Мигрантлар йөк тә ташый, чир дә...

Татарстанга эшкә урнашу максатыннан ел саен 125-135 мең чит ил гражданы килә. Болар күбрәк Үзбәкстан, Таҗикстан, Әзәрбайҗан илләре халкы. Миграция хезмәте федераль учреждениесе мәгълүматлары буенча, быел 10 ай эчендә респуб­ликада 13 мең 417 кешегә эшләргә рөхсәт бирелгән.

Ә теркәлмичә генә эшләп, яшәп ятучылар күпмедер? Бер үзбәкнең үзе янына тагын 20 кешене сыендыруы сер түгел. Мигрантлар белән җайл­ы, алар бер генә хез­мәттән дә чирканып тормыйлар, җирле халык якын да бармаган аз керемле эшләрне дә башкаралар. Акчаны банк­лар аша гаи­ләләренә озаталар. Үзбәк, та­җик халкы йөк ташый, урам себерә, җәмәгать транспорты йөртә, йорт төзи, юл сала, сәүдә белән шө­гыльләнә... Хезмәт шартлары авыр булса да, тү­зәләр, зарланмыйлар, күп акчага дәгъва кылмыйлар, зур таләпләр куй­мыйлар. Кыскасы, эш би­рүче өчен бик кулай вариант. Тик таякның икенче ягына да күз салырга кирәк: мигрантлар арасында да кем­нәрне генә очратмыйсың – җина­ятьчеләр дә, тәртипсез тормыш алып баручылар да, авырулар да бар.

Республикага килеп төш­кәч, һәркайсы иң әүвәл медицина тикшерүе узарга тиеш. 2007 елдан 2012 елга кадәр Татарстан сәламәтлек саклау оешмаларында 121 мең чит ил гражданы тикшеренү уз­ган. Проблемалар шунда башлана: 70 процентының медицина полисы юк, шуңа күрә нинди чирләр белән авыруы мәгълүм түгел. Ә тикшерә башлагач, 94 кешедә – ВИЧ-инфекция, 355 кешедә – туберкулез, 2374 кешедә җен­си юл белән таралучы башка йогышлы чирләр табылган. Республика тире-ве­нерик авы­рулар клиник диспансеры баш табиб урынбасары Гүзәл Вафина җиткергән мәгъ­лүматлар буенча, быел­ның 11 аенда 11 мең 429 миг­рант тикшеренгән. Шулар­ның 750сенең – җенси юл бе­лән таралучы йогышлы чир­ләр, 7сенең – ВИЧ-инфекция, 24енең – сифилис, 40ының тубер­кулез белән авыруы ачыкланган.

Мигрантларның сәламәт­ле­ген тикшерү бушлай үт­­кәре­лә. Ә чир табылган су­рәттә түләп дәваланалар. Янчыкларында акчалары булса, әлбәттә. ВИЧ-инфекция, туберкулез кебек дәвага авыр бирешүче диагнозлар ачык­ланса, мигрантлар үз ил­лә­ренә озатыла. Элек тикше­ренү узу өчен берничә оешмага барып, анализлар тапшырып, белгечләргә күре­неп йөрергә кирәк булса, һәм нәтиҗәсен яртышар ай көт­сәләр, хәзер барлык белгеч­ләр тире-венерик авырулар клиник диспансеры полик­линикасы базасында кабул итә. Медицина тикшерүе нәти­җә­ләре 2-3 сәгать эчендә мигрантның кулында була. Әлеге оешмада көн саен йөзгә якын кеше тикшеренә. Табиб-дерматовенеролог Тимур Фәизов соңгы араларда корчаңгы чире белән авыручы мигрантларның күп бу­луын әйтә. Чит ил халкының фатирларда 15шәр, 20шәр кеше бергә торуын исәпкә алсаң, аларның барысына да әлеге йогышлы чирдән дәва­ланырга туры килә.

“Яңа гасыр” коммерциячел булмаган оешма директоры Лилия Таишева мәсьә­ләнең бүтән ягына тукталды. “Мигрантларның байтагы үз­ләренең бурычларын аңлап бетермәгән кебек, хокукларын да белми”, – ди ул. Авыр хәлдә калганда кая, кемгә мөрәҗәгать итәргә? Әлеге оешма мигрантлар өчен төр­ле семинарлар үткәрә башлаган. Анда ни өчен кул юып йөрергә, тешне ничек чистартырга икәнлеген төшен­де­рүдән башлап, ничек йогышлы авырулар ияртмәскә икән­леген дә аңлаталар. Бигрәк беркатлы киңәшләр дип аптырыйсы юк. Үз илләрендә тәртипле тормыш алып барып, монда килгәч, “бәйдән ычкыну” мисаллары да җи­тәрлек. Акча эшләргә дип чыгып киткән ир яңа җирдә яңа хатын таба, балаларын, гаи­ләсен “оныта”. Мөселман икән, аерылу җәһәтеннән, туган ягына кайтып аңлашып килүне дә кирәксенми, телефоннан өч тапкыр “талак” дигән смс хәбәр язып, хәлә­лен аера да җибәрә. Болай аерылышу хәзер шулкадәр модада икән... Тик ул очраклы танышулар да һәрчак бәхет китерми. Йогышлы чирләр эләктереп, эшсез, акчасыз калып кире туган якларына кайтып китәргә мәҗбүр булучылар да аз түгел. Авыру мигрант мондагы хатынга да, эш бирүчегә дә кирәкми.