поиск новостей
  • 19.03 "Ләйлә вә Мәҗнүн" Кариев театры, 18:30
  • 19.03 ПРЕМЬЕРА "Флешка, рэп һәм мәхәббәт" Тинчурин театры, 18:30
  • 20.03 "Ут чәчәге" Кариев театры, 13:00
  • 20.03 ПРЕМЬЕРА "Флешка, рэп һәм мәхәббәт" Тинчурин театры, 18:30
  • 21.03 "Анна Ахматова:Вакыт кайтавазы" Кариев театры, 13:00
  • 21.03 "Эх, алмагачлары!" Тинчурин театры, 18:30
  • 22.03 "Корт" Кариев театры, 18:30
  • 22.03 "Ай, былбылым!" Тинчурин театры, 18:30
  • 23.03 "Йосыф" Кариев театры, 18:00
  • 23.03 "Бәхетле көнем" Кариев театры, 13:00
  • 23.03 "Яратам! Бетте-китте!" Тинчурин театры, 17:00
  • 24.03 "Әлифба:Хәрефләр дөньясында" Кариев театры, 13:00
  • 24.03 "Мәдинә" Тинчурин театры, 17:00
  • 26.03 "Мио, минем Мио!" Кариев театры, 18:30
  • 26.03 "Җилкәнсезләр" Тинчурин театры 12:00 һәм 18:30
  • 27.03 "Гөлчәчәк" Кариев театры, 19:00
  • 27.03 "Идегәй" Тинчурин театры, 18:30
  • 28.03 "Ак чәчәкләр кебек..." Кариев театры,18:30
  • 28.03 "Җан Баевич" Тинчурин театры, 18:30
  • 29.03 "Рөстәм маҗаралары" Кариев театры, 13:00
Бүген кемнәр туган
  • 19 Март
  • Татьяна Водопьянова - дәүләт эшлеклесе
  • Камил Гайнуллин - актер
  • Ренат Вәлиуллин - дәүләт эшлеклесе
  • Илшат Вәлиулла - язучы
  • Гөлнур Корбанова - шагыйрә
  • Коттедж төзэргэ кирэк казанда минэм номер 89274905164
  • Баян сатыла. Казан. Тел.:89003238614
  • татар теленең аңлатмалы сүзлеге сатыла, 3 томда, Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1981 ел. тел.8 919 647 47 91
  • Казанда оч булмэле фатирнын залына тэртипле кыз эзлим. Бигичев урамы. Риелторсыз 89600347300
  • Исэнмесез! Бенто тортларга hэм капкейкларга заказлар кабул итэм! Казан шэhэре. 89377708700 Динара.
  • Ассаляму алейкум! Казанда, центрга якынрак булган гостинка яисэ булмэ снимать итергэ телим. Риелторсыз. 89872312932 (ватсап)
  • Кому требуется шпаклевка, обои, по городу Казани также Арск обращаться по тел +7 (917) 266-37-64.
  • Яр Чаллыда 2-бүлмәле фатир сатыла:Яңа шәһәр, 30 комплекс. Мәйданы 52 кв.м. Планировкасы әйбәт - распашонка. Җылы, яхшы хәлдә. Хуҗасы сата. Телефон:8-9631571216
  • Хәерле көн! "Салават Купере 2" торак комплексында бөтен унайлыклары булган 2 бүлмәле квартира арендага бирелә. 3 этажда. Өр-яңа ремонт, мебель. "Бәхетле" артында урнашкан. Тәртипле татар гаиләсе эзлибез. Йорт хайваннарсыз. Төп шарт: тәртип, чисталык, вакытында түләү. Риелторларсыз. Элемтәләр өчен телефон: 89534975861
  • Студентлар өчен өстәмә эш. 8-917-880-94-77
Архив
 
18.03.2009 Мәдәният

ЧЫҢГЫЗХАН СЕРЕ ФАШ ИТЕЛДЕ

Кыргый, жан кыючы, таш йөрәкле кеше булып сурәтләнгән Чыңгызханга карата бүгенге көндә башка төрле караш туды. Бу шәхес тарихчыларны гына түгел, сәнгать әһелләрен дә битараф калдыра алмый. Тикмәгә генә аның турында күпме әсәр язылды, нәфис фильм төшерелдемени?

Чыңгызханның мәхәб­бәте хакындагы  Сергей Бодров төшергән "Монгол" фильмыннан соң шау-шу тынарга өлгермәде, Казанда 10 миллион долларга төшкән "Чыңгызхан сере" дигән тарихка якутча карашны чагылдырган фильм күрсәтелде. Бу темага режиссер Л. Эрдэнебулганның чиста монголча, инглиз режиссеры Эдвард  Базалдеттның Чыңгызханның яулап алулары турындагы, тагын японча, кытайча  фильмнар булганда, күпләрдә,  тагын бер фильм кирәкме икән, дигән сорау тугандыр. Чөнки барлык фильмнарда да уртак моментлар байтак бит.

 

Фильм Тимучинның туганнан алып бөек императорга әйләнгән чорны яктырткан. Үзәктә – бер-берсен туганнар дип атап йөрткән  өч малай язмышы. Берсе, бөек сергә төшенеп, шаман булып китә, икесе сугыш юлын узып, халык арасында лидер булып таныла. Ләкин берсенә генә киң далаларның ханына әверелү насыйп була.  Бөртәгә мәхәббәте Тимучинны сугышчы итә, законга буйсынуы исә туганының җанын кыюга сәбәпче була. Тыныч тормышка омтылуы сугыш башларга мәҗбүр итә. Тугыз телле кабилә җыены аны хаким буларак таный һәм борынгы алла исеме белән Чыңгызхан  дип атый.

 

Фильмда Тимучинны Чыңгызхан дип игълан иткән халыкларның вәкилләре уйный.  Тагын бер үзенчәлеге: тарихи-эпик драма жанрындагы фильмда Чыңгызхан үткән юлны күреп була.  Якутиядәге  Таш алыплар тавы, монгол далалары, изге Гоби чүле, Байкал күле, Алтай елгалары, Хакассиядәге  борынгы хакимнәр күмелгән җирләр. Режиссер Андрей Борисов әйтүенә караганда, фильмда Чыңгызханның сере табигатьтән көч алу сәләтенә һәм халкына, дингә ышануда икәнен күрсәтергә тырышканнар.

 

Төп каһарманны уйнаучы Эдуард Ондар белән режиссерның очрашуы Казанның меңьеллыгында, төрки халыкларның "Нәүрүз" фестивалендә  булган. Эдуард Ондар Тува халык театры составында "Король Лир" спектаклендә шамакай ролен башкарган. Спектакльнең кайсыдыр мизгелендә режиссер аның карашын тотып ала. Ул әлеге очрашу турында болай диде:

 

– Мин бу фестивальнең жюри рәисе булырга фильм өчен актер табарга кирәк булганга гына ризалаштым. Ә болай үзебезнең режиссерлар эшенә казыйлык кылырга һич тә яратмыйм. Киноны төшерә дә башлаган идек, ә Чыңгызхан роленә актер сайланмаган. Миңа төрки йөзле актер кирәк иде, һич тә монгол түгел. Бөтен спектакльләрне диярлек карап бетердем, тапмадым. Кү­ңелгә курку керде. Сәхнәгә күтәрелгән тувалыларның спектаклен  караганда исә кү­ңелгә җылылык йөгерде. Чөнки шамакай ролен башкаручы Эдуардның күзләре нәкъ  дала кешесенеке иде. Баш ияргә чыккач, аның башкалардан буйга озынлыгы белән аерылып торуы да күзгә бәрелде. Саубуллашу кичәсе барганда, тувалылар киткән икән, дип ишеттем дә куркуга калдым. Китеп өлгермәгәннәр икән әле, автобусларына таба йөгердем.  Эдуардка, син Чыңгызхан ролен уйнаячаксың, дидем. Ул карап торды-торды да, тартырга бармы, дип сорады. Баксаң, моңарчы бөтенләй тартмаган булган икән. Ә кинофес­тивальләрдә көч сынап карарга теләмисезме, дигән сорауга режиссер, фильмның Россия буенча 300 ләп кинотеатр­га прокатка алынуы да күп нәрсә хакында сөйли, дип җавап бирде. Алар эзләнүдә, әмма, чын ир-егетләр турындагы фильмнарның фестивальгә кирәге бармы, дигән сорау да борчый икән үзләрен. Бигрәк тә Берлинда узучы фестиваль таләпләре белән танышкач, шундый нәтиҗәгә килгән­нәр. Төп рольгә төрки йөзле актер алгач проблемалар булмадымы, дигән сорауга Андрей Борисов болай диде:

 

– Өч ел элек Монголиядә, фильм төшерәбез, төп рольдә монгол уйнамаячак дигәч, ризасызлыкларын белдергәннәр иде.  Улан-Батырдагы төп кинотеатрда фильмны күрсәткәч исә аны-моны әйтүчеләр булмады. Димәк, төшендерә бел­гәнбез.

 

Фильмда сугыш кыры компьютер алымы белән сурәтләнмәгән. Моңа төшенер өчен белгеч булырга кирәк түгел. Шуңа күрә күпләр 500ләп атның күпмесе җәрәхәтлән­де икән, дигән борчылу кичерде. Арабызда  хайваннарны яклап хәрәкәт оештырмаслар микән дип шикләнүчеләр дә булды. Әмма кино төшерүчеләр, бер генә ат та зыян күрмәде, дип ышандырды. Монгол атларының чыдамлыгына үзебез дә шаккаттык, диләр алар. Татарстан Премьер-министры урынбасары, мәдәният минис­тры Зилә Вәлиеваның, димәк, киноны Мәскәү ти­рәсендә генә түгел, башка җирдә дә бер дигән итеп төшереп була. Үзебезнең тарихи шәхесләр турында да  шундый фильмнар әзерләнер дип ышанып калам, дигән сүзләре белән килешми мөмкин түгел.

 


Гөлинә ХИСАМЕТДИНОВА
Ватаным Татарстан
№ 48 | 18.03.2009
Ватаным Татарстан печать

▲ Өскә
 
Матбугат-инфо
Матбугат.ру
Ватаным Татарстан
Шәһри Казан
Бердәмлек
Рәшит Ваһапов фестивале
Камал театры
Тинчурин театры
Татар дәүләт филармониясе
Ирек мәйданы
Татарстан яшьләре
Кариев театры
Идел
Өмет
Татарстан китап нәшрияты
Милли Музей
Шаян
Татаркино
Ханский дом
Татар телен һәм ТР яшәүче халыклар вәкилләренең<br />туган телләрен саклау, үстерү мәсьәләләре комиссиясе
«Элита»