Алинә Шәрипҗанова: «Бөтен бәла шунда – мин ...»

 

– …тормышымның мәгънәсе, тугры иптәшем. Ул мине канатландыра, рухландыра, илһамландыра да. Юнәлеш бирүче дип тә әйтер идем.

 

 

– Юк, мин русча, инглизчә генә түгел, бәләкәйдән үк татарча да җырладым. Бу күбрәк гаилә бәйрәмнәрендә була иде. Ә инде сәхнәдә татарча җырламауга килгәндә, ул чакта минем үземә атап язылган «хитовый» җырым булмады. Аннары Ләйсән Мәхмүтова «Сине көтәм» дигән җыр бүләк итте һәм мин аны Фәрит Таишевка күрсәттем. Шуннан «Барс Медиа» белән эшли башладым. Юк, татар эстрадасын сайлавыма бер дә үкенмим. Дөрес, рус эстрадасында мөмкинлекләр зуррак, ләкин… Әйе, минем русча җырларым да шактый. Без Эльмир Низамов һәм башка авторлар белән төрле телләрдә язарга, иҗат итәргә тырышабыз. Әмма татар телендә җырлау миңа якынрак. Мин – барыбер татар җанлы кеше!

 

– 2012 ел иде ул. Бу елны «Барс Медиа» компаниясе оештырган «Яңа сулыш» дигән концерт программасында катнаштым. Шунда кирәк бит: микрофоным әллә нишләде. Бер сүз әйтеп өлгердемме икән, юкмы, сүнде дә китте. Нишлисең, микрофонсыз җырлап чыктым. Концерттан соң коридорда Камал театрының ул чактагы директоры Шамил Закиров көтеп тора. «Алинә, тавышыңның нинди көчле, бай булуын үзең аңлап та бетермисеңдер әле. Сиңа бит сәхнәдә беркем дә кирәкми! Бу тавыш белән берүзең чыгып, рәхәтләнеп вокаль моноспектакль куеп була. Шоу дип, бизәлешләр дип, башыңны катырма. Монда озак уйларга кирәкми, үз концертыңны оештыр». Янәшәдә генә Камал театры артисты Илдар Хәйруллин, Салават Фәтхетдинов басып тора. Билгеле, мин югалып калдым. «Шамил абый, минем концерт оештырырга финанс мөмкинлекләрем юк шул», – дип кенә әйтә алдым. Шамил абый исә: «Бүгеннән әзерләнә башла, сиңа Камал сәхнәсен бушка бирәбез», – дип, мәсьәләне хәл итте дә куйды. Хәлиткеч мизгел иде бу… Мин, дулкынланып, әзерләнә башладым. Бер көн кала, концертның режиссеры Илдар Хәйруллин шалтыратып: «Алинә, син хәзер утырып торасыңмы? Утыр әле, балам, мин сиңа аяктан егарлык хәбәр җиткерәм. Шамил Зиннурович вафат…» – димәсенме?.. Баштан аңламадым. «Инфаркт» сүзен ишеткәч, хастаханәдәдер дип өметләнәм бит әле. Әле дә авыр… Концертны чигердек, билгеле. Тамашачы алган билетларын кире кайтармады, зал тутырып килде. Мин исә шушы вакыйгалардан соң, сәхнәгә тугры булып калырга, тамашачыны алдамаска, һәрвакыт «тере» тавыш белән җырларга, мәгънәле җырлар гына башкарырга сүз бирдем. Башкача ул Шамил абый истәлегенә хыянәт булыр иде. Аннан соң бик күп вакыт узды. Әмма Камал театры бинасына атлап кергән саен, һаман да күз алдымда Шамил абый сурәте тора, колагымда аның сүзләре яңгырый.

 

 

– Тормышта киңәшчесез булмый. Җыр сайлаганда иң беренче интуициягә таянсам, әнием, гаиләм киңәшләренә дә колак салам. Ирем төпле киңәшләрен бирә, кызым инде хәзер кием сайлаганда үз фикерен әйтә. Шулай да, иҗатта остазым Винера Ганиева – төп таянычым.

 

 

– Туганнарны сайлап алмыйлар бит, Ходай Тәгалә аларны үзе бирә. Җырлар да миңа Ходай бүләге кебек. Сиңа насыйп булган җыр ул башта ук якын була: мәгънәсе ягыннан да, көе ягыннан да.

 

 

– Сәхнәгә чыкканда, үзенчәлекле итеп башкарыйм әле дип чыкмыйсың инде. Ул үзеннән-үзе шулай килеп чыга. Шул ук «Гөлҗамал» бүген бер төрле, иртәгә бөтенләй икенче төрле яңгырарга мөмкин. Дөрес, нинди тамашачы тыңлаячагын исәпкә алам. Мәсәлән, авылда халыкчан башкарам, монда тамашачының төрле тәҗрибәләрне аңламаячагын һәм кабул итмәячәген яхшы аңлыйм. Ә Опера театрында чыгыш ясарга туры килсә, академик юнәлешне сайлыйм. Гомумән, мин күбрәк әзерлекле тамашачы алдында чыгыш ясыйм. Алар исә гади башкаруны түгел, эксклюзив чыгыш, яңалык көтә. Андый чакта микс ясыйсың, төрле алымнар кулланасың. Чыгышларымны кабул итмәделәр дип әйтә алмыйм, тамашачыдан андый реакция килгәне юк. Бер тапкыр гына «урыс кебек улыйсыз» дип әйткәннәре булды. Мөгаен, ул кеше халыкчан башкаруны теләгәндер. Нәрсә дип әйтим: мин – совет заманында туган, совет тәрбиясе алган кеше. Әнием Любовь Анатольевна – рус милләтеннән, ул – тормышымдагы иң кадерле, иң матур, иң киң күңелле кеше, һөнәре буенча педагог. Мин аны чиксез яратам. Әти-әни берәү генә. Аллаһы Тәгалә миңа шушы гаиләдә туарга, шушы тәрбияне алырга һәм татар җанлы кеше булып формалашырга насыйп иткән, мин моның белән горурланам. Әйе, миндә украин, поляк, рус, татар каны ага. Яңадан тормыш башларга туры килсә дә, шушы язмышымны үзгәртмәс идем. Әниемнең аякларын үбеп рәхмәт әйтәсем килә. Чөнки бүгенге Алинә Шәрипҗанова – аның җимеше, аның тырышлыгы.

 

 

– Сәхнә дисциплина бозганны яратмый, монда үзеңне гел тонуста тотарга кирәк. Бу – сәламәтлекне кайгырту, яхшы кәефтә булу дигән сүз. Тагын ул ясалмалыкны кичерми һәм үзенә тугры булуны таләп итә. Димәк, сәхнә хыянәтне, ялкаулыкны кичерми. Минем репертуарымда 600дән артык җыр, бәлкем, күбрәктер тә. Мин аларның барысың да сүзләрен белергә тиеш.

 

 

– Кешеләр никадәр булса, фикерләр дә шулкадәр. Тәнкыйтькә беркайчан да ачуланганым да, үпкәләгәнем дә юк. Аек акыл белән кабул итәм. Иң кызыгы: аның бит кайсы башкаруның дөрес, кайсының ялгыш икәнен дә төгәл генә әйтеп бирә алучысы да юк. Мәсәлән, мәрхүмә әбием Камилә – Саратов өлкәсеннән, ул халык җырларын киң итеп, ачык аваз белән җырлый. Ә кайбер кешегә бу киңлек ошамый.

 

 

– Дәүләт оешмаларында эшләгән артистларга игътибар комачауламас иде. Мәсәлән, без Казан шәһәр филармониясендә эшлибез һәм килешәсездер, безнең чыгышлар радио-телевидениедә сирәк ишетелә. Бүген массакүләм мәгълүмат чаралары ротациягә эшли. Бу – җырны эфирга чыгару өчен дә түләү дигән сүз. Ул бик кыйммәт тора. Шушы юнәлештә ярдәм булса, әйтик, грант системасы эшләнсә, яхшы булыр иде. Эфирларның сыйфаты да яхшырыр иде, миңа калса. Икенчедән, гастрольләр оештыруда ярдәм итсеннәр иде. Безгә бит күп тә кирәкми, кем әйтмешли, алтын кашыктан ашамыйбыз. Казан чаралары белән генә чикләнмичә, татар яшәгән бөтен җирләрне колачлыйсыбыз килә, шул гына. Өченчедән, татар балалары өчен радио булдырыйк, дип әйтер идем. Яисә Татарстан радиостанцияләрендә балалар өчен аерым татарча тапшырулар эшләнсен иде. «Бим-радио»да «Татарча өйрәник» дигән тапшыру бар иде. Шәп иде ул. Гади, үтемле, истә кала торган. Булсын иде шундый тапшырулар «Болгар радиосы»нда да, «Татар радиосы»нда да. Берсе дә артык булмас иде.

 

 

– Тугры булырга. Гаиләгә. Ватанга. Сәхнәгә.

 

 

– Телне үзләштерергә җыр ярдәм итә, билгеле. Күбрәк китап укырга, сөйләшергә кирәк. Ниндидер телне өйрәнәм дисәң, шул телнең мохитен булдырырга кирәк. Икенчедән, оялмаска. Шундый кешеләр бар: матур гына сөйләшә башлыйлар да тукталалар. Акценттан оялабыз, cүзләрне дөрес кулланмыйбыз дип куркабыз, диләр. Курыкмаска кирәк, ничек булса да сөйләшергә. Тора-бара тел шомара ул.

 

 

– Балаларым татарча сөйләшергә тырышалар, татар мәктәбендә укыйлар. Мин аларга оялмагыз, татарча сөйләшегез, дип әйтәм. Үзем, кая гына барсам да, татарча сөйләшәм.

 

 

– Бөтен бәла шунда: мин алдаша алмыйм. Мәсәлән, бер тапшыруда алып баручы энекәшем хакында туп-туры сорады һәм мин турысын җавап бирдем. Икенче тапшыруда да шундый хәл булды. Кемдер яшерә белә, ә минем – эчемдәгесе тышымда шул. Ләкин мин андый хәлләрне популярлыкны арттырырга дип махсус оештырмыйм.

 

 

– Безнең һөнәр тырышлык ярата. Ялкауланырга һич кенә дә вакытыбыз калмый.

 

 

– О, ул гел плюслардан гына тора! Күңел ачасың, аралашасың, матур күлмәкләр киясең (көлә).

 

 

– Начар нәрсәләрдән тыябыз. Ә калганы – үз кулларында. Сәхнә кешесе булам дисәләр, тыймаячакбыз. Булдыра алганча ярдәм итәрбез. Нинди генә һөнәрне сайласалар да, күңелләре саф булып калсын, ярдәмчел, тәртипле, миһербанлы булсыннар.

 

– Хатын-кыз мәхәббәт өчен туган, шуны онытмагыз. Үзегезне яратыгыз, кабатланмас якларыгыз белән горурланыгыз, камилләшегез, дөньяны яратыгыз.

 

 

– Намуслы, ышанычлы булыгыз. Гаиләгә тугрылыклы булыгыз. Ватанга тугры булыгыз.

 

 

– Хәзер дә бернәрсә үзгәрмәде.

 

 

– Тыелган тема юк, теләсә кайсы сорауга җавап бирә алам.

 

 

– Репертуарымда «Гомер бәйрәме» (Тәслимә Низами сүзләре) дигән җыр бар. Анда «һәрбер туган көнем – үзе бәхет, күңелкәем минем яшь һаман» дигән сүзләр бар. Яшәү – үзе бәхет. Шуңа инанып, шулай дип уйлап яшәргә кирәк.

 

Әңгәмәдәш – Гөлинә Гыймадова