Ялган детекторы булышырмы?

Дәүләт хезмәтенә урнашырга теләүчеләрнең ришвәтчеме-юкмы икәнен махсус тестлар – полиграф ярдәмендә тикшерә башларга җыеналар. Моңарчы ялган детекторын узу Федераль иминлек хезмәте һәм башка көч структуралары вәкилләре өчен генә мәҗбүри иде. Түрәләр өчен мондый мәҗбүрият юк иде.

Моннан тыш, түрәләрнең психологик тестлар үтүен дә мәҗбүри итәргә мөмкиннәр. Бу тәкъдимне Дәүләт Думасына Иминлек һәм ришвәтчелеккә каршы көрәш комитеты кертергә җыена. Комитет вәкиле Илья Костунов сүзләренчә, дөрес итеп төзелгән психологик тестның дәүләт милкенә сакчыл карамаган кадрларны ачыклауда ярдәме аеруча зур булачак. Сезнеңчә, ришвәтчелеккә каршы көрәштә әлеге чараларның файдасы булырмы?

Марс БӘДРЕТДИНОВ,Татарстан Республикасы Президентының ришвәтчелеккә каршы сәясәт мәсьәләләре идарәсе җитәкчесе:

– Республикада бу юнә­лештә эш алып барыла инде. Безнең идарәдә психологик климатны өйрәнү­че экспертлар төркеме бар. Ул Президент күрсәт­мәсе ни­ге­зендә булдырылды. Төр­кем төрле тикше­рүләр уздыра, районнарга чыга, министрлыклар бе­лән эшли. Нәтиҗәләр төр­ле, тестларны узганда үз га­ебен танучылар да оч­рый. Шул нәтиҗәләргә карап карарлар кабул ителә. Тикшерү нәтиҗәләре – җи­тәкче өчен дә менә дигән “шпаргалка”. Ришвәтчелек өлкәсендә кеше факторы әһәмиятле роль уйный. Бер юнәлештә эшләүче­ләрнең бер-бер­сен аңла­вы, бер-берсенә ярашып эшләве кирәк. Ә җитәкче­нең киң карашлы, гадел булуы мөһим. Шуңа күрә мондый вазыйфага билге­ләнәчәк кешене һәрь­­як­лап тикшерү урынлы. Та­тарстанның кадрлар резервына керүчеләр дә шундый тикшерүләр уза. Нәкъ менә полиграфка кил­гәндә, аны әлегә кадәр вазыйфаи зат үз теләге белән генә үтә иде. Әлеге тикшерү федераль дәрә­җәдә мәҗбү­ри дип билге­ләнсә – бу яхшыга гына.

Сергей ПЕТРУШИН,психолог:

– Психологик тестлар ришвәтчелеккә каршы кө­рәш программасының бер өлеше буларак файдалы. Бер генә тест кеше турында берни дә әйтә алмый. Тестлар сериясе булырга тиеш. Әңгәмә, фикер алышу, ялган детекторы һәм әлеге тест та кертелгән тулы программа булдыру мөһим. Ришвәтчелек проблемасын мондый тестлар ярдәмендә генә чишеп булыр, дип уйламыйм. Шулай да, психологик тестка мө­рә­җәгать итүләре – уңай күренеш. Көнбатышта “сәя­­сәт психологиясе” ди­гән юнәлеш тә бар. Теләсә кайсы карарны кабул ит­кәндә психологлар киңә­ше­нә таяналар. Бездә бу әле кулланыла башлады гына. Шунысы бар – әлеге тестлар нигезендә дискриминация – кешене шул тест нәти­җәләре начар булуга сылтап, нигезсез рәвештә эш­тән азат итәргә мөмкин­нәр.

Рабит БАТУЛЛА,язучы:

– Мондый тестлар – бик вак чара. Ришвәт­че­лекнең тамыры бик тирән. Ныграк казый баш­ласаң, анда куркынычрак әйбер­ләргә дә тап була­сың. Ул Советлар вакытында да булды, хәзер инде бигрәк хәттин аштылар. Мондый тестлар үткә­рел­сен. Әмма файдалы булуына мин бик шикләнәм.

Зилә КАМАЛОВА,туристик агентлык җитәкчесе:

– Шундый фикер исем­дә калган: Россиядә риш­вәтчелекне бетерергә мөм­кин – моның өчен илдә беркем дә калмаска тиеш, ди­гән. Бу хак сүз, минемчә. Әлеге мәсьәләнең башы кешеләргә килеп төртелә. Илдә ришвәтчелеккә каршы чараларга акча түк­кән­че әхлак, рухи кыйммәт­ләргә ныграк игътибар бир­­­сеннәр, яшьләрне югары әхлаклы итеп тәрбияләүне кайгыртсыннар иде.