18.02.2013 Мәдәният

Без татарлар бит әле!...

Шундый шигарь астында Ульян өлкәсенең Димитровград шәһәрендә каһарман якташыбыз Гакыйль Шәрифулла улы СӘГЫЙРОВның 75 яшьлек юбилеена багышланган кичә уздырылды.

Күренекле татар шагыйре һәм рәссам Гакыйль Сәгыйровны берьюлы өч төбәктә – Татарстан Республикасында, Самара һәм Ульяновск өлкәләрендә яшәүчеләр үзләренең якташлары дип саныйлар. Моның сәбәбе дә бар. Гакыйль әтисенең туган ягында - Татарстанның Нурлат районындагы Әхмәт авылында туган, биредәге мәктәпкә укырга кергән һәм башлангыч белем алган. Атасы Шәрифулла аганың сугышта һәлак булуы турында хәбәр килгәч, алар әнисе һәм энесе белән Хәбибҗамал апаның туган ягына – Самара өлкәсенең Кошки районындагы Иске Фәйзулла авылына күченәләр. Биредә шагыйрьгә үзенең яшүсмер чорын үткәрергә, умыртка сөягенә уңышсыз ясалган операциядән соң бернинди хәрәкәтсез түшәктә генә ятып торырга дучар ителеп, каләмен авызына – тешләре арасына кабып яңадан язарга һәм рәсем ясарга өйрәнергә туры килә. Ифрат та кыен еллар була алар егет өчен. Нәкъ шушы Иске Фәйзуллада яшәгән вакытларда ул үзенең күп шигырьләрен яза, рәсемнәрен ясый, чын шагыйрь һәм рәссам буларак җитлегә. Ә инде гомеренең соңында әнисе Хәбибҗамал апа картаеп, аяклары йөри алмый башлагач, каһарман якташыбыз Ульян өлкәсенең Димитровград шәһәрендә энесе Наил гаиләсендә яшәде.

Моннан өч ел элек, 2009 елның 29 июлендә вафат булганнан соң, без аны Димитровградтан Иске Фәйзуллага алып кайтып, өч төбәкнең дә татар җәмәгатьчелеге катнашында зурлап, авыл зиратында җирләдек.
Менә аның 75 яшьлек юбилее да килеп җиткән икән инде. Моңа кадәр дә без каһарман якташыбызны олылап, Самарада да, аның туган авылына әверелгән Иске Фәйзуллада да матур-матур кичәләр оештыргалап тора идек.

1994 елда Казанда 5 меңлек тираж белән аның “Кабатланмас моң” дип аталган шигырьләр җыентыгы дөнья күргәч, Татарстаннан, Ульяннан һәм башка төбәкләрдән мәртәбәле кунаклар чакырып, Самараның Металлурглар Мәдәният сараенда иҗат кичәсе уздыруыбыз әле дә хәтердә. Ә инде шагыйрь Димитровградка күчкәч, аның иҗат итү үзәге дә шушы даирәдә урын алды. Без Гакыйль Сәгыйровның алтмыш, алтмыш биш, җитмеш еллык юбилейларын да өч төбәк – Татарстан Республикасы, Самара, Ульяновск өлкәләре вәкилләре бергәләшеп Димитровград шәһәренең нәкъ шушы мәһабәт “Восход” Мәдәният сараенда үткәргән идек. Сәламәтлеге бик үк шәп булмаса да, шагыйрь аларның барысында да үзе катнаша һәм якташлары алдында чыгыш та ясап, үзенең төпле фикерләрен әйтә иде.

Ә бу юлы якташыбызның чираттагы юбилеен үзеннән башка үткәрергә туры килде. Кичәне оештыручылар аның җомга, эш көнендә үткәрелүе сәбәпле, халык җыелырмы икән дип бераз борчылганнар иде. Шагыйрьне үзен күреп белүчеләр саны да ел саен кими бара бит.

Юк, борчыласы булмаган икән, билгеләнгән вакытка Мәдәният сарае фойесында басарга да урын калмаган иде инде. Кичәгә килүчеләр Гакыйль Сәгыйровның иҗатына багышланган күргәзмәләр белән таныштылар. Анда аның китаплары, рәсемнәре куелган иде. Шушында ук якташыбызның иҗаты турында фикер алышулар башланып китте. Кайберәүләр аларны Татарстанның “Яңа гасыр” телевидениесе журналистларына да белдерделәр.

Шагыйрьнең шигыреннән алынган “Без татарлар бит әле...” юллары белән исемләнгән кичә Гакыйль Сәгыйров озак еллар яшәгән Иске Фәйзулла авылының матур табигать күренешләре һәм аның үзе төшерелгән видеоязманы карау белән башланып китте. Алып баручылар, Гакыйль Сәгыйровның иҗатын даими пропагандалаучы – Равил Шәфигуллин һәм Фәния Хәлиуллова тагын бер кат аның тормыш һәм иҗат юлын тамашачыларның исенә төшерделәр, шигырьләрен укыдылар.

Беренче сүз Димитровград татарларының җирле милли-мәдәни автономиясе рәисе Фәрит Хәлиуллинга бирелде. Ул каһарман якташыбызның таланты, батырлыгы белән горурлануы, соклануы турында белдерде, шагыйрьнең киң кырлы иҗатын халык арасында тагын да ныграк пропагандаларга кирәклеге турында әйтте.

Тәбрикләү сүзләре белән шулай ук Димитровград шәһәре администрациясе башлыгының урынбасары Ирина Баканова, Бөтендөнья татар конгрессы башкарма комитетының мәгълүмат бүлеге җитәкчесе Гөлназ Шәйхи, Ульяновск өлкәсе татарларының милли-мәдәни автономиясе рәисе Рәмис Сафин, “Өмет” татар газетасы мөхәррире Исхак Хәлимов, Димитровград шәһәренең 22нче санлы татар мәктәбе директоры Мөнирә Жумаева, Димитровград шәһәренең татар милли-мәдәни автономиясенең почетлы рәисе Ривал Идрисов чыгыш ясадылар һәм бүләкләрен тапшырдылар.

Димитровград шәһәренең татар милли-мәдәни автономиясе исеменнән бүләкләнүчеләр арасында шагыйрьне исән вакытында карап-тәрбияләп торган туганнары – энесе Наил һәм җиңгәсе Халидә дә бар иде. Алар сәхнәгә күтәрелгәндә зал көчле алкышларга күмелде.

Самарадан бу кичәгә без өчәү – өлкә “Туган тел” татар җәмгыяте директоры Данияр Сәйфиев, мин – “Бердәмлек”нең баш мөхәррире Рәфгать Әһлиуллин һәм “Дуслар клубы” дип аталган татар яшьләре берләшмәсе җитәкчесе Рамил Фәрзетдинов бардык. Данияр Сәйфиев өлкә “Туган тел” татар оешмасы исеменнән шагыйрьнең иҗатын актив пропагандалаулары өчен Димитровград шәһәренең татар мәктәбе коллективына (директоры Мөнирә Жумаева) Самараның Җәмигъ мәчете рәсеме төшерелгән келәм, ә “Сүнмәс йолдызлар” ансамбленең сәнгать җитәкчесе, җырчы Фәния Хәлиулловага чәй чынаяклары бүләк итте. Без үзебезнең чыгышларыбызда якташыбызны, аның иҗатын онытмаулары өчен шәһәрнең татар милли-мәдәни автономиясе җитәкчелегенә, гомумән, бөтен Димитровград халкына рәхмәт сүзләребезне белдердек. Гакыйль Сәгыйровка хәзер артык зур тантаналар да, макталу да кирәк түгел инде. Бу безнең үзебезгә, бүген дөньяда яшәүчеләргә, бигрәк тә яшьләребезгә кирәк.

Үткән елны Самара эшкуарлары ярдәме белән шагыйрьнең зиратына истәлек ташы куйган идек. Хәзерге вакытта аның ачы язмышлы сикәлтәле тормыш һәм иҗат юлы турында документаль китап язып дөньяга чыгарырга планлаштырабыз. Шагыйрьнең Иске Фәйзулладагы өендә аның музеен оештыру да көн үзәгендәге мәсьәләләрнең берсе булып тора. Каһарман якташыбызның исемен мәңгеләштерүне һәрберебезнең изге бурычы итеп санарга кирәктер. Әлегә без аның алдында зур бурычлы булып кала бирәбез. Бу фикер күпчелек чыгыш ясаучыларның фикерләренә дә тәңгәл килә иде.

Менә алдан ук юбилей кичәсенә чакыру алган, 500ләп әгъзасы булган Татарстан Язучылары берлеге җитәкчелеге үзенең бер генә вәкилен дә кичәгә җибәрмәгән, бары котлау хаты белән генә чикләнгән. Ә Гакыйль Сәгыйровның иҗаты бу мәртәбәле оешма тарафыннан тиешле бәя алырга бик тә хаклы.

Бәйрәм (кичә чын бәйрәмгә әверелде дисәң дә ярыйдыр) шагыйрьнең шигырьләрен укып, аның сүзләренә язылган җырларны башкару белән үрелеп барды. Шигырьләрне мәктәп укучылары да, өлкән яшьтәгеләр дә укыдылар. Җитмеш яшьлек Роза апа Гайнуллина Гакыйль Сәгыйровка багышлап үзе язган шигырен сөйләп биргәннән соң, зал тагын бер кат көчле алкышларга күмелде. “Сүнмәс йолдызлар”, “Карлыгачлар”, “Сандугачлар”, “Сөембикә” җыр, “Ясмин” бию ансамбльләре башкарган халык җырлары да, юбиляр иҗат иткән шигырьләргә композиторлар язган җырларны да тамашачы яратып каршы алды.

Мондый халкыбыз булганда каһарман якташыбызның шигырьләре дә онытылмас, туган телебез дә яшәр. Шагыйрьнең үзеннән башка әле беренче тапкыр гына үткәрелгән бу юбилей кичәсе нәкъ менә шушы хакыйкатьне раслады түгелме? Әйе, бу шулай булырга тиеш тә, чөнки “Без татарлар бит әле...”