“Бай ир табармын әле!”

Инде акыл кереп, буй җитеп, гаилә кору чорына аяк баскач та, аның бу гадәте югалмады. Берәр уртак танышыбызның тормышка чыгуы турында ишетсә, ул тизрәк хәләл җефетенең байлыгы турында кызыксына һәм теге традицион сорау яңгрый иде: “Бай микән?”  

 

Бермәл, ул икенче төбәктә яшәү сәбәпле, озак кына күрешми тордык, әмма Зиләбез үзгәрмәгән икән. Җиде-сигез еллардан соң очрашкач та, ул минем тормышка чыгуымны ишеткәч, теге сорауны ярып салды: “Ирең баймы? Матурмы?” Белмим, нигә Зиләгә байлык шул кадәр мөһим булгандыр инде. Хәер, нигә дип, ул яшь чагыннан ук матур киемгә, балдак-йөзекләргә кызыкты. Без йотлыгып китап укыганда, ул чәчләрен бөдрәләтеп, клубка чыгып китә иде. Тормышка ул иртә чыкты, моның сәбәбе -- йөргән егетенең “Жигули”е иде булса кирәк. Ничә еллар чират торып кына машина алып булган ул заманнарда, Айдарның дәү әниләренә Себердән ялтырап торган кызыл “Лада” белән кайтуы хәлиткеч роль уйнады, Зилә ай буе егет кочагыннан чыкмады, ә ул китеп бер ай торгач, Себергә “йөккә уздым” дигән хәбәр озатты. Хат артыннан озак тормыйча, чемоданын җыеп, үзе дә чыгып китте. Айдар белән озак яшәмәделәр, тегесе кызның алдап үзенә өйләндергәнен белгәч, гафу итмәде. Ике ел тарткалашканнан соң, аерылдылар. Өч бүлмәле фатир да, машина да Зиләгә тәтемәде. Әмма ул бай ирләрнең “оясына” барып эләккән иде. Шунда торып та калды. Отпускага кайткан саен, бармаклары тулы алтын, муенындагы калын-калын чылбырлар белән мактанды. Минем йөземдә бернинди дә кызыксыну, соклану күрмәгәч: “Әй, ятасың инде шушында, бармагыңда бер балдагың да юк, колагың хәерчеләнеп тора. Тап үзеңә бер бай ир!” – дип, тиргәп ташлады. Аннары, колакларындагы икешәр алтын алкаларын сыйпый-сыйпый, үзенең ничек типтереп яшәвен сөйләде. 

 

Себердә үзенә бер бай ир тапкан икән. Әмма тегесе инде гаиләле булган. Безнең, “намус” дип артык пошынмаган Зиләбезгә, ул ирнең хатынлы булуы, әлбәттә, киртә була алмаган. “Саудым гына тегене, ел саен чит илгә ял итүгә барулармы, затлы туннармы -- бер нәрсәгә отказ бирмәде, барысын да алды!” -- дип горурланып сөйләде ул. Әмма юлында тагы да баерак икенче ир очраган, һәм Зилә, ике дә уйламый, ансына киткән. Киткән дип, хатынлыкка түгел, әлбәттә, сөяркә булып. “Тунны гына да дүртне алдырдым, ул үзе исәбен югалтты. Мин сиңа бер тун алдым бит инде, дигән иде, каян булсын, хатыныңа алган белән бутыйсыңдыр, дип ялганладым тегеңә. Ә ул вакытка миңа өч тун алган иде инде!” -- дип көлде. Аның бар сөйләгәне, бар белгәне -- байлык, туннар, алтын... Кыскасы, шулай отпускага кайткан саен бер мактанып китә иде ул. 

 

Әмма без капчыкта ятмый, сөяркәсенең хатыны Зилә турында белгән һәм аны эзләп табып, ярыйсы гына тукмаган. “Монда калсаң, җиргә тереләй күмдерәм!” -- дип янагач, Зиләгә бай сөяркәне калдырып, ераккарак сыпыртудан башка чара калмаган. Алты-җиде ел элек ул без яшәгән шәһәргә кайтып төпләнде. Төпләнде дә бай ир эзләргә дә кереште. Себердәге фатирын ашыгып кына арзанга саткач, хаклар да кинәт кенә үсеп китеп, ул монда бер бүлмәле генә фатир ала алды. Әмма төшенкелеккә бирелмәде, үзен: “Берәр бай ир табылыр әле, алырмын зурракны!” -- дип юатты. Туннары туза башлагач та: “Әй, булыр әле, берәр бай ир табылыр!” -- диде, кыскасы, үзен дә, безне дә шулай юатты. “Акыллы” ир дә димәде ул, эшчәнне дә сорамады, ә нәкъ байны юрады. Табылды шундый берәү. Дөрес, монысы да гаиләле иде. Башта качып кына очрашып йөрделәр, аннары ир гаиләсен ташлап, бөтенләйгә Зиләгә чыгып китте. Әмма ул “яңа хатынның” фатирын киңәйтергә дә, көтелгән джакузилар урнаштырырга да ашыкмады, киресенчә, эш дип чапты да чапты, чит илләрдә сәяхәт итәргә түгел, ресторанга алып барырга да вакыты юк иде. Алай да бер тун алып бирде. Бу беразга гына Зиләнең кәефен күтәреп торды, әмма көтелгән бәхет китермәде. “Ресторанга да йөртмисең, мин хәзер үзем ашарга пешереп ятыйммы ни?! Фитнес-клубларга илтеп куярга шоферың гына да юк бит синең!” -- ише тавыш еш чыга башлагач, теге ир, бик тиз генә үз хатыны янына кире кайтып китте. “Кадалып китсен, миңа дигән берәр бай ир табылыр әле!” -- дип калды аның артыннан Зилә. Табылуын- табылды, дүртне очратты, әмма алары белән дә хәлләр шулай тәмамланды. 

 

Беркөнне Зилә ишек шакыды. “Берәр юньле психолог белмисеңме, чистый туйдым җыен җүнсез ир белән бәйләнеп, психологка барып карыйм әле, каян эзләргә, әйбәтрәкләрен, берәр киңәш бирмәс микән?” -- диде. “Нигә соң кемдер сине гомер буе карарга, туйдырырга тиеш, гарипме әллә син? Нигә әлегә кадәр Хезмәт кенәгәң дә юк, сиңа бит инде илле тула? Байлык кешегә тулы бәхет китерә мени, нигә соң алайса бармагың саен берәрне түгел, икене кигән алтыннарың сине бәхетле итми? Нинди хакың бар синең икәүнең корган һәм тырышып саклап килгән гаиләсен бозарга, синең бу турыда уйлаганың бармы? Син ирләрдән байлык, сөю-наз көтәсең, ә үзең аларга нәрсә бирәсең соң, хәтта җылы аш пешереп каршы да алмыйсың, эштән кайтып, сине ресторанга алып баруын көтеп утырасың!” -- дип әйтәсе килә дә соң Зиләгә, авызны ачмый калам. Психологлар аңлатыр әле. Хәер, Зиләнең башкача фикерли башлавы икеле, әнә бит, күзеннән аккан карасын сөртте дә, өс-башын төзәткәли башлады: “Ярар, ничава, миңа дигән берәр бай ир табылыр әле!”  

 

Бу очрашудан күп тә үтмәгән иде, Зиләнең Себердә яшәгән чагындагы “серләре” ачылды. Баксаң, ул анда бай сөяркәләренең һәр икесеннән бала тапкан һәм кызларыннан баш тартып, аларны бала табу йортында калдырып чыгып киткән икән. Моны миңа шулай ук Себердә яшәгән өченче танышыбыз җиткерде. “Сез аралашып торасыз бит, әйт әле Зиләгә, юлласын ул балаларын, ул вакытны ялгышкандыр, әмма әле хатасын төзәтергә соң түгел. Мине тыңламады, бәлки, синең сүзләреңә колак салыр”, -- диде. 

 

Һәм менә мин Зиләләрдә утырам. Килгәнен дә көтмәдем, үзем эзләп бардым. Озын матур тырнаклары белән өстәлне “текелдәтә-текелдәтә” тыңлады ул мине. Ясалма керфекләр ябыштырган күзен бер тапкыр да күтәреп карамады. Мин “акыл биреп” бетергәч, әкрен генә: “Шулай килеп чыкты, нишлисең инде хәзер? Аборттан курыктым, вакытында алдырырга бармадым. Ә бала белән мин ул ирләрнең берсенә дә кирәк түгел идем. Балалары аларның үз өйләрендә дә бар. Шуңа гариза язып, роддомда калдырдым. Ничава, алар бит ач түгел, дәүләт карый аларны, тамакларын туйдыра-киендерә. Кыз балалар бит, үсәрләр, үз-үзләрен карарга өйрәнерләр, аннан берәр бай ир табып, кияүгә чыгарлар”, -- дип тезеп китте! Билләһи, шул чак Зиләнең түбәсенә биреп алудан чак тыелып калдым. Үзгәрмәгәч тә үзгәрмәс икән кеше! Юл буе бер генә теләк кабатладым: “Тәүбә-тәүбә, кызлары берүк Зилә кебек булып үсмәсен, аңа охшамасыннар, тәүбә-тәүбә!”

 

Нурия ГАМИЛОВА.

Адресым редакция өчен генә.

Фото: фрипик.ком