10.05.2013 Мәдәният

Самарада Татар шигърияте кичәсе уздырылды (ФОТО)

Самараның Литвинов исемендәге Мәдәният сараенда беренче тапкыр Татар шигърияте кичәсе уздырылды

Аны оештыручы – туган телебез өчен янып-көеп йөрүче өлкә “Туган тел” оешмасы президенты Ильяс ШӘКҮРОВ, ә гамәлгә ашыручылар – Фәрхәт һәм Альбина МӘХМҮТОВЛАР. Бу парның мондый чаралар уздыру тәҗрибәсе байтак. Быел, мәсәлән, алар уңышлы гына ике караоке-конкурс уздырып өлгерделәр инде. Хәзер менә шигырь кичәсе...

Әллә шәһәребездә шигырь сөючеләр күп дип торасызмы? Бигрәк тә татар шигырьләрен? Ә сәнгатьле итеп башкаручылар алардан да азрак. Язучылар турында сөйләмим дә инде - ике-өч бөртек кенә. Заманында Самара якларыннан Зыя Ярмәки, Әнвәр Давыдов, Рөстәм Мингалим, Гакыйль Сәгыйров кебек талантлы шагыйрьләр чыкты.

Ә хәзер ни хәл? Шигырь язучылар үз казаннарында гына кайныйлар, дигән фикер туа. Мәсәлән, җирле шагыйрьләребез Рәшит абый Морзакаев, Марат абый Сафин, Саимә апа Морзаханова, Фәния Кәримова һәм Наилә Хөсәенова һәм башкалар үзләре язган шигырьләрне туплап, үз акчаларына китаплар чыгаралар. Аларны куеп сатарга кибетләр дә, укып бәяләргә белгечләр дә, халыкка күрсәтергә шундый кичәләр оештыручы да юк. Хәзер моңа “иде” сүзен кыстырырга да була. Чөнки бу шигърият кичәсендә тамашачы Габдулла Тукай, Муса Җәлил, Шәйхи Маннур, Хәсән Туфан кебек танылган шагыйрьләребез белән беррәттән иҗат җимешен беренче тапкыр тамашачы хозурына чыгарган авторлар белән дә танышты. Шулар арасыннан Иске Ярмәк авылында туып-үскән, Иске Усман авылында гомер кичергән Илһамия Гарипованың “Яшик әле” шигыре игътибарга лаек. Аны кызы Гөлназ Биксалиева бик сәнгатьле итеп башкарды һәм олы яшьтәге башкаручылар арасында беренче урынны алды. Иң зур приз - киң экранлы телевизор аларга хаклы рәвештә бирелде.

- Минем әни гомере буе кибет мөдире булып эшләде. Кечкенә чакта аның дәфтәргә нәрсәдер язып утырганын күргәли идем. Әмма шигырьләр язадыр дип һич кенә дә уйламадым. Ә хәзер мин аларны укып туя алмыйм. Минем нечкә күңелле әнием бик матур шигырьләр язган бит, - ди Гөлназ.
Гади авыл хатынының зирәклегенә исең китәрлек. Гөлназның кызы Алия тугач, әнисе аңа: “Кызым, шәһәрдә яшисез, ирең, шәһәр кешесе буларак, татарча сөйләшми. Син баланы туган телеңә үзең өйрәтергә тиеш”, - дип әйткән булган. Оныгы авылга кайткан саен әбисе аның белән гел татарча сөйләшкән һәм телне белүен күреп сокланган. Менә без дә Алиянең дә, аның икетуганнары Илмаз һәм Исламия Гариповларның да телебезне бик яхшы белүләрен, бөтен татар хәрефләрен дөрес әйтүләрен, әбиләренең шигырьләрен сәнгатьле итеп укуларын күрдек. Исламия кечкенәләр төркемендә - өченче урынга, ә Алия икенче урынга лаек булдылар.

Ә шушы номинациядәге беренче урын Шенталы районы, Денис авылы малае Айдар Фәләховка бирелде. Ул Роберт Миңнуллинның “Энекәш кирәк миңа” шигырен шундый үтемле итеп сөйләде ки, хәтта: “Ник шулай өзелеп сораган балага әниләре энекәш алып кайтып бирмиләр икән”, - дип уйлаучылар күп булып, алкышлар да аңа күбрәк тәтеде.

Ун - унөч яшьтәге балалар төркемендә шулай ук җирле шагыйрә Шаһидә Галимованың “Денисем - татлы җимешем” шигыре белән Денис урта мәктәбенең 5нче сыйныф укучысы Рамил Хәмзин җиңеп чыкты. Шулай ук “Яктылык” мәктәбенең татар теле укытучысы Нурзидә Фәйзуллинаның ике укучысы - Сабир Галимуллин - Гөлшат Зәйнашеваның “Солдат гармуны” һәм Айнур Зарипов Рәшит Бәшәровның “Мин бит татар малае” шигырьләре белән икенче - өченче урыннарны алдылар.

Ундүрт - унҗиде яшьтәге шигырь сөйләүчеләр арасында да Денис авылы әйдәп баручылардан иде. Лилия Галиуллина үзе язган “Туган авылым - Денисем” шигыре белән барысыннан да уздырды. Денис балаларының укытучылары Гөлсинә Хәйруллинага шундый укучылары өчен тик рәхмәт сүзләре генә җиткерәсе килә.

Ә “Яктылык” мәктәбенең татар теле укытучысы Фәния Гыйләҗеваның укучылары Эльвира Нигъмәтуллина һәм Гүзәл Субеева икенче - өченче урыннарга чыктылар. Шәһәр балалары өчен бик тә лаеклы урыннар бу.

Жюри унсигез яшьтән олырак башкаручылар арасыннан “Яктылык” мәктәбен тәмамлап, югары уку йортында белем алучы Айсылу Мостакаева башкаруындагы Сибгат Хәкимнең “Клиндерләр эзлим” шигырен билгеләп үтте. Әле мәктәптә укыганда ук Айсылу укытучысы Фәния апасы белән бу шигырьне Казанга олимпиадага әзерләгән булганнар. Ә Туплига кунакка кайткач, ул аны Затия әбисенә дә укып күрсәткән. Шуннан бирле Айсылу авылга кайткан саен, Затия әбисе янына кергән күрше карчыклары да шигырьне тыңлап, бергәләшеп елашалар икән. Сугыш вакытларында каткан клиндергә тилмереп яшәгән апалар конкурска да тик шушы шигырьне генә укырга кушып җибәргәннәр. Нәкъ шуның белән Айсылу икенче урынны алды да инде. Ә өченче урынга Нурания Мөхетдинова Дания Әгъзамованың “Тукай бар чакта” шигырен укып чыкты.

Призлы урын алмаса да, көйгә салынган “Яшик мәхәббәтне саклап” шигыре белән чыгыш ясаган Гүзәл Сәлахованы аерым билгеләп үтәсем килә. Ул бит хәзер Самараның “Татар радиосы”нда эшли һәм уңышлы гына репортажлар белән танылып килә. Мәхәббәт поэмасының сүзләрен кыз үзе язган, ә тормыш иптәше Азат Әмиров аны көйгә салган. Шушы ике иҗатчы ике ел элек безнең “Пресса көне”ндә чыгыш ясаганда танышканнар иде бит. Ә быел яз башында инде никах укытканнар. Без аларны котлыйбыз һәм тагын да шундый иҗат җимешләре белән шатландыруларын көтәбез.

Шулай ук каһарман шагыйрь Гакыйль Сәгыйровның “Манарада балкый ай” шигыре белән чыгыш ясаган казах малае Тәлгать Есмурзаев аерым мактауга лаек. Аның татарчасы - акцентсыз, матур сөйләм. Шундый матур чыгышы өчен аның үзенә дә, “Яктылык” мәктәбе укытучысы Нурзидә Фәйзуллинага да зур рәхмәт.

Кичә ахырында ерак араны якын итеп килүче кунаклар - “Татарстанның атказанган хезмәткәре, балалар өчен нәшер ителүче “Сабантуй” газетасы журналисты, танылган шагыйрә, биш бала анасы Йолдыз Шәрәпова һәм укытучыларның һәм яшүсмерләрнең “Мәгърифәт” газетасы хәбәрчесе Надия Шәйхетдинова чыгыш ясадылар. Йолдыз ханымның шигырьләре балаларга бик ошады. Ә аларны бит тик “Сабантуй” газетасыннан гына укырга була. Шуңа күрә, шигырь сөюче балалар тәрбияләп үстерергә теләсәк, башта алар өчен чыгарыла торган газета-журналларга язылырга кирәклеген онытмаска кирәк.

Казан кунаклары кичәдән соң ук юлга чыгып китмәделәр, икенче көнне әле Самараның “Яктылык” татар мәктәбенә дә барып, укытучылар, балалар белән очрашып сөйләштеләр. Безнең мәктәпнең кунакчыллыгы, татар телен өйрәнгән укучыларның белем дәрәҗәсе язучыларда татар басмаларының киләчәгенә өмет уятты.

Язмам башында тикмәгә генә “Әллә шәһәребездә шигырь сөючеләр күп дип торасызмы?” - дип язмадым мин. Шундый җылы атмосферада, матур шигырьләр, югары поэзия мохитында үткән кичәгә тамашачы бик аз килгән иде. Литвинов исемендәге Мәдәният сараеның 300 кеше сыешлы кече залын да тутыра алмагач, нинди татар булабыз инде без? Ильяс әфәнде Шәкүров, хәләл акчаларын түгеп, заллар ала, балаларга кыйммәтле призлар әзерли. Ә без диваннарыбыздан кубып, Мәдәният сарае кәнәфиенә килеп утырырга, балаларыбызның тырышып-тырышып татар телебездә шигырьләр сөйләвен тыңларга иренәбез. Менә кичә башында яшьләр төркеме “Татарлар килә!” дип җырлаган иде. Бәлки, каядыр киләләрдер дә, әмма Самара татарлары турында алай ук җырларлык түгел шул әле...