялтыравыклы тәңкәләрнең теңкә түгел, ә кәчтүмгә тезелгән орден-мидәлләр икәнен аңлады.

Йә Хода! Кәчтүм эчендә кем дин беләсең?! Бөек Рәсәйнең коммунистик патшасы Брежнев, имеш.

Брежнев Егетнең мидәлләргә чат ябышуына ачуланмады. Мидәлләренә кызыгучыларны ярата иде ул.

- Кая барасың? - дип сорады Егеттән Брежнев патша.

- Америкага.

- Ник?

- Эшкә. Калхузлар акча түләмиләр.

- Калхузда түләмәсәләр, нифтедә эшлә, анда заплат зуррак бит.

- Нифтедә эшләп авылдан чит илгә нифте-газ озатып ятарга мин ахмакмыни?

- Солдатка бар, алайса. Минем кебек сугышларда йөреп орден-мидәл алырсың, Герой булырсың.

- Кирәге бар иде мидәлләреңнең! Балачакта әтәй белән бабай мидәлләре белән дә уйнап туйган.

Брежнев патша үзеннән узып башлыланып торучыларны яратмый иде.

- Дурдомга моны, шыр дурак, - дип акырды.

Патшаның әмере шундук үтәлде. Егетне юләрләр йортына алып киттеләр.

Юләрләр йортыннан чыгу өчен өч атна эчендә, өч зур сарайда тикшерү узарга кирәк, имеш.

Егетне беренче сарайга алып керделәр. Монда башларын җүләргә салып квартир, автомобиль алырга теләүчеләр җыелган икән, Кирәкле белешмәне алу өчен атна буе көне-төне дуракләнъга "шу-шу" дип әйтәсең дә, еланга әверелеп каршыдагы кечкенә тишектән шуышып чыгып китәсең. Бер атна эчендә еланга әверелә алмасаң, ишектән чыгасың. Ишектән чыкканда кечкенә генә язу бирәләр, "җүләрләр йортында тәккә юләрләнеп ятты", дип. Әгәр инде еланга әверелеп, тишектән елан булып чыга алсаң, квартир, машина ала торган пичәтле язу бирәләр.

Бу сарайда еланга әйләнәм дә каршыдагы тишектән шуышып чыгам, дип җан-кан тартышкан кешеләрнең кайберләре акылыннан шаша, кайсылары кергән ишекләреннән тыныч кына сау-сәләмәт килеш чыгып китәләр иде. Егет аптырап калды. Монда бит ул фатир да, машина да эзләп килмәде - кирәге юк, "Әллә мине монда алып килгән кешеләр үзләре тилеләр микән?" - дип уйлады. Ул үзенең атна буе шушы сарайда, акылдан шашкан кешеләр арасында яшәргә тиешлеген аңлап бетергәч, авыр кайгыга батты. Уйлый торгач: "Ничек тә бу ахмаклар, җүләрләр арасыннан тизрәк котылу ягын карарга кирәк. Югыйсә, монда чынлап җүләрләнүең бар", - дигән карарга килде.

Егет үз тиресеннән чыгып тырыша, башлады. Күпме тырышканын үзе дә белми. Аны-моны, уйлап торырга вакыты бармыни?! Бу җүләрләр йортыннан чыгып ычкынырга кирәк бит!

Тырыша-тырмаша торгач, тәки кара еланга әйләнде бит һәм, алдына-артына карамыйча, теге тишектән чыгып ычкынды. Тишек турында торучы сакчылар аһ! итгеләр. Мондый хәлнең булганы юк иде әле! Кара еланны ничек кирәк шулай тотып кырыйдагы су чиләгенә салып бикләделәр дә, сак башлыгына шалтыраттылар:

- Тишектән кара елан чыкты. Тотып алдык та чиләккә ябып куйдык!

Күп тә үтмәде, сак башлыгының машинасы күренде. Башлык калтырана-калтырана ишектән чыкты. Үзенең күзе акайган, нәкъ җүләр кешенеке кебек.

- Кая... елан? - диде ул пышылдап кына.

Башлык алдына елан салынган каплавычлы чиләкне китереп куйдылар. Ул сак кына чиләкнең капкачын күтәреп карады. Эчтә гап-гади кара еланның ятуым күргәч, тынычлана төште. Башын җуләргә салган бәндәләрнең "шу-шу" дип кенә еланга әверелүенә шикләнде.

- Шушы тишектән чыктымы? - дип сорады. Сакчылар икесе бер тавыштан: - Шушыннан, шушыннан! - диештеләр.

"Кергәндә үзләренең кесәләренә кара елан тыгып кергәннәр дә, тишектән юри, кызык өчен чыгарганнар", - дип уйлады башлык. Шулай да, сарайдагы кешеләрне-барлап карарга булды:

- Эчтәге бар кешене санарга, - дип әмер бирде.

Сарайдагы кешеләрне барлап бетергәч, берсе җитмәве ачыкланды. Җитмәгән кеше Брежнев патша әмере белән китереп ябылган Егет булып чыкты.

Хәзер инде сак башлыгы да Егетнең кара еланга әверелеп тишектән чыкканына шикләнмәде.

- Профессорга шалтыратыгыз: бер җүләр тишектән кара елан булып чыкты, - дип сөрән салды.

Озак та тормый Профессор килде. Ул юләрләр йортының баш табибы да иде. Үзе ләх исерек.

- Нәрсә бар? - дип сорады Профессор.

- Менә берәү, син исерек килеш уйлап тапкан сүзгә ышанып, кара еланга әверелде.

- Соң, шуннан? - диде Профессор.

Профессор булган хәлгә ышанмый ахры, дип уйлап, кара елан салынган чиләкне алдына китереп куйдылар. Профессор шунда гына айнып киткәндәй булды.

- Ху! - диде ул тезләрен кисәк кенә чүгә төшеп. Кара елан шундук Егеткә әйләнде.

- Аягыңны бөгә төшеп "шу-шу" дип әйт, - диде Профессор.

Егет Профессор әйткәнне кабатлады, күз ачып йомганчы кара еланга әйләнде.

- Хәзер тагы койрыгыңны җиргә чыбыркы күк бәреп "Ху!" дип әйт.

Кара елан Профессор әйткәнне кабатлады. Шуннан соң тагын Егеткә әйләнде.

- Менә син, Егет, галәмәт тырышып тылсымлы үнәргә өйрәндең, - диде Профессор, - Егеттән еланга әверелеп, янәдән елан кыяфәтеннән Егет кыяфәтенә кайта торган тылсымга иясең, Шуның өчен сиңа квартир, машина бирәбез, ал. Тик милли хәрәкәткә генә катышма.

Егетнең юләрләр йортыннан тизрәк котыласы килә иде. Ул: "Бер нәрсә дә кирәкми, иреккә генә җибәрегез, - диде. Профессор шунда әйтте".

- Ярар, алайса, бер әйбер дә алмагач, китәрсең иреккә. Тик бер шарт белән. Икенче сынау сараена кереп: "Ча-ча" - дисең дә, чуртанга әверелеп кечкенә тишектән чыгасың.

Егет икенче сынау сараендагы кешеләрне күреп шаккатты! Нәрсә генә кыланмыйлар, кергәндә үк җүләр булганнары да, кергәч җүләрләнгәннәре дә бар. Боларны күргәч, Егетнең өне алынды. Ул тиз генә беренче тылсымлы үнәре ярдәмендә кара еланга әверелде дә, каршыдагы кечкенә тишектән чыгын шылды.

Сакчылар аны шундук тотып алдылар да, тагы капкачлы чиләккә ябып куйдылар һәм бу хәлне Профессорга хәбәр иттеләр.

Кашы-күзе җимерелгән Профессор килә-килешкә үк:

- Ху! - дип акырып җибәрде. Кара елан шундук Егеткә әйләнде.

- Менә нәрсә, Егет, болай хәрәмләшсәң, бу тылсымлы үнәреңне кире алырга да күп сорамам, - дип өркетте. - Чуртанга әйләнсәң генә чыгачаксың бу сарайдан.

Егетне тагы кертеп яптылар сынау сараена. Егет керү белән тырыша-тырмаша башлады "ча-ча" дип әйтеп. Сөягенә кадәр итен салдырса салдырды, әмма дә ләкин чуртанга әйләнде бит. Әйләнде дә бу, каршыдагы кечкенә тишектән чыгып тайды.

Чуртанны тотып алдылар һәм Профессорга хәбәр иттеләр.

Профессор килү белән кулын Кизәнде дә, аягын чүгеп:

- Ху, - диде.

Чуртан шундук Егеткә әйләнде.

- Да, - дип тел шартлатты Профессор Егетнең кыяфәтенә карап.

Ә Егетнең бөтен тәне сөягенә кадәр суелып беткән.

- "Ча-ча", диген дә чуртанга әверел!

Егет тылсымлы сүзне әйтеп чуртанга әверелде.

- Койрыгың белән җиргә сугып алда, "Ху!" дип әйтеп, Егеткә әверел.

Чуртан койрыгы белән җиргә сугып алды да:

- Ху! - диде, тагын Егеткә әверелде.

Шулай итеп, Егет янәдән бер тылсымлы үнәргә өйрәнде.

- Сынауны уздың: кешедән чуртанга әверелеп тишектән чыга алдың. Шуңа, сиңа пенсия книжкасы тиеш, әмма милли хәрәкәткә генә бара күрмә, - дип, Профессор Егеткә пенсия алу хокукы бирә торган кызыл книжка сузды. Ләкин Егеттә пенсия кайгысымыни?!

- Бернәрсә дә кирәк түгел, иреккә генә чыгарыгыз, - дип Профессордан ялварып сорады ул.

Профессор Егетне үгетли башлады:

- Ал пенсия книжкасын, кыяфәтеңә карарлык түгел, сугыш гарипләренекеннән дә хәтәррәк бит яраларың, нәкъ инбалид күк.

Егет Профессорга:

- Мин бит әле гарип түгел, нигә пенсия книжкасы. Нигә миңа милли хәрәкәт? Иреккә генә җибәрегез, - дип үз туксанын тукый.

Профессор уйга калды.

- Ярар алайса, - ди ул. - Пенсия книжкасы да, милли хәрәкәт тә кирәк булмагач, тылсымлы үнәрең үзеңдә калыр. Ә иреккә чыгу өчен сиңа тагы бер сынау сарае узарга кирәк булачак.

Шулай итеп, Егетне өченче сынау сараена ябып куйдылар. Бу сынау сараенда төрле кеше үтерүчеләр, кыйнап гарипләндерүчеләр, хатын-кыз көчләүчеләр, имеш. Аларныц иц зур теләкләре - сынау сараенда үзләрен тиле итеп күрсәтеп кылган зиналары өчен хөкем җаваплылыгыннан котылу, имеш. Алар үзләрен җүләргә чыгару өчен үз-үзләренең күз-башын җимерергә тиеш булалар, ләкин үзләренең башларын үзләре җимерә алмыйлар. Акыллы кеше үзенең башын үзе җимерә аламыни? Мондый нәрсәне чын тилеләр генә булдыра шул.

Менә Егет сынау сараена килеп керде. Уртада бер дию хәтле акыллы җүләр кирпеч ватып маташа иде. Ул бөтен кирпечне алдына куя да:

- Кия! - дип акырып вә чиелдап кирпечкә суга, кирпеч урталай сына.

Егет тау чаклы өелгән ватык кирпечләргә карап: "Ул монда азапланган инде шактый гына", - дип нәтиҗә ясады.

Егеткә бөтен кирпечләр кызганыч булып тоелды, чөнки аларның авылында кирпечләргә һәрвакыт кытлык иде.

Егет дию чаклы акыллы җүләргә карап:

- Нигә кирпечне ватып әрәм итәсең? - диде.

Дию чаклы акыллы җүләр котырынган күзләре белән Егеткә карап акырды.

- Кирпеч ватмыйча, синең башыңны ватыйммыни?!

Егет куркуга калды. Куркуы шулчаклы зур иде - стенаны башы, аягы, кулы белән, "кия-кия" дип акырып, төя башлады. Исәбе диварны типкәләп тишәргә, теге якка чыгып шылырга иде.

Күпме шулай азаплангандыр тишек ясыйм дип. Анысын Алла Тәгалә үзе генә белә. Менә бер мәлне, төя торгач, стена җимерелеп төшмәсенме?!

Егет тиз генә ачыклыктан теге якка чыгып качмакчы булды, ләкин аны тышта торучы сакчылар бик тиз тотып алдылар да, бәйләп салдылар.

Сакчылар Егетнең сынау сарае диварын җимереп чыгуы турында Профессорга хәбәр иттеләр.

Профессор килде дә җимерек диварны карады. Карагач, сакчылардан сорады:

- Стенаны лум, кувалды белән ватмадымы? - дип.

- Юк, диләр сакчылар бертавыштан, - кул белән генә ватты. Бер атналап азапланды бугай "кия-кия", дип акыра-акыра.

Профессор Егеткә карады. Егетнең исә бер кулы сынган, муен сөяге чатнап, башы кәкрәйгән иде, Шуларны күргәч, Егетнең диварны җимерүенә Профессорның шиге калмады. Ул кырыенда торучы Баш Психка:

- Егетне Үле һәм Тере суы сибеп терелтегез, - дип боерды. -Мөмкин кадәр тизрәк, - дип тә өстәде.

Егетне Үле һәм Тере суы белән тиз генә дәвалый башладылар. Егет җиде сәгать чамасы вакыт арасында бөтенләй сәламәтләнеп бетте.

Профессор аның янына килде:

- Стенаны коры кул белән җимерә алуың турында таныклык ал. Ул таныклык белән кеше үтерсәң дә, гарипләндерсәң дә өтермәнгә утыртмаслар, - диде.

Егет сынау сарае эчендә калган дию чаклы адәмнең котырган чыраен искә төшереп:

- Бернинди дә таныклык кирәк түгел, - диде.

- Бер-бер хәл булса, кирәк булыр.

Ләкин Егет нык итеп:

- Миңа нигә ул? Кеше үтерергә дә, гарипләндерергә дә җыенмыйм, - диде.

Профессор аны иреккә чыгарырга булды. Барлык документларын белешмәләр бүлмәсеннән алып килергә кушты, Егет вак-төяк әйберләрен җыештырып төенчеккә бәйләде ди белешмә бирүчегә китте.

Белешмә бүлмәсендә аны Брежнев патшаның тугры хезмәтчеләреннән берәү:

- Менә нәрсә, Егет. Син хәрби хезмәттән азат ителәсең. Синең психик авыруың бар икән. Менә кара, - дип Егетнең хәрби билетын ачты да ниндидер аңлашылмый торган сүзләр укып күрсәтте. Бу аңлашылмый торган сүзләр КГБ шифровкасы иде. Ә анда исә мондый бюрократик боерык сүзләре язылган иде: "Эшкә алмаска! (Америкага чыгып эшләсен). Америкага чыгып эшләргә виза бирмәскә! (Капиталистик илгә эшләп безгә зыян китерүе бар)".

Җирдәге шушы вакыйгалар күккә ашып Аллаһ Тәгаләгә иреште. Аллаһ Тәгаләнең бу башбаштаклыкларга җен ачуы чыкты.

- Әгәр дә мәгәр Егеткә биргән тылсымнарыңны кире ала алмасаң, җаныңны алырга Газраилне сәгате-минуты белән яныңа җибәрәм, - диде ул Профессорга хәбәрләшү аппаратыннан.

Профессор Егет янына килде дә гаепле кеше сыман әйтте:

- Тылсымлы үнәрләреңне җүләрләр йортында калдыр. Аллаһ Тәгалә шулай тели, - диде.

Егет исә башын кисәргә бирсә дә сүзен бирми торган бер киребеткән адәм актыгы иде.

- Тылсымлы үнәрләрне бирмим, - диде. - Мин аларны Монда калдырырга җүләрмени. Үзем өйрәндем - үземдә кала. Бетте, китте, - диде.

Профессор тапшыргычтай Аллаһка:

- Теге Егет, тылсымлы үнәрләрне беркемгә дә бирмим, ди. Бетте, китте, ди, - дип хәлнең катлаулырак икәнен аңлатты.

Аллаһ:

- Ул җүләр белән кәнфитләнеп тормагыз. Теге дөньяга... бу дөньяга диюем инде... озатыгыз. Бер җүләр юкка чыкканнан дөнья җимерелмәс әле, - дип боерды.

- Теге дөньяга озатырга ярамый.

Аллаһ гаҗәпкә калды:

- Нишләп?

- Егет тылсымлы үнәрләре белән Теге дөньяда нишләп бетмәс?!

Аллаһ Профессор белән төшенке генә килешеп:

- Алайрак икән, - дип куйды. Үзе: "Егеттән тылсымлы үнәрләрне алдалап алырга кирәк" дип уйлады. Шуңа күрә Профессорга:

- Син ул Егеттән сораштыр әле: нәрсәгә күбрәк ышана икән? Ата-анасынамы, туган җиренәме, коммунизмгамы? - дип боерды.

Ләкин Профессорның әзрәк үзенең дә башы эшли иде. Ул Аллаһ ярдәменнән башка гына Егеттән тылсымлы үнәрләрне алдалап алырга карар итте.

Профессор Егет янына килеп:

- Тылсым үнәрләреңә документлар тутырмагансыңдыр бит! Әйдә документлаштырабыз. Документларсыз ул үнәрләр начар була, - дип юмакайлый башлады.

- Булсын, - диде Егет, Профессорның юмакайлавына исе китмичә.

- Ничек, "Булсын..."? Документлары булмагач, ул тылсымлы үнәрләреңнең гамәли көче юк. Тормышта аларны куллансаң, сине хөкем итәчәкләр.

Егет Профессорга карап бер дә аптырамыйча:

- Синең сүзләрең дә гамәли көчкә ия түгел, - диде.

Профессор аптырап калды.

- Ничек?

- Тылсымлы үнәрләр минем кулда, ә документларның кирәге юк. Үнәрләр минем кулда булгач, документларның ни хаҗәте бар?

Шунда гына Профессор Егет белән бу турыда бәхәсләшеп торуның мәгънәсезлек икәнен аңлады.

- Ярар. Тылсымлы үнәреңне документлаштырмасаң документлаштырмассың. Ләкин берничә сорауга гына җавап бир.

- Нинди сорауларга?

- Тормышта нәрсәгә ышанасың?

- Ничек инде?

- Әйтик, ата-анаңа ышана идеңме?

- Юк.

- Нигә ышанмыйсың?

- Чөнки алар алдакчылар, гел алдашалар иде.

- Ә дәүләт җитәкчеләренә ышана идеңме? Гел дөресен сөйләүче коммунист дәүләт җитәкчеләренә?

Егет чирканып:

- Юк, - диде. - Алар ата алдакчылар.

- Акчага, байлыкка ышанасыңмы соң?

Егет уйлап та тормыйча:

- Юк, диде.

- Ник?

- Чөнки акча һәм байлык кешене котыртып агулый. Шулай итеп, кеше акчага һәм байлыкка хуҗа булмый, ә киресенчә - акча һәм байлык кешегә хуҗа була.

- Кызларга ышанасыңмы соң? Чибәр, акыллы, булдыклы кызларга?

- Юк.

- Үлемгә ышанасыңмы?

- Юк.

Профессор тере җүләргә карагандай Егеткә карады. Дәвамы


"Аргамак" журналы № 5-6, 1996 

▲ Өскә
Матбугат-инфо
Матбугат.ру
Ватаным Татарстан
Шәһри Казан
Бердәмлек
Рәшит Ваһапов фестивале
Камал театры
Тинчурин театры
Татар дәүләт филармониясе
Ирек мәйданы
Татарстан яшьләре
Кариев театры
Идел
Өмет
Татарстан китап нәшрияты
Милли Музей
Шаян
Татаркино
Ханский дом
Татар телен һәм ТР яшәүче халыклар вәкилләренең<br />туган телләрен саклау, үстерү мәсьәләләре комиссиясе
«Элита»