“Минем дә балам булачакмы?”

“Яңарыш”ның 38нче санында “Кияүгә чыктым әле” дигән язма һәм өлешчә кайтавазлар да шуңа охшаш эчтәлектә. Ләкин урыс әйтмешли “около да вокруг”. Теге рекламаны күргәч, бала: “Әни, бу апаның эчендә бәби бармы?” — дип сораячак. Аннан сораулар яңгыры явачак: “Мин дә шулай синең эчеңдә яттыммы? Ә ничек анда кердем? Ә ничек чыктым?” Күп әниләр: “Аптыратма әле, үскәч белерсең”, — дип кенә җавап бирәләр һәм үзләре үк балада кызыксыну тудыралар. Интернет, телевидение заманында үскән сабый “Сине ләкләк алып килде, кәбестә арасыннан алдык”, — дигән әкияткә ышанмый инде, күп нәрсә күз алларында бит. Шуңа күрә белгечләр балага уйдырмалар чыгарып җавап бирмәскә киңәш итә. Ата-ана дөресен сөйләмәсә, җавапны читтән эзләячәк.

 

Педучилищеда укыганда, безне җиткән кызларны, әңгәмәгә чакырдылар. Ә иң көтелмәгәне, иң кызыгы һәм бераз шүрләтә, кызарырга мәҗбүр иткәне иң сөекле, иң хөрмәтле педагогның бары безгә – кызларга гына оештырылган әх­лакый тәрбиясе булды. Без үсеп кит­кәндәй булдык, кыз баланың җиткән кызга әйләнүен, аннан әни буласын, ә малай — ир-ат булачагын аңладык.

 

Ул вакытта сыйныф җитәкчесе дә тәрбия сәгатьләрендә шул теманы кабатлый, ялгыш юлга басмаска нинди юллар барлыгын аңлата иде, хәтта әти-әниләрне бу темага җыеп та сөйләшәләр иде. Ир әдәплелеге турында төпле итеп улыңны инандыру, кыз намусы турында ананың акыллы һәм таләпчән сүзе – иң төп тәрбия шул инде ул.

 

Психологлар баланы “тиеш түгел” сораулар биргәне өчен ачуланмас­ка, ә бу катлаулы сорауларны акрынлап кына аңлатырга киңәш итә. Шулай да иң мөһим сорау – кечкенә “нокта” әнинең эченә ничек кергән. Балага иң элек үзегезнең мәхәббәт тарихын сөйләгез – әти-әни очраш­каннар, бер-берсен яратканнар, өйлә­нешкәннәр, диегез. Моны йорт кош-хайваннары мисалында аңлатырга була. “Әни, алар нишли?” — дигән сорауга аларның шулай яратышуын, аннан соң бәбиләре туачагын аңлатырга була. Нәни кошчыклар тугач, әни кошның ничек кайгыртуын, үзегезнең дә аны шулай яратуыгызны әйтегез.

 

“Минем дә балам булачакмы?” — дигән сорауга да җавабыгыз дөрес булсын: “Әлбәттә, тик зур үскәч кенә, башта берәр кыз (егет) белән танышырсыз, дуслашып, яратышырсыз, берегезне-берегезне сынагач, өйләнешерсез. Шуннан соң сезнең дә балаларыгыз булачак”.

 

Дания Борһанова, Ижау шәһәре.

 

Гүзәл Шакирова: “Минем малай бу сорауга җавапны, энциклопедиядән укып, үзе тапты. Сеңлесе Алина белән авырлы вакытта аның айлап үсүен ки­тап буенча тикшереп барды. Бу айда ул — борчак, аннан виноград, аннан алма Һәм соңгы ай карбыз. Чыгу юлын гына күрсәтмәгән китап. Аңлатырга туры килде. Эчкә операция ясап, кисеп алдылар, дидем. Кая эзе дигәч, матур булсын өчен врач апалар лазер белән бетерде, дидем. Шуның белән сорау ябык”.

 

Эльвира Хөсәенова: “Башта һавада йолдыз булдың, үзеңә әни белән әти эзләдең… соңыннан эчкә төштең”.

 

Ализа Хурамшина: “Ирек кирәк, дип, әтиең махсус үпте дә, син барлыкка кил­дең. (Болай үпкәннән дә бала була, дип аңларга мөмкин. Шуңа “махсус” дип әйтәм). Син бик кечкенә идең. Шуңа минем эчемдә өең булды. Кендек аша мин ашаган ризыкларны ашап үстең. Безнең янга чыгам дип, эчкә типкәч, эчне ярып алдылар, дип аңлатам”.

 

Рәфинә Сабирҗанова: “Хәзерге замана баласына әкият сөйләп тору файдасыз да, мәгънәсе дә юк. Алар бу күренешне Интернет аша беләләр инде. Ә баланы Интернеттагы булганнардан саклап калу мөмкин түгел. Дустымның кызы әнисенә кайтып: «Мине бит эчеңне ярып алмаганнар, ә мин тегеннән чыкканмын. Миңа иптәшем шулай, дип әйтте”, — дигән. Ә болар икенче сыйныф балалары гына. Ә үзебезнең бу темага сөйләшкән юк”.