Кондыз сыекчасы яман шештән коткарамы?

Бу хакта Балтач районы Алан авылы аучысы Хәлим Кәримов белән сөйләштек.

 

Серле дару кондыз сыекчасы (бобровая струя) дип атала. Бу һич кенә дә кондыз сидеге түгел. Әлеге матдә җәнлекнең аерым бизеннән бүленеп чыга. Яман зәһәр исле. Аны бары кондызны суеп кына алырга була.

 

– Кондызның сыекчасын аерып алабыз да аракыга йә медицина спиртына салып куябыз. Берничә айдан дару әзер. Спиртлы эчемлекләр кулланмый торган кешеләр өчен аны балга салып та ясыйлар, «дару»ның шәм формасындагылары да очрый. Бу дару бик файдалы булып санала, аны бездән сораучылар бик күп, – ди Хәлим Кәримов.

 

Кондызның сыекчасын сатып акча эшләүчеләр күп. Интернет шундый игъланнар белән тулган. Берничә номер буенча шалтыратып, хикмәтле даруның файдасын сораштык. Башта ук кисәтеп куйдылар: кондыз сыекчасы дип ялган дару сатучылар шактый икән. Шуңа да игътибарлы булырга, ышанычлы урыннардан гына сатып алырга кирәк. Шәхси медицина үзәгендә эшләүче белгеч кыз кондыз сыекчасын үтереп мактады: баш авыртуыннан, бит тиресен яхшырту өчен, бөердә ташлар булганда, йөрәк-кан тамырлары авыруларыннан, гепатиттан, салкын тигәндә һәм бик күп башка авырулар вакытында файдаланыла икән. Кешеләр аны күбесенчә онкологиядән һәм ирлек көчен арттыру өчен сорый.

 

– Үземнең кулланып караганым юк. Ул даруны эчү түгел, исен дә исни алмыйм, бик зәһәр. Ләкин авырганда кеше соңгы саламга ябыша бит, барысына да риза буласың ,– ди Хәлим абый.

 

Дару арзан түгел. Интернетта бер шешә сыекчаны уртача 5000 сум тирәсенә саталар. Дөрес, аучылардан аны арзангарак алырга була.

Файдасы күп булса да, кондызның үрчүеннән зарланучылар җитәрлек. Бу җәнлекләрне юкка гына төзүчеләр белән тиңләмиләр. Алар төнлә дә, көндез дә бертуктамый эшләргә сәләтле. Баксаң, бер җәнлек көненә 1 килограммга кадәр агач ашый ала икән. Балтач халкы да кондызлар су буенда агачларны аудара, кәүсәләрне кимерә дип зарланды. Иң куркынычы – кондызлар җир астын казып оя ясый. Нәтиҗәдә, аскы катламда чокырлар хасил була. Кайчакта бу бушлыкларның зурлыгы 1 метрга 1 метр мәйданга җитә. Балтач районының Көек авылында шундый урынга туры килеп, җир убылып Т – 16 тракторы төшеп киткән.

 

– Элек бездә кондызлар булмаган. Алар безгә чит илдән кергән. Шуннан безнең мохиткә яраклашканнар. Бер яктан табигатькә файда китерә торган бу җәнлекләр элек Кызыл китапка кертелгән иде. Ни дисәң дә, алар яшәгән сулыклар балыкка бай, чиста була. Алар сулыкларны буа. Кондызлар беренче чиратта, нәкъ менә аучылар атмаганга үрчи. Аулау өчен Татарстанның хайваннар дөньясы объектларын саклау идарәсеннән рөхсәт алырга кирәк. Ау билеты булганнарга сезонлы юллама 2500 сум тирәсе тора, – ди Хәлим Кәримов.

 

Кондызның ите дә ашарга яраклы икән. Шашлыгы бик тәмле була, ди. Элек-электән затлы булып саналган тиресен 700-800 сумнан җыялар.