Без белмәгән, ләкин күбебезгә тиешле булган матди ярдәм һәм ташламалар

Илдә халыкка ярдәм итү өчен ташламалар һәм матди ярдәм төрләре шактый. Тик күбебез бу хакта белми. Чөнки ярдәм чаралары турында рәсми документларда язылган, ә аларны аңлау өчен шактый кызыксынырга кирәк. Алма дигәннәре авызга үзе өзелеп төшми.

Кем әйтмешли, сорамаган балага имезлек каптырмыйлар. “Бө­тен эш тә шунда, – ди социаль мәсь­әләләр буенча белгеч Сергей Смир­нов. – Ил күләмендә кабул ител­гән ташламаларның барысы да диярлек халыктан килеп иреш­кән гариза нигезендә күрсәтелә. Ягъни җитәкче исеменә гариза язып, үзең ярдәм сорамыйсың икән, беркем дә булышмаячак”. Әмма белмәгәнне ничек сорый­сың? Мәсәлән, илнең 69 төбәгендә өченче (дүртенче, бишенче һәм аннан соңгыларына да) балага өч яшь тулганчы ай саен пособие тү­лиләр. Аның күләме төбәктә яшәү минимумыннан чыгып бил­геләнә. Ил күләмендә әлеге күр­сәткеч уртача 10 мең сум тәшкил итә. Тик шунысы да бар: күп балалы әти-әниләргә акча сорап гариза язу өчен сабый туганнан алып нибары 3-6 ай вакыт бирелә. Ниндидер сәбәпләр аркасында өл­гермисез икән, димәк, соңга калдыгыз.
 
Бәбиләргә...
 
Яшь әниләр һәм бәбиләргә тагын бер ташлама бар. Ул өч яшькә кадәр (күп балалы гаиләләрдә – 6, инвалидларга 18 яшькә кадәр) балаларны бушлай дару белән тәэмин итүдән гыйбарәт. Бюджет мөмкинлекләреннән чыгып, медицина препаратлары исемлеген һәр төбәк үзе төзи. Ничек кенә булмасын, табиб бу хакта әти-әниләргә әйтергә һәм бушлай даруларны махсус бланкта язып бирергә тиеш. “Кызыма – дүрт яшь. Өч яшькә кадәр балаларны бушлай дару белән тәэмин итү турында хәзер генә белдек. Тик соң инде. Югыйсә еш кына авырып сырхауханәгә мөрәҗәгать итәргә туры килә иде. Табиб берсеннән-берсе кыйм­мәт­рәк дарулар язды, ә бушлай бирелә торганнары турында бер сүз дә дәшмәде. Сыр­хауханә диварында белдерү­ләр­нең ниндие генә юк, кирәкле мәгъ­лүматны ник урнаштырмыйлар икән?” – ди Казанның Идел буе рай­о­нында яшәүче Альбина Сәла­мова.

“Ватаным Татарстан” хәбәрче­се әлеге исемлекне Татарстан Сә­ламәтлек саклау министрлыгының рәсми сайтында эзләп тапты. Сабые чирләп киткән әни болай интернетта казынып утырмаячак, әл­бәттә. Бушлай булгангамы, дару­ларның да арзанрагын тәкъдим иткәннәр. Мәсәлән, аллергиядән дәвалану өчен – “Кетотифен” (30 сум), йогышлы чирләрдән – “Азитромицин” (30 сум), эчәкләрнең эчке тирәлеген торгызу өчен – “Энтерол” (200 сум) кебек дарулар бар.

Яшь әниләргә...

Закон нигезендә, әти-әниләр салымны азрак түли. Сүз балага са­лым чигерүе турында бара. Әле­ге хокуктан әти дә, әни дә файдалана ала. Ташлама балага 18 яшь тулганчы, ә ул көндезге бү­лектә белем алган очракта, 24 яшь­кә кадәр бирелә. Салым чи­ге­рүе гаиләдә беренче һәм икенче малай-кызга – 1 мең 400 сум, өчен­че һәм аннан соңгы балага – 3, ин­валид-балага – 12 мең сум тәшкил итә. Бу – кайтарырга мөм­кин булган акча түгел. Әлеге суммадан керемгә салына торган 13 процент салым тотылмый. Мә­сәлән, өч балалы яшь әнигә айлык ташлама күләме түбәндәгечә исәп­ләнә: (1400+1400+300)*0,13 = 754 сум. Чикләү дә бар! Салым чи­герүе хез­мәткәрнең еллык кереме 350 мең сумлык чиккә җит­кәнче генә би­релә.

Пенсионерларга...

Пенсия фонды аша бирелүче ташламалар шактый. Әйтик, ташламага лаек булучыларның 50 категориясе – айлык акчалата түләү (ЕДВ), 12 категориясе – өстәмә мат­ди яр­дәм (ДМО), 7 категориясе өстәмә ­айлык матди ярдәм (ДЕМО) алырга хокуклы. Мәсәлән, II-IV дәрәҗәдәге “Ватан алдындагы хезмәтләре өчен” орденына яки СССР (РФ) дәү­ләт премияләренә лаек булучыларга пенсиягә өстәп 16 мең сум акча (ДМО) каралган. Дәүләт бүләкләре турында вакытында Пенсия фондына хәбәр иткән очракта, әлбәттә. Тиешле мәгълүматны соңрак җитке­рү­челәргә компенсация түләнми.

Сүз уңаеннан, илдә пенсияне дә гариза нигезендә генә исәпли башлыйлар. 2017 елның 1 ап­ре­лендә лаеклы ялга чыгып, Пенсия фондына ай азагында гына мө­рәҗәгать итүчеләргә апрель өчен пенсия түләнмәячәк.