Самарада өлкә Сабан туе гөрләп үтте (ФОТО)

Шушы зур юбилей уңаеннан әйтерсең лә һава торышы да безгә бүләк ясады: көн кызу да, салкын да түгел иде, уртача эсселек хөкем сөрде. Шуңа күрә милләттәшләребез бәйрәмгә иң матур җәйге киемнәрен киеп, бизәнеп-ясанып килә алдылар. Бала-чагадан алып ап-ак яулыкларын бәйләгән әбиләр дә, бизәкле түбәтәйләрен кигән бабайлар да җыелган иде биредә. Гомумән, быелгы Сабан туе соңгы еллардагыдан гадәттән тыш күп кеше килүе белән аерылып торды.

Әллә юбилей Сабан туеннан ниндидер кызыклы яңа-лыклар көтеп, әллә инде татар эстрадасының танылган җырчысы Хәния Фәрхинең концертын карарга дип җыелды шулкадәр күп халык?! Шәһәр буйлап эленгән афишалар бу турыда әллә ничә атна алдан белдереп тордылар бит. Бәлки, абсолют батырга машина вәгъдә ителгән көрәш бәйгесенең бик кызу булачагын сизгәннәрдер.

Ә Сабан туенда яңалыклар, чыннан да, күп булды. Әй-тик, өлкә “Туган тел” татар җәмгыятенең бер төркем яшь-ләре тарафыннан балалар өчен аерым мәйданчык оештырылган иде. Җыр-биюләрдән, чүлмәк вату, аякка капчык киеп йөгерү, катыктан тәңкә эзләү һәм башка шундый милли уеннарыбыздан, “Озын толым”, “Татар халык әкиятләре” темасына рәсем ясау бәйгеләреннән торган биредәге бай эчтәлекле программаны милли хәрәкәт активистлары - ирле-хатынлы Фәрхәт белән Альбина Мәхмүтовлар бик оста итеп алып бардылар. Ә конкурсларда катнашучыларга бирелгән бүләкләрне Самараның “Ипозембанкы” сатып алган. Үтә дә күңелле бу мәйданчыкта бала-чагалар гына түгел, хәтта олылар да рәхәтләнеп ял итте!

Бәйрәмнең төп өлешенең футбол кырына куелган яңа зур сәхнәдә алып барылуы тагын бер яңалык булды. Халык тамашаны махсус ясалган утыргычларга утырып карый алды. Ә монда карарлык нәрсәләр бар иде! Татарстан Республикасының халык артисты Хәния Фәрхи, Казанның гаҗәеп “Сорнай” ансамбле, Зәй районы үзешчәннәре, Самараның “Ялкынлы яшьлек” ансамбле, “Яктылык” татар мәктәбе укучылары катнашындагы зур концерт искитәрлек матур булды. Һәм “зур” сүзе биредә аның күләмен генә түгел, ә, беренче чиратта, югары дәрәҗәсен билгели. Биредә шуны әйтеп үтү әһәмиятле: шәһәребезнең "Ялкынлы яшьлек" ансамбле Самарада узган 25 Сабантуйның һәрберсендә дә катнашып килде.

Ә күл өстендәге кече сәхнә быел өлкәбезнең үзешчән сәнгатьтә катнашучыларына бирелде. Монда Яңа Җүрәй, Кошки, Надеждино, Гали авыллары, Жигули, Нефтегорск шәһәрләреннән килгән җырчылар һәм биючеләр үз осталыкларын күрсәттеләр.

Шулай ук быел сәүдә рәтләре дә иксез-чиксез иде. Аеруча күп булган шашлыкның исе, борыннарны кытыклап, бөтен паркка таралды. Башка тәм-томнар, милли ризыклар, мөселман һәм татар атрибутикасы, сувенирлар, бизәнү әйберләре, киемнәр да мулдан иде. Кыскача әйткәндә, күгәрчен сөте генә булмагандыр биредә.

Өлкә “Туган тел” татар җәмгыяте турында стендлар, бу оешманың аксакалы Азат Надировның картиналары, “Бердәмлек”нең фото-хәбәрчесе Хәмзә Мортазинның фотосурәтләре дә бәйрәмне бизәделәр.

Новокуйбышевскиның, Сызранның, Тольяттиның милли хәрәкәт активистлары оештырган татар культурасы, үз шәһәрләренең тарихы, татар оешмаларының эше турында күргәзмәләре дә Сабан туена үзенчәлекле ямь өстәде.

Бәйрәмдәге тагын бер матур яңалык - Похвистнево районының Гали авылы һәм Камышлы, Иске Ярмәк авыллары куйган чатырлар - Сабан туеның милли колоритын тагын да көчәйтә, баета төште. Галилеләрнең борынгы татар авылы өе итеп җиһазландырылган чатыры халыкны аеруча сокландырды. Авыл музееның бирегә куелган самавыры, бишеге, агач кашыклары, лампасы һәм башка әйберләре кешеләрне борынгы мохитка чумдырды. Ә татар милли киемнәренә киенгән клуб мөдире Асия Әхмәдиеваның сандык өстенә утырып, кабага (прясло) бәйләп йон эрләвен күрсәгез икән! Чын-чынлап борынгы татар өенә кунакка килеп кердем диярсең. Шуңа күрә олылар да, бала-чагалар да аның белән бергә фотосурәткә төшеп мәш килделәр. Мондагы милли ризыкларны да бик яратып авыз иттеләр.

“Бердәмлек”нең штаттан тыш хәбәрчесе Саимә апа Морзаханова күз нурын түгеп чиккән мендәр тышлары, алъяпкычлар, сөлгеләр, кулъяулыклар да чатырның сокландыргыч бизәге булып тордылар. Сабан туена килгән түрәләр дә Камышлы районы, Гали авылы палаткаларында кунак булып, мондагы милли матурлыктан ләззәт таптылар.

Гомумән, бәйрәмнең мәртә-бәле кунаклары - өлкә вице-губернаторы Дмитрий Овчинников, Самара губерна Думасы рәисе Виктор Сазонов, шәһәр башлыгы Дмитрий Азаров һәм башкалар Сабан туеның халык бәйрәме икәнлеген ассызык-лап, рәхәтләнеп гади кешеләр белән аралаштылар, алар белән татар көенә биеп алдылар, милли ризыкларыбызны татып карадылар. Түрәләрнең сәхнәдән халкыбызга, Сабан туена атап әйткән “тәмле” сүзләре дә җанны иркәләде. Өлкә губернаторы Николай Меркушкин исеменнән татар халкын Сабан туе белән котларга килгән Дмитрий Овчинников һәр җирдә дә өлгер журналистларның сорауларына бик теләп җавап бирде. Өлкә һәм шәһәр түрәләре бер төркем милләтпәрвәрләребезнең фидакарь хезмәтен югары бәяләп, аларга сәхнәдән Мактау грамоталары һәм Рәхмәт хатлары тапшырдылар. Дмитрий Азаровның Сабан туен оештыру комитетын җитәкләве дә хөкүмәт вәкилләренең безнең халыкны хөрмәт итүен күрсәтә түгелме?

Шәһәребездә быел менә инде 25нче тапкыр үткәрелгән өлкә Сабан туе елдан-ел байый, үсә бара. Ә 1989 елның 24 июнендә ипподромда үткән иң беренче бу чараны күпләр хәтерлиме икән? Милли хәрәкәтебезнең иң актив кешеләре - Рәшит Абдуллов, Шамил Әхмәров, Азат Надиров, Шамил Баһаутдин, Мансур Ямалетдинов, Шамил Галимов, Асия Әхмәтова, Әхмәт Нафигин, Фәрхәт Мәхмүтов һәм башкалар, тәвәккәлләп, Самарада Сабан туе үткәрү гадәтен башлап җибәрәләр. Быелгы бәйрәмдә аның чишмә башында торучы шушы милләттәшләребезнең сәхнә түренә чакырылып бү-ләкләнүләре, һичшиксез, дөрес һәм матур күренеш булды.

Әйе, гасырлар, дәверләр аша узган Сабан туебыз ел саен камилләшә бара, эчтәлеге байый, ләкин аның нигез ташы булган атаклы татар көрәше мәңгелек. Шуңа күрә дә ул бәйрәмнең иң әһәмиятле мизгелләре булып, халык тарафыннан аеруча яратып кабул ителә. Менә юбилей Сабан туенда махсус яңа урында узган көрәш бәйгесе дә аеруча кызу үтте. Шулай булмыйча - өлкә татар милли-мәдәни автономиясе рәисе Минәхмәт Хәлиуллов һәм эшкуар Хафизулла Моталлапов тарафыннан абсолют батырга җиңел машина вәгъдә ителгән иде бит! Шушындый кыйммәтле призны алыр өчен Самара өлкәсеннән, Татарстаннан, Мәскәү, Ульян шәһәрләреннән 80гә якын ир-егет җыелган иде. Көрәшчеләр генә түгел, милли бәйгебезне караучы тамашачылар да бихисап булды. Мәйдан янына хәтта якын килерлек түгел иде.

Менә, ниһаять, көрәшнең иң дулкынландыргыч миз-гелләре килеп җитте. Мәй-данга иң-иң көчлеләр - Тольятти шәһәреннән милли бәйгеләребездә күп тапкырлар җиңүче исеменә лаек булган Максим Зимин һәм Татарстанның Әлмәт шәһәреннән шулай ук танылган көрәшче Айвар Билалов чыктылар. Үз үлчәүләрендәге бәйгеләрдә катнашып, нык арыган булуларына карамас-тан, берсенең дә бирешәсе килмәде. Менә чираттагы күтәреп алып егып салудан соң Айвар Билалов абсолют батыр исеменә лаек булды. Сабан туеннан сарык белән җиңел машина алып киткән бу егет еш кына Камышлы районының Яңа Усман авылында яшәүче туганнарына кунакка барып йөри икән. Шуңадыр бәйрәмдә оештыручылар аны халыкка үзебезнең Самара ягы көрәшчесе дип белдергәннәрдер дә.

Көрәштә катнашып, приз-лы урыннар алган башка ир-егетләргә дә телевизор, микродулкынлы һәм электр мичләре, ит тарткыч, тузан суырткыч һәм башка шундый кыйммәтле бүләкләр бирелде. Шулай 70 килограмм үлчәү авырлыгында Самарадан - Җәмил Шәмсетдинов, 80 килограмм үлчәү авырлыгында шулай ук Самарадан Евгений Пушнин, 90 килограмм үлчәү авырлыгында Әлмәттән - Айвар Билалов, 100 килограмм үлчәү авырлыгында Тольяттидан - Павел Челенгаров, 100 килодан артык үлчәү авырлыгында шулай ук Тольяттидан Максим Зимин беренчелекне яуладылар. Афәрин, егетләр!

Бәйрәмдә колга башына менү, армрестлинг, гер күтәрү, бүрәнә өстендә капчык белән бәрешү бәйгеләрендә җиңгән кешеләр дә утюг, электр чәйнекләре кебек яхшы бүләкләргә ия булдылар.

Быел Сабан туе бик тә күләмле булып узды. Халыкка шушындый зур бәйрәм әзерләгән кешеләрне атап үтмичә булмый, билгеле. Чараның төп оештыручысы һәм төп иганәчесе – Самара өлкәсенең татар милли-мәдәни автономиясе рәисе Минәхмәт Хәлиуллов. Шулай ук Сабан туен оештыруда әлеге оешманың директоры Равил Галимов, өлкә “Туган тел” татар җәмгыяте, шәһәребезнең татар милли-мәдәни автономиясе, региональ “Дуслык” иҗади-иҗтимагый оешмасы, “Ак Барс” банкы, “Ипозембанк” актив катнаштылар. Иганәчеләр – Хәбил Бикташев, Илшат Бикташев, агалы-энеле Тәлгать һәм Рифкать Хуҗиннар, Гомәр Батыршин, Шамил Хисаметдинов һәм башкаларның матди ярдәменнән башка да әлеге бәйрәмне уздырып булмас иде.

Милли җыр-биюләребезгә, ризыкларыбызга, бәйгеләре-безгә, киемнәребезгә бай Сабан туе үткән Гагарин паркы бу көнне татар дәрьясын хәтерләтте. Шатлыклы очрашулар, куанычлы йөзләр Сабан туеның халык өчен никадәр кадерле, никадәр якын бәйрәм булуын, аның һәр татарның йөрәк түрендә яшәвен ачык күрсәтте.

Паркта тәмамланган Сабан туе яшьләр өчен кичен “Звезда” мәдәни-күңел ачу үзәгендә татар дискотекасы булып әле иртәнгә кадәр дәвам итте.

1

2

Хәмзә МОРТАЗИН фотосурәтләре.