Журналистлар берлегенең җаваплы сәркатибе яна биналары турында сөйләде

Журналистларның терәге, таянычы булырга тиешле төп йортта бүген ниләр эшләнә? Шуны ачыклар өчен, Журналистлар берлегенә юнәлдем. Дөресен әйтергә кирәк, Берлек Тельман урамындагы бинасын югалткач, аңа ышаныч та кимегән кебек булды. Ә ышанычны кайтару өчен, яңа йортыбызның үзенә магниттай тартып торуы, гөрләп яшәве кирәк. Журналистлар берлегенең җаваплы сәркатибе Ралия Фәтхетдинова төп йортны җанландыруның кызык­лы алымнарын тапкан.

– Ралия ханым, сез Бер­леккә үзгәреш вакытында килдегез. Шул чорга әй­ләнеп кайтыйк әле. Сез­неңчә, безнең югалтулар күбрәк булдымы, әллә табышлармы?

– 2011 елның марты иде ул. Мин, бер бизнесны – кызыма, икенчесен улыма тапшырып, пенсиягә әзерләнә идем инде. Шәхси эшмәкәр булгач, исәбем – лаеклы ялга ике елга алданрак китү. 8 март тирәсендә Берлеккә чакыру алдым. Бу минем өчен көтел­мәгәнрәк вакыйга булды. Дө­рес, 1996 елны Коми Республикасында 12 ел торып Казанга әйләнеп кайткач, би­регә килдем. Ул вакытта мин Россия Журналистлар берлеге әгъзасы идем инде. Мине Юрий Ханжин каршы алды. Аның янына болай гына килеп сөй­ләшеп утырырга, киңәш сорарга, яңалыклар белән танышырга була иде. Хәзер шушы олпат шәхес үрнә­ген­дә эшләргә тырышам. 2009-2010 елларга кире әйләнеп кайтсак, Тельман урамындагы йортны сатуга әзерли башладылар. Нәти­җәдә журналистлар бинаны бушатты һәм күченү эшләренә кереште. Мин исә Берлек күченгән һәм җиһаз­лар кайтарылган мәлдә килдем.

– Иң беренче эшегез...

– Өй туе үткәрү. Жур­на­лист­лар берлеге автоном режимда эшли башлады. Шартлар яхшырды: хәзер безнең ике конференция залыбыз бар, хезмәткәрләр өчен шарт­лар әйбәт. Ләкин инде өченче ел Декабристлар урамындагы 179 нчы йортта яшәсәк тә, кешеләр бирегә ЗАГС эзләп килә. Ә журналистлар әле дә безне Тельман урамыннан эзли. Менә бит ул эш урынын үзгәртү нәрсәгә китерә. Бу бизнеста да, иҗади оешмада да шулай. Бу җә­һәттән журналистлар күп нәрсәне югалтты. Безнең бик матур, М.Шәймиев тарафыннан бүләк ителгән тарихи бинабыз бар иде. Хәзер Мәскәү базары янәшәсенә урнаштык, үзәктән килергә җайсыз. Шулай да тора-бара каләм әһелләре ияләште, безнең үз йортыбыз бар дип сөйли башладылар. Төп йорт дигән сүз бигрәк ошый миңа. Жур­налистларның төп йорты монда. Семинарлар, кон­фе­рен­­цияләр, юбилейлар, фо­то­күргәзмәләр, ветераннар өчен концертлар үткәрәбез. Ерак районнардан килгән жур­­налист­лары­бызны чәй эчерт­мичә җибәр­мибез, һәр­берсен тыңлый­быз, яр­дәм итәргә тырышабыз.

– Татар журналистикасын тәмамлап, ерак төнь­як­ка кадәр китеп баргансыз икән...

– Моның сәбәбе бик гади: үз алдыңа катлаулы максат кую һәм аңа ирешү. Мин Норлатта рус мәктәбен тәмам­ладым да татар журналистикасы бүлегенә укырга кердем. Татарча да, русча да яза белү әйбәтрәк ич. Ә хәзер исә инглиз телен белсәң, бигрәк тә файдалы. Факульте­тыбыз­ның деканы, остазым Флорид абый Әгъзамов мине тәрҗе­мәче булырга әзерләде. Шушы темага диплом якладым, Флорид абыйның китабын тәрҗемә итәргә булыштым. Практиканы “ТЯ”да үттем. Ринә Зарипова мине журфакка килгәнче үк хатлар белән эшләргә өй­рәткән иде инде. Менә шушы ике остазым мине ике телдә дә әйбәт язарга өйрәтте. Диплом яклагач, ирем Воркутага юллама алды. Икәү, аркаларыбызга биштәр асып, Сыктывкарга юл тоттык. Кызым туып алты ай үткәч, район газетасында эшли башладым. Шунысын да искәртик: анда Татарстаннан килгән белгеч­ләр шактый иде. Ә мин бердәнбер дип­ломлы журналист булдым. 12 ел эшләү дә­верендә эшчәнлек­нең бө­тен баскычларын да үттем.

– Ватанга кайтырга ва­кыт җиткәнен кайчан аң­ла­дыгыз?

– Күп еллар эшләү дә­ве­­рендә мин бу шәһәрне, аның кешеләрен белеп бе­тер­­гәнмен икән. Миңа күңел­сез булып китте. Өстәвенә улым белән кызым үсә, алар монда нәрсә эшләрләр соң дип үз-үземә сорау бирдем. Туган якка кайтырга кирәк дигән карарга килгән идем инде. Җәйге ялга Казанга кайттык. Киткәндә әни сумкага әллә очраклы рәвештә, әллә махсус Салават дискын тыгып җибәр­гән. Без бит монда татар җыр­ларын да оныта язган идек инде. Көне-төне Салаватны тың­лыйм. Күр­шеләр Ралия акылдан шаша дип баш чайкыйлар. Ирем Мәскәүгә командировкага киткән вакыт иде, редакциягә берәү “хез­мәткәрем өчен фатир сатып алам“ дигән белдерү алып килгән. Белдерүне газетага биреп тормыйк, минем фатирны алыгыз дип сүз башлыйм. Сатулашып та тормыйча ике атна эчендә фатирны саттык, җыелган малны кайсын таратып, кайсын калдырып, Казанга кайтып киттек. 1996 ел иде бу. Без­нең суыткыч, пианино һәм алтынчы маркалы “Жигули” машинабыз бар. Казанда килешенгән фатирны безгә сатудан баш тарттылар. Ике­безнең дә эш юк, балалар мәктәпкә соңга калдылар. Ва­кытлыча дусларда яши башладык. Безгә һәрвакыт тормыш юлыбызда яхшы кешеләр очрап тора иде. Бу юлы да шулай булды. Бер дустыбыз иремә Юллар тө­зелеше министрлыгына барырга киңәш итте. Анда аңа эш тәкъдим итәләр, ә ул хез­мәт хакы кечкенә ди. Аңа калганын үзең җыеп бете­рәсең инде, диләр. Без Комида ришвәтнең ни икәнен дә белмәдек, ә монда шундый тәкъдим. Ирем аннан үз эшемне ачам дип кайтты. Мин исә “Милиция. Законность. Правопорядок” газетасына эшкә урнаштым. Аннан “Өмет”, “Моя Газета”, “Восточный Экспресс” басмалары, Социаль хезмәт министрлыгында пресс-секре­тарьлек хез­мәте. Боларда эшләп, мин нинди газета чыгарырга теләгәнемне аңла­ган идем инде.

– Әмма үз эшеңне буш җирдә башлап булмый бит әле.

– Бу вакытка иремнең эше җайланып килә иде. Бервакыт ул миңа юбилеем алдыннан 100 мең сум акча бүләк итте. Бу 2000 ел иде. Чәшке тун аласыңмы, машинамы, үзең хәл итәрсең, ди. Ә мин булачак газетам өчен техника һәм җиһазлар сатып алдым. Шулай итеп эш­мәкәрләр өчен “Дело” дип аталган, соңрак “Собственное дело” дип үзгәр­телгән газета чыга башлады. Ул вакытта эшмәкәрлекнең башланып кына килгән чаклары. Бу хәрәкәтне күзәтү дә үзе бер кызык иде. Кичәге га­лимнәр үз эшен җайларга тырыша, реклама агентлык­лары пәй­да була. Аларга тәҗрибә уртаклашыр, аралашыр өчен үз басмалары кирәк иде. Әмма андый басма юк һәм икътисад өлкәсен яктыртып барырдай журналистлар да аз иде. Газета үз укучысын тиз тапты. Журналистлар берлеге икътисад өлкәсен яктыртучы басмалар арасында бәйге игълан иткәч, без дә катнашырга булдык. Нәти­җәдә “Собст­венное дело” газетасы югары бәяләнде һәм без кон­курсның гран-приен – “Ока” машинасын оттык. Бүләкне алганда, Римма Ратникова, газета ике ел гына нәшер ителә, бу аңа аванс рәве­шендә бирелә, дигән сүзләр әйтте. Бу сүзне мин Берлеккә җаваплы сәркатип вазыйфасына чакырылгач та искә төшердем һәм үземә әлеге ышанычны акларга дигән бурыч куйдым.

– Ышаныч дигәннән, Бер­­­лектә әгъза булырга теләүчеләр аннан нидер өмет итә, нәрсәгәдер ышана бит.

– Гариза тотып килү­че­ләрнең иң беренче соравы: “Ә минем әгъза булып торуым нәрсә бирә?” Чыннан да, Берлек журналистка нинди өс­тенлекләр бирә соң? Элек булса аңлашыла, ветераннар, бармакларын бөгә-бөгә, карьера үсешенә, фатир, машина алырга, ялны оештырырга ярдәм итте дип санап китәр иде. Ә хәзер... Берлек бер­нәрсә дә вәгъдә итми. Ләкин аны корал, көч буларак файдаланып була. Актив әгъзалар шулай эшли дә. Алар һәр яңа­лыкны белешеп тора, конкурсларда катнаша, карьераларында бу конкурс этәргеч көч булып тора. Күптән түгел Берлек Мәдәният министр­лыгы аша әгъзаларын ши­фаханә­ләргә юллама белән тәэмин итә башлады. Дәва­лануга лаеклыларны исә башлангыч оешмалар билгели. Әлбәттә, исемлеккә активлар эләгә­чәк.

– Корылтайда Россия Журналистлар берле­генә кушылу турында да фикер алыштылар. Без аңа кушылсак отачакбызмы, әл­лә мөстәкыйль­легебезне югалтачакбызмы?

– Без Россия Журналистлар берлегенә кушылмаган бердәнбер төбәктер, мөгаен. Вәзгыятьне эчтән белгәнгә, мин аның уңай якларын күб­рәк күрәм. Менә бер мисал: Россия Журналистлар берлеге авыр хәлдә калган, хаста ветераннарга 20 мең сум кү­лә­мендә матди ярдәм күр­сәтә. Татарстаннан бу ярдәм­не нибары 4 кеше ала. Ә берлектә шундый кешеләр саны шактый. Әгәр без Россия Журналистлар берлеген­дә әгъза булып торсак, ярдәм алучылар саны күпкә артыр иде.

– Берлеккә әгъза булып килүче яшьләр күпме?

– Былтыр 40 журналистны кабул иттек. Быелгы гариза язучыларның яртысы – яшь­ләр. Аларның күбесе бер ре­дакциядән булып, үзлә­рендә башлангыч оешма төзергә ниятли.

– Менә шул яшьләрне төп йортка тартыр өчен ниләр эшләнә?

– Татарстан Журналистлар берлегенең 95 еллык тарихы бар. Дөрес, Берлек әгъза­ларының күбесе – ветераннар, аларның яшьләр­гә әйтер сүзләре бар. Ә яшьләр тәҗрибә туплаганнан отар гына иде. Миңа калса, бу очракта музей аралашу кү­пере була ала. Узган ел мине машина бәрде. Умыртка баганасына зыян килгән, кузгалырга ярамый иде. Дәва­лану чорында вакытны буш уз­дырмас өчен, ятып булса да, Интернет аша төрле конкурсларны караштырдым. Шул вакыт Министрлар Кабинеты грантына иҗти­магый оешмалар арасында бәйге оештырылуын белдем. Музей өчен акчаның бер өлеше шулай барлыкка килде. Милли музей директоры Гөл­чәчәк Нә­җипова ярдәм итәргә вәгъдә бирде. Экспонатларга кил­гәндә... Безнең бай тарихлы “Ватаным Татарстан”, “Республика Татарстан” газеталары һәм башка басмалар бар. Менә ул тарихны, экспонатларны төп йортка җыярга һәм яшь журналистлар мәк­тәбе дә оештырырга иде. Без боларны башкарып чыгачакбыз. Төп йортның гөрлисе көннәре алда әле