Ризван Хәким: «Хатынымның фаҗигале вафатыннан соң, истәлек булсын, дидем»

 

– Ходай биргән талант дип уйлыйм мин аны. Я була ул, я юк. Бар инде, үзләре сүзләрен язып, көен дә чыгарып, үзләре җырлаучылар, үзләре үк үзләренә кул чабучылар да. Гәрчә һуш китәрлек бернәрсәләре булмаса да, рәвешен китерергә тырышалар. Җырны язгач, халык җырларлык итеп язарга кирәк. Халык җырыңны җырламаса, син юксың. Халык җырыңны җырласа, син композитор буларак кирәксең әле. Мин шулай уйлыйм.

 

 

– Ниндидер формулалар уйлап чыгарып, шуның буенча эшләүчеләр дә бардыр. Хәзер ясалма акыл дигәне дә барлыкка килде. Әмма минем өчен музыка ниндидер кысаларга, кагыйдәләргә буйсына торган нәрсә түгел. Музыка ул – күңел эше. Сүзләр күңелгә тисә, музыка үзеннән-үзе туа. Мин сүзләргә бик талымлы. Заманында Башкорт дәүләт университетының татар бүлеген тәмамладым. Әллә шуңа да сүзләргә бик бәйләнчектер инде мин. Тапталган сүз яки фикергә тап булсам, күңел кайта. Шуңа күрә шагыйрьләрем дә санаулы гына. Әйтик, соңгы елларда Марат Кәбиров, Нәфисә Сабирҗанова белән бик күп җырлар иҗат иттек. Шигырьләр күп бирәләр анысы, укып кына карыйм да… Урманга кереп китә бит әле кеше, шулай болар да кереп китә һәм чыга алмыйча интегәләр. Җыр өчен бөтен кеше дә текст яза алмый шул.

 

 

– Бик тыңламыйм. Телевизорны да яңалыклар һәм спорт карар өчен генә кабызам.

 

 

– Музыкаль каналларда кем түләгән – шул җырлый. Анда яңалык та, зәвык та юк. Һәр хәлдә миңа шулай тоела. Әйбәт җырны әйбәт дисең инде аны. Элегрәк Фирзәр Мортазин, Илгиз Закиров иҗат итә иде ичмасам, их, дип куя идең сокланудан.

 

Мин гел әйтәм инде, Илгиз Закировның «Әнкәмнең догалары»ннан соң әниләр темасына кагылырга кирәкми, дим. Дөресе шул аның. Әниләр темасына язарга кирәк, әйе. Әмма аннан да үтемлерәк итеп тагын кем иҗат итә алыр соң? Ай-һай, белмим…

 

Хәзер их дип әйтерлекләре күренми, мөгаен, шуңа элеккеге җырларны яңадан сорап алалар да бугай инде. Эстраданы шул тиклем дә бозарга ярамый иде инде. Шоу-программа дигән булып нәрсәләр генә эшләмиләр бит. Безнең халык надан түгел ул. Авыр чакта җырлап, кайгысын баскан, шатлыгын да җырлап уртаклашкан. Шул моңнар кире кайтыр, димен. Талантлы яшьләр бар бит әле. Халык җырын җырлаучылар да бар. Халык җыры – тавыш мөмкинлекләренә барометр ул. Җырлый ала икән, сәхнәдә үзенә урын таба, юк икән – юк инде. Акча ничә буынны бозды, әмма мин өметләнәм әле. Җырлау акча белән бәяләнә торган нәрсә түгел.

 

Халык, димәктән. Безнең якларда хәзер мәҗлесләргә артистлар чакырмый башладылар. Үзем, баян алып, берничә шундый мәҗлестә булып кайттым, шулкадәр күңел булды. Рәхәтләнеп җырлашып, тәнәфестә ду китереп биеп ял иттеләр. Менә ичмасам күңел ачу. Ихлас чакларны сагыну инде бу.

 

 

– Юк бугай шул. Әйтмичә, сорамыйча да җырлыйлар. Сорап алсалар, күңел була инде.

 

 

– «Елама, ярсыма». Шушы җырдан башланды барысы да. Беренче мәхәббәтемә багышлап яздым да, Туймазы шәһәрендә яшәп иҗат итүче композитор, шагыйрь Әкрам абый Даутов бар иде, аңа күрсәттем. Зур кеше иде ул, тикмәгә генә күп җырлары халыкныкы булып китмәгәндер. Кыскасы, Әкрам абыйдан кыяр-кыймас кына, сүзләре дә, көе дә үземнеке инде, ярарлыкмы, дип сорадым. Озын-озак сүзләр сөйләп тормады, «Улым, киләчәгең зур», – диде. Шулай дәрт өстәп җибәргәч, яза башладым.

 

 

– Хәзер дә бар. Бу исемне мин хатыным Нәфисә Хәкимованың фаҗигале вафатыннан соң, истәлек булсын дип куштым. Аңа кадәр ул «Могҗиза» исемен йөртте һәм сәләтләр ачу үзәге буларак эшләде. Хәзер дә Нәфисә белән бергә башлаган эшне дәвам иттерәбез. Менә әле Линар Белый дигән талантлы бер егет белән эшлим. Бу төркемнән бик күпләр үсеп чыкты. Заманында Радик Юлъякшин да биредә иде бит. Шушы ансамбльдә дүрт ел чыгыш ясады. Линар да – бик талантлы егет. Әтисе татар, әнисе башкорт, ике телдә дә җырлый. Заманында без Нәфисә апаң белән дуэт башкаруны кертеп җибәргән идек бит. Хәзер барысы да, дуэт җырлыйбыз, дигән булалар инде. Я ирен җитәкләп килеп чыгалар, я хатынын. Дуэт бит ул бергә җырлау гына түгел, ул тулы бер спектакль булырга тиеш. Ә андыйны күптән күргәнем юк инде.

 

Безнең төркемгә килергә чират торалар. Монда гел яшьләр. 12 кешелек состав белән дә эшләгән булды, 7 кешегә калган чаклар да. Әле менә яңа программа әзерләп ятабыз. Казан халкына исә ноябрьдә «Ризван Хәкимовның алтын хитлары» программасын күрсәтергә исәп. Кемнәр минем җырларны башкара – шулар чыгыш ясар дип уйлыйм. Уфада без аны куеп карадык инде. Зал ике көн шыгрым тулы булды.

 

 

– Мин тыю яклы түгел. Җыр җырланырга тиеш. Мин аны тарткалаш объекты була алыр дип күз алдына да китерә алмыйм. Заманында кемдер җырлап, сүрелеп калса, бүген аңа яңа сулыш өрәләр икән, аның зыяны юктыр дип уйлыйм.

 

 

– Үткәннәр ачы сабагын да, барысын да бирде. Мин рәхмәтле язмышыма. Әле кулдан нидер килә, эшлим, яшим әле.

 

 

– Балаларым, яраткан кешем бар. Шулар белән бәхетлемен.

 

 

Әңгәмәдәш – Гөлинә Гыймадова