Күрше бал кортлары һәрчак начар

Теләче районының Яңа Җөри авылында яшәүче яшь гаилә җирле прокуратура ярдәмендә бал кортлары асраучы күршеләрен умарталарын авылдан ераграк җиргә күчертүгә ирешкән. Бу бик сирәк очрак, чөнки бүгенге көндә Россиядә умартачылык берни белән дә чикләнмәгән диярлек: еш кына умарта янәшәсендә яшәүче кешеләр үз гомерләре өчен котлары очып көн күрә.

Умартачыларның күршеләре белән низагка керүе турындагы шаукым күптән түгел Теләчегә күрше булган Питрәч районында күтәрелгән иде. Казаннан ерак булмаган Пановка авылында әлеге бизнес бик популяр икән. Әлеге авылда барлыгы 277 хуҗалык, шуларның 40ка якыны умартачылык белән кәсеп итә. Һәр умартачының берничә дистә умартасы бар, алар йорт янындагы кишәрлекләрдә урнашкан. Ә бу тыелмаган икән, тоташ ике метрлы койма булу да җитә.

Әмма, тәҗрибә күрсәткәнчә, бу бал кортлары өчен киртә түгел икән. Анда яшәүчеләр сүзләренчә, кайбер көннәрдә, әйтик, бал җыйган көннәрдә, кортлар авыл кешеләренең котын алып, өерләре белән оча. Бал кортлары Пановканың ике кешесен үтергәнче чаккан инде. Әмма умартачыларның берсе дә җавапка тартылмаган, чөнки аларның кемнеке булуын ачыклау мөмкин хәл түгел. Кешеләр район прокуратурасына шикаять язып, умарталарны Пановкадан ерагракка күчерүне сораганнар. Тик нәтиҗәсе генә булмаган. Янәсе, Россиядә торак пунктлар территориясендә әлеге бизнес белән шөгыльләнүне тыючы законнар юк. Аның каравы шәхси ярдәмче хуҗалыкларны үстерү турындагы закон бар, анда акка кара белән “авылда умарта тотарга ярый” диелгән. Ә Татарстанда, гомумән, умартачылыкны үстерү буенча программа тормышка ашырыла: 2020 елга бал кортлары гаиләләре 225 меңнән 300 меңгә кадәр җиткерелергә тиеш...

Әмма Теләче прокуратурасында үзләренә мөрәҗәгать иткән Яңа Җөри авылы кешеләренең мәнфәгатьләрен яклау мөмкинлеген тапканнар. Монда вәзгыять, беренче карашка, Пановкадагы хәлләр белән чагыштырганда җиңелрәк кебек: күршеләрнең умарталыгы шикаять язучылардан 60 метр читтә урнашкан (Ә Пановкада кайберәүләр 10 метр читтә яши). Прокуратурага мөрәҗәгать итүчеләр - нәни бала тәрбияләүче гаилә. Аларның “оппоненты” - күршеләре, 40 умарта хуҗасы икенче авылда яши (2 чакрым ераклыкта).

Район прокуратурасы әлеге умарталыкның дөрес урнашу-урнашмавын тикшергән һәм кайбер ветеринар законнар бозылуы ачыклаган. Беренчедән, умарта хуҗасының аңа ветеринар-санитар паспорты булмаган. Икенчедән, умарталар кагыйдә бозып урнаштырылган. Әйтик, “Татарстан Республикасында умартачылыкны дәүләт җайга салу һәм аңа дәүләт ярдәме күрсәтү турында”гы закон нигезендә стационар умарталар (ягъни бер урында бер елдан артык торучылар) билгеле кагыйдәләр буенча урнаштырылырга, һәм аларның берсе - “терлекчелек корылмаларыннан ким дигәндә бер чакрым ераклыкта” тиеш. Бу таләп хайваннар мәнфәгатен түгел, ә умартачы һәм балны ашаячак кешеләр мәнфәгатен яклый - ризык “чиста” булырга тиеш. Шул ук законның 1нче маддәсе нигезендә терлекчелек корылмасы дип авыл хуҗалыгы хайваннарын үстерү һәм терлекчелек продукциясе җитештерү биналары карала. Прокуратурада шикаять бирүчеләрнең сарае нәкъ шундый терлекчелек корылмасы дигән карарга килгәннәр, ә аңардан умартачылыкка кадәр - 60 метр, ягъни бер чакрымнан ким. Димәк, кагыйдә бозу була.

Безгә прокуратурадан белдерүләренчә, шикаять бирелеп күпмедер вакыт узгач, яшь гаилә гаризасын кире алган: күршеләр уртак тел тапкан. Умартачы көз көне бал кортларын икенче урынга күчерергә вәгъдә иткән.

- Әмма генераль прокуратураның гражданнарның мөрәҗәгатьләрен тикшерү тәртибе турындагы инструкциясе нигезендә, үткәрелгән тикшерү барышында закон бозу очрагы ачыкланган икән, прокуратура хезмәткәре гариза кире алынган очракта да чара күрергә тиеш, - дип аңлата Теләче прокуроры Фаил Хәйруллин.

Тикшерү нәтиҗәләре буенча район прокуратурасы Россия Административ хокук бозулар кодексының 10.6 маддәсендә (ветеринар-санитар кагыйдәләрне бозу) каралган закон бозу турында эш кузгаткан. Аннары ул тикшерү өчен Дәүләт ветеринар инспекциясенең Саба территориаль бүлегенә юлланган.

Фаил Хәйруллин сүзләренчә, умартачыларның эшчәнлеген җайга салырлык бернинди законлы корал да юк дигән фикер дөрес түгел: Татарстанда умартачалык турындагы махсус закон бар.

- Без ел саен умартачыларның күрешләреннән шикаятьләр алабыз. Сезон башы булуга карамастан, быел аларның саны дүрткә җитте, - ди Хәйруллин. - Вәзгыять бөтен җирдә дә бер үк: бал кортлары тотучыларның күршеләре урамга чыгарга курка. Алар берәүне дә чакмаса да, хуҗаларын җаваплылыкка тартырга мөмкин. Безнең тәҗрибәдә суд аша умартачыларны кагыйдә бозуларны бетерергә мәҗбүр иткән очраклар булды, аларны бетереп булмый икән инде - эшчәнлекләренә чик куела яки умарталар башка урынга күчерелә.

Шул ук вакытта “Умартачылык идарәсе” ДАУда авыл кешеләренең прокуратураны иҗтимагый файдалы эш белән шөгыльләнүче кешеләргә каршы котыртуны дөрес түгел дип саныйлар. Янәсе, үзләренең кишәрлекләрендә мини-фермалар оештырган терлекчеләрнең дә эшен тыярга була ләбаса. Чөнки аларның бик сирәге барысын да регламент буенча эшли, әйтик, сарай идәннәрен бетоннан ясый, ә алар булмаган вакытта тирес сулары күршеләре территориясенә агып керә - бу да кагыйдә бозу, биредә дә прокуратура тыкшыныр өчен сәбәп бар. Идарәдә авыл кешеләрен сабыррак булырга һәм күршеләре белән уртак тел табарга өндиләр.

Тиздән Россия Дәүләт Думасы умартачыларның эшчәнлеген катгый җайга саучы норматив акт чыгарырга җыена. Дөрес, бу әле тагын бер-ике елга сузылырга мөмкин.