Штраф түләмәүчеләргә "ау" башланды...

Соңгы елларда Татарстанда штрафларын вакытында түләмәүчеләрне ачыклауга аеруча зур игътибар бирелә. Моның өчен суд приставлары шактый катгый ысуллар куллана.

Республикада дәүләткә булган бурычларын вакытында түләмәүче, бу эшкә салкын караучы затлар саны озак еллар дәвамында шактый югары булып кала бирде. Халык алимент түләүдән качты, юл хәрәкәте кагыйдәләрен бозган өчен килгән штрафларын да түләргә ашыкмады. Кайберүләр исә салым органнарына булган күпсанлы әҗәтләренә дә күз йомды.

Берничә ел элек Татарстанның суд приставлары бурычлы гражданнардан акчаларны кайтару максатыннан шактый зур эшчәнлек башлап җибәрде. Ниһаять, алар халыктан штрафларын түләттерүнең нәтиҗәле ысулларын тапты.

“Юл приставы” быел 142 миллион сум эшләгән

Мәсәлән, юл хәрәкәте кагыйдәләрен еш бозучы йөртүчеләрне генә алыйк. Озак еллар дәвамында республика җитәкчелеге машина хуҗаларыннан тиешле штрафларны вакытында түләттерә алмый интекте. 2013 елның август аенда исә Татарстанда югары технологияләргә корылган “Юл приставы” системасы кулланыла башлады. Әлеге җиһаз бурычлы машина йөртүчеләрне юлда ук тоткарларга ярдәм итә. Әле алай гына да түгел, бу система полиция хезмәткәрләренә токтарланган машина хуҗасының ничә сум бурычы барлыгы турында да мәгълүмат бирә. Хокук сакчылары исә, үз чиратында, кешене штрафларын түләргә мәҗбүр итә. Әгәр дә йөртүченең тиешле күләмдә акчасы булмаса, суд приставлары машина хуҗасының шәхси милеген кулга ала.

Әйтергә кирәк, система кулланыла башлау белән республикада түләнгән штрафлар күләме әкренләп артты. Мәсәлән, 2013 елның соңгы биш аенда 2 меңнән артык машина хуҗасының 43 миллион сумлык милке кулга алынган. Ә «Юл приставы» ярдәмендә җыелган бурыч күләме якынча 13 миллион сум тәшкил иткән. Быелгы саннар исә тагын да сөенечлерәк. 2014 елдан башлап ЮХИДИ идарәсе файдасына барлыгы 142 миллион сум (!) бурыч түләттерелгән. Узган елның шушы чорында бу сан нибары 39 миллион сум гына тәшкил иткән.

Хәзерге вакытта «Юл приставы» Казанда гына түгел, Яшел Үзән, Әлмәт, Чистай, Кукмара, Питрәч һәм Югары Ослан районнарында да кулланыла. Җиһазлар саны алга таба да артачак, дип ышандыралар Татарстанның суд приставлары хезмәте идарәсендә.

Полиция хезмәткәрләре алдый

Шунысын да билгеләп үтү кирәк, соңгы вакытта полиция хезмәткәрләре машина йөртүчеләрнең штрафларын түләттерү ярдәмендә акча эшләү ысулын тапкан.

- Казан-Чаллы трассасында полиция хезмәткәре туктатты. Документларымны тикшерде. Бәйләнер өчен бернинди дә сәбәп таба алмагач, юл йөрү кагыйдәләрен бозган өчен штрафларым турында сорады. Әлбәттә, мин штрафларым юк дип әйттем, чөнки бер көн элек кенә аларны түләп кайткан идем. Полиция хезмәткәренә исә шул җитә калды: “Син безне алдыйсың, түләнмәгән штрафларың күп”, дип ябышты. Ул шул дәрәҗәдә ышандырырлык итеп сөйләде ки, әгәр дә берничә көн элек кенә штраф түләмәгән булсам, шушы ялганчы кулына эләгеп, ришвәт бирергә туры килер иде. Юл чатына психолог чыгарып бастырганнар диярсең, - дип зарлана интернет челтәрендә Марат Исламов. Ул машина йөртүчеләрне уяу булырга, полиция сүзләренә ышанмаска чакыра. Беренче чиратта, алардан дәлил таләп итү кирәк, ди ул.

500 сум гына димә...

Юл йөрү кагыйдәләрен бозган өчен штрафларын түләмәүчеләр белән көрәшнең тагын бер юлы – бурычлы гражданнарның чит илгә чыгармау. Кешенең әҗәте 10 мең сумнан артык икән, суд приставлары шушы ысулны кулланырга хокуклы. Агымдагы елда гына да бу чара 4,5 мең бурычлыга карата кулланылган. Мәсәлән, хәзерге вакытта судта гражданнарның чит илгә чыкмавын тәэмин итү буенча барлыгы 140 гариза карала.

Әле алай гына да түгел, суд приставларының бурычын түләмәгән гражданнарны мәҗбүри эшләргә җәлеп итү хокукы да бар. Әлеге ысул Татарстанда шактый актив кулланыла.

Мәсәлән, Балтач районында суд приставлары Алмаз Сираевка (исеме үзгәртелде) карата эш ача. Аның бурычы нибары 500 сум гына булуга карамастан, ул барыбер әлеге штрафын түләргә ашыкмый. Нәтиҗәдә, бу зат административ җаваплылыкка тартыла – 20 сәгатьлек мәҗбүри эшкә чыгарга тиеш була. Тик ул бу карарны да үтәми. Шуңа күрә Алмаз Сираевны 5 көнгә төрмәгә ябалар. Азат ителгәч ул 20 сәгать вакытын мәҗбүри эшкә багышлый. Өстәвенә, 500 сум штрафын да түләргә мәҗбүр була.

Моның ише мисаллар шактый күп. Шуңа күрә республиканың суд приставлары халыкны штрафларын вакытында түләргә чакыра. Юкса, бурычлылар төрле күңелсез хәлләргә эләгергә дә бик мөмкин...