Тән авыруына җан авыруы кушылса...

Психикасы бозылган ке­шеләрнең 62 проценты га­дәти тормыш алып бара, ди белгечләр: алар укый, эшли, машина йөртә... Шул ук вакытта депрессия, шомлану, баш миенә зыян килү аркасында килеп чыккан психик чирләр чолганышында яши­ләр. Кешенең психикасы бозылганмы икәнен кем әйтә ала? Әлбәттә, психиатр­лар, психотерапевтлар, нев­ро­логлар... Тик моны аларга гына кайтарып калдыру дө­рес булмас. Чөнки ул хас­талар әлеге бел­гечләрдән бигрәк, поликлиника терапевтларына күб­рәк йөри. Шуңа күрә тера­певт­ларга, гомумпрактика табибларына да психика бе­лән бәйле чирләрне алданрак ачыклау бурычы куела.

 

Россия психиатрлар җәм­гыяте президенты, профессор Николай Незнанов чыгышында шундый статистика китерде: “Бездә исәптә торучы психик тайпылышлы сыр­хауларның 89 проценты – беренче, икенче группа инвалид, өченче группадагылар 11 процент кына тәшкил итә, чир соң табыла. Аларның 55 проценты – хезмәткә яраклы яшьтәгеләр”. Белгеч фике­рен­­чә, авырулар арта, ә аларны дәвалаучы психиатрлар са­ны кими, шулай ук ятак урыннары да кыскара. Бу тар­макта да соңгы елларда дистанцион хезмәт күрсәтүгә керешкәннәр, ягъни кон­суль­тацияләр, дәвалау чит­тән торып башкарыла. Николай Незнанов әйтүенчә, болай эшләү дәүләт бюджет оешмасы өчен бик кулай, ни өчен дигәндә, чыгымнар азрак була. Ә авыру кеше мән­фәгате буенча фикер йөрт­кәндә, әллә ни сөенерлек тү­гел. “Дарулар, технологияләр булу әйбәт, тик күзгә-күз карап сөйләшеп утырган, янында торып, авыруның хәлен сорашкан һәм шуннан чыгып киңәш биргән белгеч дәва­сын бер нәрсә белән дә чагыштырып булмый”, – ди баш психиатр.

 

Тикшеренүләр күрсәт­кән­чә, табиб янына нинди дә булса тән авыруыннан зарланып килгән хасталарның якынча 20дән алып 40 про­центының бер үк вакытта психикага бәйле чире дә бар һәм, иң беренче итеп, шуннан котылырга кирәк. Ә бездә киресенчә килеп чыга, дарулар белән кешенең тән авыруын дәвалыйлар, ләкин шуңа карамастан, ул үзен терелгән кебек хис итми һәм бер белгечтән икен­чесенә йөри. Алдан ук тиешле белгечкә эләгеп, дәвалау чарасы күрелсә, андый хәл килеп чыкмас иде. Чит ил­ләрдә яшәүче матди яктан тәэмин ителгән кеше­ләрнең шәхси психиатры бар, дип сөйлиләр. Бездә исә бу – гайре табигый хәл.

 

Ә проблема бар бит, аннан ничек чыгарга, чирне ни­­чек алданрак ачыкларга? Татарстан Сәламәтлек сак­лау ми­нистрлыгының штат­тан тыш белгеч-пси­хиатры Та­тья­на Гурьянова әйтүен­чә, Дәүләт Думасы, Иҗти­ма­гый палата вәкил­ләре белән дә әлеге социаль чаралар турында сөйләшүләр алып барыла. Киләчәктә психик тайпылышлы чирләрне ачык­лау өчен поликлиникаларда үт­кә­релүче диспансе­ри­за­ция­гә өстәмә тикшере­нү­ләр кер­тергә мөмкиннәр икән. Татарстанда алты районда психиатр юк, андагы халыкка баш­ка районнардан килеп хезмәт күрсәтә­ләр. Хәзер пси­хологлар хез­мәте киң тарала башлады. Психологларны интернет аша табу да авыр түгел. Татьяна Гурьянова фикеренчә, ул белгеч­ләр­нең дә һәркай­сына ышанып бетәргә ярамый. Психикасында үзгә­реш­­ләр булганнарга медицина психологлары гына тиешле психологик ярдәм күр­сәтә ала. Ә дәвалау белән пси­­хи­атр­лар һәм психотерапевтлар гына шөгыль­лә­нә. Казанда психологик яр­дәм күр­сәтүче “Ышаныч” телефоны эшли. Белгечләр республи­ка халкына тәүлек дәвамында бушлай хезмәт күрсәтә. Үзәккә (843)279-55-80 номеры буенча шалтыратырга мөмкин.

 

Николай Незнанов та­биб­ларны кешенең депрессия халәтендә булу-бул­мавына да игътибар юнәл­тергә чакыра. Аның фике­рен­чә, хәзер бик күпләр кү­ңел тынычсызлыгына, кәеф төшүгә ияләнеп китте: шулай булырга тиеш дип кабул итәләр. Депрессия – физик яктан да, аң-фикерләү ягыннан да көчсезләндерә, активлыкны киметә, игътибарсызлыкны, үз-үзеңә һәм тирә-юньгә битарафлыкны арттыра. Озакка сузылган хроник стресс, депрессия йөрәк-кан тамырлары системасы, яман шеш, ашка­заны-эчәклек тракты чир­лә­­ренә китереп җитке­рер­гә мөмкин. Ә шул ук чир­ләр аркасында яңа­дан психика бозыла. Әйтик, ярты сә­гать элек кенә дөнья­ны яулардай булып йөргән, машинасы, йорты, малы, эшен­дә дә­рәҗәсе булган кеше ин­фаркт кичергән ди. Ул – хастаханә коридорында ята, берьялгызы, гомер буе җый­ган дан-дәрәҗәсе дә, мөл­кә­те дә юк. Үзе белән бары тик чире һәм хас­та­ханә “каталкасы”... Профессор Ана­то­лий Смулевич шушы очракны сөйләгәндә тәннәр че­мер­дәп китте. Аның фи­ке­ренчә, бер чир икен­че­се­нә юл ача. “Онкология, йө­рәк-кан тамырлары чирлә­рен­нән тыш, герпес, псориаз ише дерматология авырулары да кешене депрессия ха­ләтенә ки­терә ала икән. Барысы да бер-бер­сенә бәй­ләнгән, соң­гы чиккә җит­кер­мәскә иде”, – диде А. Смулевич.