ГАЛЬГАФ (НУРГАЛИ ГАЛИЕВ)

Малай чакта ук авылыбыздагы уку йортында (без аны «ызба-читальня» дип йөртә идек) барлык булган китапларны укып чыктым. Шулар арасында Неверовның «Ташкент—ипиле шәһәр» исемле китабы да бар иде. Татарчага Гальгаф тәрҗемә иткән. Бу сәер исем хәтергә нык уелып калган иде. Казанга килеп, университетка укырга кергәч, сорашып карыйм, андый язучыны беркем дә белми. Укытучы ападан сорагач, куркып китте. Ул исемне телгә алырга да ярамый, ди...

Соңыннан гына ачыкланды: Гальгафның чын исеме—Нургали Галиев (1902-1940). 1927 елда «Авылыма хат» исемле шигырьләр җыентыгы басыла. Моннан тыш ул хикәяләр, әдәби тәнкыйть мәкаләләре яза, тәрҗемә эше белән дә шөгыльләнә. Әмирхан ага Еники аны искиткеч сәләтле каләм иясе дип атый иде. 1929 eлда утыз яшьлек яшь язучыны «солтангалиевчелектә» гаепләп, кулга алалар, Соловки утравында урнашкан лагерьга җибәрәләр. 1940 елда исә башка «солтангалиевчеләр» белән бергә атып үтерәләр.

Югарыда әйткәнемчә, мондый исемлектән төшеп калган язучылар байтак. Мин аларның берничәсен генә атадым. Барысын да тупласаң, минемчә, «Әдипләребез» белешмәлегенә керерлек меңгә якын әдибебез бар. Кыскасы, бу мөһим эшне.алда да дәвам итәргә кирәк.

Бу—Нургали Галиевнең (1902-40) тәхәллүсе. Гальгаф хикәяләр, әдәби тәнкыйть мәкаләләре, шигырьләр яза, тәрҗемә белән дә шөгыльләнә. «Авылыма хат» дигән шигырьләр җыентыгы чыга. Репрессия корбаны.

Рафаэль МОСТАФИН
"Казан утлары" № 9, 2010.