Табибка барма, башыңа бәла алма

Бала авырый башласа, кот очып тора. Аның сәламәт­леге өчен борчылу әни кеше өчен табигый хәл, билгеле. Куркытып тора торган тагын бер нәрсәсе бар – поликлиникага бару.

Шулай, бала уттай янып авырып яткан көннәрнең бе­рендә өйгә табиб чакыртырга теләп, поликлиникага шалтыратам. Линия буш түгел. Сә­гатьтән артык азаплана торгач, трубканы алдылар. “Бала авырып китте әле, өйгә табиб чакыртырга иде”, – дим. Улымның яше белән кызыксындылар. “Дүрт”, – дим. “Без бер яше тулмаган балаларга гына барабыз. Үзегез килегез”, – диләр. Аптырап калдым: “Температурасы югары бит аның, авырган көе ничек килик?” Минем бу соравыма әл­лә ни шаккатмыйча, әңгәмә­дәшем: “Дару эчертегез дә килегез, бөтен кеше шулай эшли!” – диде. Тагы да аптыраб­рак сорыйм: “Аннары авырту бала белән сәгать буе чират торыйммы?” “Дежур табиб сезне чиратсыз кабул итәчәк”, – дип җавап кайтардылар.

Атларлык та хәле булмаган улымны поликлиникага алып киттем. Дежур табиб кабинетын ачып кермәкче идем, ачулары кабарган бер дистә хатын юлыма каршы төште. Алар да минем кебек температуралы балаларын күтәреп кил­гәннәр булып чыкты! Шул рәвешле, дежур табиб янына керергә дә чиратта торырга мәҗбүр булдык.

Җәфа

Казанның Сыртланова урамындагы балалар поликлиникасына без өч еллап йө­рибез инде. Шул вакыт эчендә анда күргән-ишеткәннәргә күнегергә дә була кебек, әмма барган саен: “Бүтән килергә язмасын”, – дигән теләк белән китәм. Авырган баланы ко­чак­лап сәгатьләр буе чиратта тору да, таныш түгел табиб янына кереп, балаңның авыру тарихын кабат-кабат сөй­ләү дә тәмам туйдырды. Га­дәттә, мәктәп бусагасын тәүге мәртәбә атлап кергән баланы бер укытучы үз канаты астына ала да дүрт ел буена аңа аң-белем, тәрбия бирә. Шул вакыт эчендә ул аның икенче әнисенә әверелә – укучы­сы­ның нинди фәнне яратып укуын, нинди төсне үз итүен, ниләр белән шөгыль­ләнүен төгәл белә.

Табиблар да шундый булырга тиештер бит? Һәрхәлдә, без үскәндә әле шулай иде. Ул синең ниләр белән авыр­га­ныңны, прививкаларның ясалганын-ясалмаганын, кайсы бакчага, мәктәпкә йөр­гәнеңә кадәр белә иде. Бүген балалар поликлиникасында бөтенләй башка хәл күзәтелә. Күренергә килгән саен безне төрле табиб кабул итә (әле дә ярый шәфкать туташыбыз шул ук!). Алар синең балаң турында бер нәрсә дә белми. Шуңа да табиб бүлмәсенә кергән саен балаңның ниләр белән авырганын, аллергиясе бармы-юкмы икәнен, кайчан нинди прививка, манту ясалганын сөйләп чыгарга кирәк. Ул, сине тыңлаган кыяфәт чыгарып, кәгазенә нидер сыр­лый-сырлый да, баланы карап, ике көннән тагын килерсез дип чыгарып җибәрә. Ике көннән соң тагын шул ук хәл кабатлана. Сәгатьләр буе чиратта тору һәм инде бөтенләй башка табибка аллергия, прививкалар турында сөйләү... Ул исә баланы караганнан соң бөтенләй башка диагноз куеп, икенче төрле дарулар язып бирә.

Сәгатьләр буе чиратта торуның да сәбәбе табибларга, дөресрәге, аларның юклыгына килеп тоташа. Эшләргә кешеләре булмау сәбәпле, бер табиб үз сменасында ике участокны кабул итәргә мәҗ­бүр. Ягъни аңа мөрәҗәгать итүчеләр тиешлесеннән ике тапкыр күбрәк. Син дә чираттагы вакытыңны ике мәр­тәбә озаграк утырасың дигән сүз. Ә балалар поликлиникасында утыруның ярты сәгате генә дә ни тора! Елаган, котырып, йөгереп йөргән, кире­ләнгән балалар чыр-чуыннан үзең чиргә сабыша башлый­сың.

Хирург, окулист, невропатолог ише тар белгечләргә күренү дә сират күперен узуга тиң. Алар атнасына бер-ике мәртәбә генә кабул итә һәм аңа эләгү өчен ким дигәндә бер ай алдан язылып куярга кирәк. Фәлән көнне фәлән сә­гатькә дип талон аласың да билгеләнгән көнне билгелән­гән вакытка аның ишеге тө­бенә килеп басасың. Тик анда да табибка тиз генә керә ал­мыйсың әле. Иртәрәк килеп чират алучылар сине үзлә­реннән алда берничек тә кертеп җибәрми! Гәрчә кулыңда табибка керү вакыты күрсә­телгән талоның булса да. “Тере чират”, янәсе! Гаҗәп, алай чират торырлык булгач, ул кәгазь кисәкләрен алудан ни файда икән соң?

Әкияттә кунакта

Шушы араларда тагын табибларга мөрәҗәгать итәр­гә туры килде. Кыш бабайның тәмле күчтә­нәчләрен яратып ашау безне стоматологка барырга мәҗбүр итте. Гадәти стоматология поликлиникасына чират би-и-ик зур булу сәбәпле, анда эләгә алмадык. Аптыраган үрдәк суга арты белән чумган кебек, мин дә башка юлдан киттем – түләү­лесенә язылдым. Бер атнадан соң без... әкияткә эләктек.

Табибка керергә ярты сәгатьләп вакытыбыз бар иде әле. Өс киемнәребезне салып, регистратура каршындагы йомшак кәнәфигә утырып, көтә башладык. Шул арада бер ханым чыгып, безне үз артыннан ияртте: “Монда аптырап утырмагыз, бездә балаларга уен бүлмәсе бар, шунда керегез!” Улым, үзенең табибка килүен дә онытып, шундук уенчыкларга таба йөгерде. Үзе кебекләр белән уртак телне тиз табып, рәхәтләнеп уйнап йөрде.

Табиб баланы үзе дәшеп алды: “Рәсүл, әйдә киттек!” Бу хәлгә улым да, мин дә аптырап киттек. Моңа кадәр бер генә хастаханәдә дә медицина хезмәткәрләренең исем белән дәшкәннәрен ишет­кәнем булмады. Йә “следующий” дип, йә һич югы фа­ми­лияңне әйтеп чакыралар. Та­библарның эш кием­нә­ренә дә игътибар итми мөм­кин түгел иде. Без күреп га­дәтләнгән ак халат кимәгән­нәр. Үзләренең дә, шәфкать туташ­ларының да өстендә саргылт төскә төрле уенчык­лар төше­рел­гән тукымадан тегелгән күлмәк-чалбар. Аңа карауга шундук күңелләр күтәрелеп китә.

Теш дәвалау бүлмәсенә кердек. Бала курку катыш күзләре белән миңа карый. Минем тынычландырганны да көтмичә, табиб Рәсүл бе­лән җайлап кына сөйләшергә тотынды: “Бигрәк зур малай килгән икән безгә. Курыкма, бер җирең дә авыртмаячак. Тешеңне тәмле әфлисун кайнатмасы белән дәвалыйбыз”. Аннан баланы махсус кәнәфи­гә яткырып авызын ачтырды да, “тәмле кайнатма”сын сылап, тешен карый башлады. Рәсүл исә түшәмгә беркетел­гән телевизор экраныннан рәхәтләнеп мультфильм карап ятты. Аның инде табибта да, тешендә дә эше юк иде. Үзен өйдәге кебек хис итте. Кайтып китәр алдыннан исә табиб Рәсүлнең кулын кысып, аңа “Куркусызлыгы һәм батырлыгы өчен 1 нче урын би­релә” дип язылган мактау кәгазе тоттырды. Баланың шатлыгы эченә сыймады – өйгә кайтып җиткәнчегә ка­дәр шул кәгазьне кулыннан төшермәде. Әле хәзер дә кунакка берәрсе килгән саен шуны күрсәтеп мактана.

Үзгәреш тели күңел

Менә сезгә түләүсез һәм түләүле медицина ярдәме күрсәтү. Аерма – җир белән күк арасы. Ә бит тегесендә дә, монысында да шул ук табиб­лар утыра. Ярты көнен поликлиникада үткәрсә, ярты көнен түләүле клиникага барып эшли. Кешегә мөнәсә­бәт­ләре дә ике җирдә ике төрле. Берсендә каш астыннан карый, икен­чесендә бер алды­ңа, бер артыңа төшә. Хикмәт нидә соң, дип аптырый тор­ган түгел. Әйтик, шәфкать туташы бюджет учреждение­сендә аена уртача 8-9 мең сум алып эшләсә, шәхси учрежде­ниедә ике мәртәбә күбрәк ала. Та­библарның хезмәт хаклары да түләүле клиникаларда бер­мә-бер артык. Биналарны да берсен берсе белән чагыштыра торган түгел. Хастаханәгә яки поликлиникага килеп ке­рүгә үк караңгылык хөкем сөрә бит. Кайберләренең утыр­гыч­ла­рына ук утырасы килми. Табибларның эш бүл­мәләре дә яңартуны сорый. Анализ тапшыру кабинетларындагы ин­струмент-җиһаз­лар да ”картаеп“ бара. Заман таләпләренә бүген түләүле клиникалар гына җавап бирә. Аларда бар да башкача, аларда бар да яхшы.

Бүген, сәламәтлек саклау өлкәсендәге модернизация­ләр турында купшы-купшы сүзләр сөйләгәндә, гади халык көн дә йөри торган поликлиника, хастаханәләрнең хә­ле дә уңай якка үзгәрергә тиештер бит?! Ни дисәң дә, чирнең башы шуннан башлана. Тиешле медицина ярдәме кеше мөрә­җәгать иткән беренчел урында күрсәтелсә, күпкә яхшырак булыр иде түгелме? Чирен яшергән – үлгән, ди халык мә­кале. Кызганыч, медицина өл­кәсендәге бүгенге вәзгыять чиреңне яшермичә дә үләргә мәҗбүр итә...