Олимпиадалар отышлы бизнеска әверелә

Бәйгеләр һәм олимпиадаларның ниндие генә юк бүген. Мондый чаралар күбрәк булган саен, баланың белем дәрәҗәсен үстерү, укучының сәләтен ачу өчен зуррак мөмкинлекләр ачыла кебек. Әмма соңгы елларда әлеге “сынаулар”ның сыйфаты зур шик уята башлады. Олимпиада-ярышлар акча эшләү ысулына әверелә бара.

Түләүле бәйгеләр һәм олимпиадалар соңгы вакытларда аеруча киң таралыш алды. Мәктәп укучыларына әле бер, әле икенче чарада катнашырга тәкъдим итәләр. Теләгән катнаша, теләмәгән – юк диелсә, бер хәл. Кайбер уку йортларында мондый чаралар ихтыяри-мәҗбүри сыйфат ала башлаган хәтта.

Мәгариф министрлыгы читтә

“Мәгариф турында”гы федераль канунда олимпиадалар, интеллектуаль, иҗади һәм спорт бәйгеләре федераль, җирле дәүләт органнары, иҗтимагый һәм башка оешмалар тарафыннан сәләтле балаларны ачыклау һәм аларга теләктәшлек итү максатыннан үткәрелә. Укучылар конкурсларда теләк буенча катнаша. Бөтенроссия олимпиадаларында катнашу өчен акча алынырга тиеш түгел дип ачыктан-ачык язылган. Шулай булгач, нигә соң бүген алдан оештыру кертемнәрен түләүне таләп иткән йөзләгән олимпиада барлыкка килгән.

Татарстан Мәгариф һәм фән министрлыгында бу хәлне болай дип аңлатып киттеләр: “Мәгариф һәм фән министрлыгы тарафыннан үткәрелгән рәсми олимпиадаларның барысы да түләүсез. Алар шәһәр, республикакүләм, бөтенроссия дәрәҗәсендә була ала. Әмма бүген шәхси олимпиадалар бик күп. Аларның исә министрлыкка бернинди катнашы юк”.

Бактың исә, бүген теләгән һәркем үз бәйгесен оештыра ала икән. Моның өчен Мәгариф һәм фән министрлыгы рөхсәте дә, раславы да кирәкми. Һәм аеруча акыллы “бизнесменнар” мондый чаралар үткәрүне акча эшләү ысулына әверелдергән, күрәсең. Әле күптән түгел генә оештыру кертеме түләүне күздә тоткан мондый чаралар 1-2 генә булса, бүген андыйларның саны йөзләгән.

Түләүле олимпиадалар - отышлы бизнес

Рус теле буенча “Русский Медвежонок”, математика буенча “Кенгуру” инде шактый еллар буе үткәрелеп, балалар тарафыннан яратылып, чыннан да сыйфатлы булган бәйгеләрдән санала. Оештыру кертемнәре дә бу сынаулар өчен, нигездә, шартлы гына сумманы тәшкил итә. Җыелган акча шул биремнәрне төзүчеләр, жюри хезмәте, диплом, сертификатлар эшләү чыгымнарын гына каплыйдыр да, мөгаен.

Әмма мондый “абруйлы” бәйгеләр белән беррәттән сораулары интернеттан алынган, баланың яшенә туры килмәгән биремнәрдән торган күпсанлы шикле олимпиадалар да бар. Аларда катнашу 50 сумнан алып 300-400 сумга кадәр җитә. Мондый бәйгеләрдә җиңүчеләрне ачыклап артык интегеп тә тормыйлар. Күрәсең, бер бала да рәнҗемәсен дип, 1000 балага беренче урын, 2000 балага икенче урын, калганнарына – өченче урын яуладың дигән грамоталар өләшәләр.

Интернеттагы төрле форумнарда да түләүле олимпиадалар уздыру буенча җанлы фикер алышулар бара. Берәүләр бу тәҗрибәгә уңай карый. Баланың үсеше, белем дәрәҗәсен тикшерү өчен 50-100 сум җәлләп тору акылсызлык, дип фикер йөртә алар. Икенчеләр исә, кискен тәнкыйть белдерә. Бик күп мәктәпләрдә бәйгеләрне мәҗбүриләп тагу бара икән, бер төркем уку йортларында “бишле” белән кызыктыралар, беренче сыйныфтан ук портфолио булдыру мөһимлеге турында сөйләп җәлеп итәләр.

«Түләүле олимпиадалар уздыручылар үзләренә бизнес уйлап тапты. Берәүгә дә кирәкмәгән, ахыр чиктә бер файда да бирмәгән кәгазь өләшеп утыралар бит алар. Ә ата-аналар портфолио булдырабыз дип, укырга кергәндә, БДИ биргәндә файдасы тиячәк дип алданып 50-100-150-200 сум түли бирә. Ниндидер беркемгә дә билгеле булмаган оешмалар уздырган олимпиадалар һәм бәйгеләр нәтиҗәсен кем игътибарга алсын ди инде”, дип яза бер форумда әниләрнең берсе.

Казан мәктәпләренең берсендә укучы баланың әнисе Фәридәдә дә түләүле олимпиадалар ризасызлык уяткан. Улы әле беренче сыйныфта гына укыса да, мәҗбүриләп төрле бәйгеләрдә катнаштыру белән берничә тапкыр очрашырга туры килгән инде аңа.

- Көндәлегенә олимпиадада катнашу өчен әле 50 сум, әле 300 сум алып килергә кирәк дип язып җибәрәләр. Мәҗбүриләү булмаса, бәлки ул бәйгеләрдә болай да катнашыр идек. Әмма аларны көчләп тагу үзе үк бар теләкне юк итә, - дип саный ул.

Мәктәп, укытучы юнәлеш бирергә тиеш

Казанның 18нче мәктәбенең башлангыч сыйныфлар укытучысы Гөлнара Йосыпова олимпиада-бәйгеләрдә катнашу-катнашмауны ата-ана һәм бала гына хәл итә, бу мәсьәләдә бернинди ирексезләү була алмый, ди.

- Безнең укучылар олимпиада-бәйгеләрдә, шул исәптән түләүлеләрендә дә, бик теләп катнаша. Мин үзем дә мондый чараларга бик уңай карыйм. Чөнки алар балада яхшырак уку теләге, көндәшлек рухы тәрбияли. Билгеле, түләүле олимпиадаларның төрлесе бар. Дистанцион үтә торганнарына мөнәсәбәтем бик үк уңай түгел. Компьютерда җавапларны тутырып, каядыр җибәрәсең дә, шуның өчен сертификат бирәләр – бала бу биремнәрне үзе башкардымы әллә аның әти-әнисеме – билгесез. Әле шуның өчен хәтта 800 сум җыючылар бар, - дип сөйләде ул.

Укытучы бу мәсьәләләрдә юнәлеш бирүче булырга тиеш дигән фикер белдерде Гөлнара ханым. Әйтик, ул үз укучыларының ата-аналарына бала турыдан-туры катнаша алган бәйгеләрне генә тәкъдим итә. Мондый чаралар акча җыю ысулы гына дип атап булмый. Чөнки монда оештыручылар эше күзгә күренә, ди ул. Моннан кала баланың сәләтләрен дә игътибарга алып эш итәргә кирәк. Техник фәннәрне яхшы үзләштерүчеләргә бер, гуманитарийларга - икенче олимпиадалар тәкъдим ителә.