поиск новостей
  • 29.03 "Рөстәм маҗаралары" Кариев театры, 13:00
  • 29.03 "Кияүләр" Тинчурин театры, 18:30
  • 30.03 "Кәҗүл читек" Кариев театры, 11:00
  • 30.03 "Тапшырыл...ган хатлар" Кариев театры, 18:00
  • 30.03 ПРЕМЬЕРА "Флешка, рэп һәм мәхәббәт"Тинчурин театры, 13:00 һәм 17:00
  • 31.03 "Шәй-бу, шай-бу" Кариев театры, 18:00
  • 31.03 "Өч аршын җир" Тинчурин театры, 17:00
  • 02.04 Хан кызы Турандык. Тинчурин театры, 18:30
  • 03.04 Гомер буе сине көтәм. Тинчурин театры, 18:30
  • 04.04 Кияү урлау. Тинчурин театры, 18:30
  • 05.04 Гастрольләр: Тайна замка на холме. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 11:00 һәм 13:00
  • 05.04 Гастрольләр: Ханума. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 18:30
  • 06.04 Гастрольләр: Мастер и Маргарита. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 07.04 Гастрольләр: Мелодия коралловых бус. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 09.04 Җилкәнсезләр. Тинчурин театры, 13:00 һәм 18:30
  • 10.04 Синең хакта… Тинчурин театры, 18:30
  • 11.04 Ядәч! Исемдә! Бер гаилә трагикомедиясе. Тинчурин театры, 18:30
  • 12.04 Флешка, рэп һәм мәхәббәт. Тинчурин театры, 18:30
  • 13.04 Яратам! Бетте-китте! Тинчурин театры, 17:00
  • 14.04 Полиционер. Тинчурин театры, 17:00
Бүген кемнәр туган
  • 29 Март
  • Шәкүр - җырчы
  • Рөстәм Абязов - дирижер
  • Илфат Фәйзрахманов - журналист
  • Мөхәммәт Сабиров (1932-2015) - дәүләт эшлеклесе
  • Айгөл Хәйри - җырчы
  • Ринат Хәйретдинов - көрәшче
  • Никах, юбилей,Туган кон,балалар бэйрэмен,торле кичэлэрне алып барабыз.8-4кэ хэтле шалтыратта аласыз.89393453961
  • Чистаидан иорт сатып Алам чистаинын узенэн 89274905164
  • 1 булмэле фатир моселман гаилэсенэ озак вакытка арендага бирелэ ЖК Салават купере. Собственник ( риелтор тугел!!!)89509488227.
  • Сдается 2-х комнатная квартира по ул. Ф.Амирхана порядочной семье на длительный срок. В квартире есть мебель, рядом остановка, магазины, рынок. Только граждане РФ без животных!!! 8-965-584-66-30 собственник.
  • Продаю листы нержавейки 530х630, толщина 3,5мм, запчасти на УАЗ.тел 89178553159.
  • Коттедж төзэргэ кирэк казанда минэм номер 89274905164
  • Баян сатыла. Казан. Тел.:89003238614
  • татар теленең аңлатмалы сүзлеге сатыла, 3 томда, Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1981 ел. тел.8 919 647 47 91
  • Казанда оч булмэле фатирнын залына тэртипле кыз эзлим. Бигичев урамы. Риелторсыз 89600347300
  • Исэнмесез! Бенто тортларга hэм капкейкларга заказлар кабул итэм! Казан шэhэре. 89377708700 Динара.
Архив
 
Adiplar.narod.ru онлайн энциклопедиясе

Adiplar.narod.ru онлайн энциклопедиясе

Әхмәт Дусайлы туплаган онлайн-энциклопедиядә әдипләр генә түгел, журналистлар, галимнәр, җәмәгать эшлеклеләре турында файдалы мәгълүмат, матбугатта чыккан язмалар урын алган.

ИВАНОВ МАРТЕМЬЯН

1842 елда Оренбургтагы Неплюев хәрби мәктәбендә татар теле укытучысы булып эшләүче Мартемьян Ивановның (1812—?) «Татарская хрестоматия»се басылып чыга.

Хрестоматиягә татар халык иҗатыннан йөз егерме сигез мәкаль, әйтем, хикмәтле сүз, җитмеш җыр, утыз дүрт табышмак кертелгән. М. Иванов үзе җыйган фольклор әсәрләренең эчтәлегенә, шигъриятле булуларына нык игътибар итә.

97. Яхшы белән юлдаш булсаң — җитәрсең моратка,
Яман белән юлдаш булсаң — калырсың оятка.

28. Сүз токымы — колактан, су токымы — болактан.

Мәкальләр арасында сыйнфый, иҗтимагый мөнәсәбәтләрне чагылдырганнары да бар:

26. Байның эше — фәрман белән,
Юкның эше — дәрман белән.

27. Бәкләр берлән алышып булмас,
Тирәк берлән көрәшеп булмас.

Хрестоматиядәге халык җырлары да әдәби завекъ белән сайлап алынган:

3. Яфрак ла төшсә җирләргә көзге лә каты җилләрдә,
Сагынамын ла, әнкәй, саргаямын, ябыгамын ят ук илләрдә.
1. Кычкыра торган кәккүкне очырмас идем күрсәм дә,
Туган үскән җирне бер күрсәм, үкенмәс идем үлсәм дә.

М. Иванов рус әдәбиятыннан татар теленә хикәяләр тәрҗемә итү тәҗрибәсен башлап җибәрә. Хрестоматиядә унсигез мәсәл һәм берничә хикәя дә бирелә. Мәсәлләр И. А. Крылов, И. И. Дмитриев һәм башка рус авторлары әсәрләреннән проза белән тәрҗемә ителә. Хикәяләр арасында В. И. Панаевның «Иван Костин» (1829) повесте әһәмиятле. Ул «Иван Костин дигән Русия җәмәгатенең хикәяте» дип исемләнә.

Хикәядә төп герой — 28 яшьлек Иван исемле ташчы. Иван, Петербургта таш юну эшендә биш еллар тырышып эшләп, берникадәр акча туплый. Әнисе белән сеңелесен күрергә дип авылларына кунакка кайта. Шунда Дуня исемле бер матур кызга гашыйк була. Дуняның әтисе, кызны авыл писарёна бирергә уйлаган булса да, Иванның акча эшләп кайтканлыгын ишетеп, Дуняны аңа бирергә ризалыгын белдерә. Иван, эшләрен бетереп кайтыр өчен, яңадан Петербургка китә. Дуняны яратып йөрүче әлеге писарь, үч алу теләге белән, Иванның сеңлесе Мариянең ирен солдатка җибәрү исемлегенә кертә. Мария бу хакта абыйсына хат язып, аның булышуын сорый. Иван әнисенә сакларга тапшырган акчасын Мариянең ирен солдаттан калдыру өчен тотарга куша, Дуня белән өйләнешүне акча эшләп кайтканчы кичектереп торырга мәҗбүр була. Икенче елның җәендә Иван кабат кайта. Биредә ул Дуняның писарьга кияүгә чыгып, икенче авылга күчеп киткәнлеген ишетә. Хикәя Иванның тирән борчылуын тасвирлау белән тәмамлана.

Рус культурасына якынаю юнәлешендәге тенденция реакцион көчләрнең кискен каршылыгына очрый. Бу — татар җәмәгатьчелегенең көчле нәфрәтенә лаек булган Н. И. Ильминский (1822—1891) мәйданга чыккан еллар. Самодержавие аның миссионерлык эшчәнлеген хуплый. Шуңа күрә прогрессив рус әдәбиятына мөрәҗәгать итү 50 нче елларда да әле тоташ бер күренешкә әйләнеп китә алмый.

Хрестоматиясенең икенче бүлегенә, шул чорның китап теле үрнәге итеп, М. Иванов Көнчыгыш әдәбиятыннан алынган төрле материаллар кертә. Хрестоматиянең шигъри әсәрләрдән торган соңгы бүлегенә, Г. Нәваи һ. б. Көнчыгыш шагыйрьләре әсәрләре белән бергә, Казан ханлыгы чорының күренекле татар шагыйре Мөхәммәдьярның «Васыятьнамә» шигыре дә урнаштырыла.

©CCCР Фәннәр академиясе Казан филиалы Г.Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм тарих институты чыгшарган "Татар әдәбияты тарихы" китабы, 2нче том 

▲ Өскә
Матбугат-инфо
Матбугат.ру
Ватаным Татарстан
Шәһри Казан
Бердәмлек
Рәшит Ваһапов фестивале
Камал театры
Тинчурин театры
Татар дәүләт филармониясе
Ирек мәйданы
Татарстан яшьләре
Кариев театры
Идел
Өмет
Татарстан китап нәшрияты
Милли Музей
Шаян
Татаркино
Ханский дом
Татар телен һәм ТР яшәүче халыклар вәкилләренең<br />туган телләрен саклау, үстерү мәсьәләләре комиссиясе
«Элита»