Максат - һәр татар авылында “Ак калфак” оешмасын булдыру

Бөтендөнья “Ак калфак” татар хатын-кызлары оешмасы географиясе искиткеч киң, аның бүлекләре Татарстанда, бүтән регионнарда, хәтта чит илләрдә дә уңышлы гына эшләп килә. Безнең өлкәнең татар¬лар компакт яшәгән районнарында нәкъ менә хатын- кызларны җәлеп итеп күп кенә мәдәни, рухи, тарихи чаралар уздырыла, бүтәннәрендә дә, кагыйдә буларак, хатын-кызлар актив катнаша.

Әмма һәр район, хәтта һәр авыл үз алдына гына эшли, ничек әйтмешли, «үз казанында кайный» һәм эшләнгән эшләр дә күбрәге мәдәни чаралар һәм кайбер очракларда хәйрия гамәлләре. Ә нәкъ менә хатын-кызларның кызыксынуларын исәпкә алган түгәрәкләрме, клублармы юк исәбендә, кайчак эшләгәнне дә күрсәтмибез яисә күрсәтә белмибез. Безнең канга сеңгән тыйнаклык та моңа комачаулый торгандыр.

Апрель аенда “Ак калфак”ның Казанда үткән IV Бөтендөнья форумында төрле регионнардан килгән бүлекчәләр җитәкчеләренең чыгышларын тыңлаганда безнең Нижгар регионы өчен үпкәләп утырдым, чөнки алар сөйләгәннең барысы да бездә эшләнә, хәтта артыгы белән, тик күрсәтә белмибез. Һәм әле анда чакны өлкә татарлары автономиясенең башкарма директоры урынбасары, “Шатлык” клубы җитәкчесе Рәзилә ханым Ахмадуллина һәм безнең бүтән делегатлар белән сөйләшеп, үзебездә дә “Ак калфак”ның бүлекчәсен булдырырга кирәк дигән фикергә килдек. Әмма тормыш бик мәшәкатьле нәрсә бит, яз-җәй айлары аеруча да. Шуңа күрә бераз сузылды моны тормышка ашыру, яисә инде Алладан вакыт җитмәгәндер.

Ниһаять, үткән атнада Рәзилә ханым белән татарлар компакт яшәгән районнардан икешәр- өчәр вәкил генә җыеп, “Туган як” редакциясендә очраштык. Аны оештыру җыелышы дисәк тә, дөрес булыр. Анда Рәзилә ханым Түбән Новгородтагы Җәмигъ мәчетенең хәйрия фонды җитәкчесе Зөһрә ханым Идрисова белән килгәннәр иде. Шулай ук сөйләшүдә Сергач районыннан Гөлнур Мангушева (Камка), Тәнзилә Паламарчук (Сергач), Кадрия Әндәрҗанова (Кочко-Пожар), Кызыл Октябрь районыннан Әлфия Мөхәммәтҗанова (Зур Рбишча), Гөлнара Фатехова (Чүмбәли), Сәрия Насибуллина (Уразавыл), Пильна районыннан Надирә Абдулганиева (Пильна), Рамилә Низаметдинова (Мочали), Әлфия Аймалетдинова, Зифа Сөләйманова, Рамилә Мусина (Сафаҗай), Спас районыннан Рәйханә Талипова, Адилә Нафеева (Бозлау), Сания Магҗанова (Татар Моклокасы) катнаштылар. Кызганычка каршы, Сечен районы Красный Остров вәкилләре транспорт проблемасына бәйле сәбәп белән килә алмадылар.

Утырышыбыз бүләкләүләрдән башланды – Рәзилә белән Зөһрә ханымнар барысына да матур капларда чәк-чәкләр бүләк иттеләр, шулай ук Рәзилә Ардинатовна күренекле җәмәгать эшлеклесе, “Җәясу” фестивале проекты авторы, халык җырларын башкаручы Тәнзилә Паламарчукка актив эшчәнлеге өчен Бөтендөнья татар конгрессының Рәхмәт хатын һәм автономия исеменнән истәлекле бүләк тапшырды.
Аннары Рәзилә өлкә “Ак калфак” оешмасы җитәкчесе буларак, өлкә үзәгендә уздырылган чаралар белән таныштырып үтте.

Соңгыларыннан - өлкә диния нәзарәте белән берлектә тәрбия темасына багышлап оештырылганы. Анда Бөтендөнья “Ак калфак” оешмасы рәисе Кадрия Идрисованың “Тәрбия баскычлары” дигән дискасын карап, фикер алышу булган. Хатыннарның йөклелек чорына һәм балага кырык көн тулганчы кирәкле гореф-гадәтләрне үтәүгә багышланган бу диск искиткеч кызыклы һәм кирәкле әсбап. Аны өлкә автономиясе байтак кына актив ханымнарга төрле чараларда бүләк итте, шулай ук апрель аенда Кочко-Пожар клубында уздырылган “Ак калфак”ның киңәйтелгән утырышында да сатып алырга мөмкин иде. Камка мәктәбе укытучысы Гөлнур Мангушева өлкән класс кызлары һәм аларның әниләре белән аны бергәләп карауны һәм фикер алышуны оештырган. “Зур кызыксыну уятты бу диск”, - диде ул. Кадрия Әндәрҗанова бар¬лык күршеләренә биргән карарга, Әлфия Мөхәммәтҗанова да шулай эшләгән, ярты ел кулдан кулга йөреп, яңа гына үземә кайтты, ди ул. Барысы да югары бәя бирделәр бу дискага һәм түземсезлек белән икенче бүлеген көтәбез, диделәр.

“Туган як”тагы утырышыбыз эспресс-танышу формасында узды һәм иркен, җылы атмосфера булганлыктан күбрәк ниндидер бер кич утыруны хәтерләтте. Бирегә җыелганнар арасында укытучылар, тәрбиячеләр, китапханәчеләр, административ хезмәткәрләр бар иде, әмма һөнәре буенча кем генә булсалар да, аларның барысын да мәдәниятебезгә, гореф-гадәтләребезгә, телебезгә битараф булмыйча, бу милли кыйммәтләребезне саклап үстерү өстендә эшләү берләштерә. Аерым алганда барысы да актив җәмгый эшчәнлек алып бара һәм кыскача башкарган эшләре турында һәрбересе сөйләп үтте. Ә алар байтак – төрле мәдәни чаралар даими уздырыла, яңадан-яңа коллективлар оеша, бакчаларда, мәктәпләрдә милли тәрбиягә зур әһәмият бирелә, тарих белән кызыксындыру өстендә эшләр алып барыла – балалар бик теләп нәсел шәҗәрәләрен төзиләр. Китапханәләр дә бер эштән дә якта калмый, барча авылларда да клуб, китапханә, бакча, мәктәп тыгыз элемтәдә эшлиләр, һәр эштә дә әти-әниләр катнаша һәм ярдәм итә. Әтиләр физик яисә матди яктан ярдәм күрсәтсә, әниләр оештыру һәм уздырудан якта калмыйлар. Без боларның барысын да мөмкин булганча язып, яктыртып чыгарга тырышабыз.

Күптән түгел Казанда Кадрия ханым Идрисова җитәкчелегендә “Татар халкының мәдәнияте һәм рухи мирасы” дигән комиссия утырышы булып узган. Анда Рәзилә дә катнашып кайтты һәм бу хакта үз фикерләре белән уртаклашты, Кадрия Раисовнаның сүзләрен җиткерде. “Хатын-кызлар оешмалары бар җирдә дә булырга тиеш. Милли үзенчәлекләрне саклау, гореф-гадәтләрне торгызу, ана теленә ихтирам тәрбияләү, халык авыз иҗаты күргәзмәләре оештыру – һәр хатын-кызның вазифасы. Без моны аңларга һәм үз халкыбыз алдында бурыч итеп санарга тиеш”, - дип әйткән ул. Менә шуларны барысын да истә тотып һәм эшләнгән эшләрне күрсәтү, тәҗрибә уртаклашу максаты белән безгә бербөтен оешма булып эшләргә кирәк тә. Кайбер районнарда, мәсәлән, Спас, Пильна районнарында “Ак калфак” оешмалары эшләп килә инде, аларның рәисләре авыллар белән элемтәдә торып, бар эшләрендә дә ярдәм итәләр. Бүтән районнарда бу эшне системага салырга кирәк булыр.

“Туган як”тагы утырышта катнашучылар бүтәннәр сөйләгәннән күп кенә файдалы мәгълүмат алды, тәҗрибә уртаклашу, фикер алышу булды. Шул ук вакытта берничә җитди карар да кабул ителде:
- һәр татар авылында “Ак калфак” оешмасын булдыру;
- өлкә татар хатын-кызларының II-сходын һәм “Нижгарбикә” өлкә конкурсын уздыру урынын сайлау. Бу чараларны уздыруга ике авыл теләк белдерде – Сафаҗай һәм Кочко-Пожар (беренче тапкырында алар апрельдә Кочко-Пожар мәдәният йортында узган иде). Бу турыда фикерләрне туплап, чираттагы утырышта урыны һәм тематикасы белән билгеләнергә;
- чираттагы утырышны шулай ук кунакчыл “Туган як” редакциясендә январь ахырында уздыру.

Утырышта районара “Ак калфак” оешмасының кураторы сайланды. Бу вазифа, барлык авыллар, актив хатын-кызлар белән тыгыз элемтәдә, хезмәттәшлектә торуымны исәпкә алып, миңа - «Туган як»ның җаваплы сәркәтибе Наилә Жиһаншинага йөкләнде. Ышаныч белдергән өчен мин, үз чиратымда, зур рәхмәтемне белдерәм һәм “хезмәтегезгә әзермен” дип әйтәм. Шулай ук алда да тыгыз хезмәттәшлек итәрбез дип ышанам.

Ике сәгатькә сузылган утырыш бер мизгел кебек кенә үтте һәм бергәләп күңелле чәй эчү белән тәмамланды.

Бәлки, ник мине дә чакырмаганнар, дип үпкәләүчеләр булыр, алар алдында гафу үтенәбез һәм тагы бер тапкыр әйтеп үтәбез – бу кечкенә генә оештыру утырышы булды, киңәйтелгәненә барчагызны да чакырырбыз, Алла боерса. Иң мөһиме – эшебезне күрсәтик, монсында инде минем шигем юк. Ә яңа оешкан “Ак калфак”ыбызга озын гомер теләп, хәерле сәгатьтә диясе генә кала.

Хөрмәтле ханымнар, туташлар, барчагызны да шушы районара оешма исеменнән Яңа 2017 ел белән котлыйм! Гайрәтле әтәч елы тыныч¬лык, уңышлар алып килсен, тормышларыбыз имин, гаиләләребез, якыннарыбыз исән-сау, табыннарыбыз мул булсын, йортларыбызга бәрәкәт иңеп торсын иде.