13 кешегә бәрәңге пирүге пешергән киленне каенатасы чакырып болай ди...

– Синең картәниең белән бик дус-тату булдык, – дип танып каршы алды ул мине. – Безнең үсмер чаклар иде, алар солдаткалар... Без аларга ияреп йөри идек... Әниеңнең килен булып төшкәнен дә хәтерлим әле, карт-әниең белән бик күп итеп пилмән ясаган идек...

 

92 яшьтә булуына карамастан, хәтеренең ачык, зирәк булуына хәйран калырсың. Аның туган йорты да әле яшәгән урыныннан ерак түгел, килен булып төшкән йорты да моннан берничә йорт аша гына. Бөтен гомере Иске Гомәр авылының Октябрь урамында үтә аның. 

 

– Әнәс бабаң белән дүрт бала үстердек, – дип гомер йомгагын сүтте Сәвия әби. – Мин аны армиядән көтеп алдым, озак дуслашып йөреп өйләнештек. Ике кыз, ике малайга гомер бирдек. Бүген инде ике кызым да исән түгел. Икесе дә авыр чирләп якты дөньядан киттеләр...

 

Аллаһы Тәгалә миңа гомерне дә күп бирде, кайгыны да. “Әллә күбрәк яшәп, балаларымның гомеренә кердем микән?” дип уйлыйм кайчак. Ике кызымның яшәгән гомерен кушсаң, минем гомер килеп чыга да инде...

 

Гомернең озынлыгын үзебез сайлап алмыйбыз шул. Аллаһы Тәгалә шулай язгандыр инде... Ирем 1986 елда якты дөньядан китеп барды. 35 ел бергә яшәдек. Бер елдан кече улым Глүс өйләнде, шул ук елны олы улым Рүз дә гаилә корды. Иремнең вафатына бер ел да үтмәде, берүземә гөрләтеп ике туй ясарга туры килде... Глүснең тормыш иптәше Луизаның безгә килен булып төшкәндә 18 яше дә тулмаган иде. Беренче баласы – кызы Гөлназны тапкач авырый башлады. Табиблар икенчесен тапмаска кушты. “Бәлки, шул икенче баладан соң терелеп китәрмен” – дип өметләнде. Табибларның ай-ваена карамый, Илдусын тапты. Тапты да, урын өстенә егылды да. Киленемне ун ел карадым. Әтисе белән улыбыз Илдусны да үстердек. Яңа йортны да төзеп чыктык. Луиза яңа йортта үлде... Илдуска ун яшь иде әнисен югалтканда. Быел улыма 18 яшь тула, Алла боерса. Шул балалар хакына яшимдер инде... Улым Уфада укып йөри, атна саен кайта.

 

Әнисе урын өстенә яткач, кызыбыз Гөлназ медицина колледжыннан ял алып карашырга кайтты. Луизам торырга тырыша иде, качып кына ишек ярыгыннан карап торам, и тырыша торырга, и тырыша. Юк шул, чире көчле, тәгәрәп китә...

 

Сагышлы, моңсу күзләрен читкә төбәп ул авыр көннәрне күз алдыннан үткәреп көрсенде. 

 

Үзенең килен булып төшкән чакларын сагынып искә ала Сәвия әби. “Бер бәләкәй генә йортта 13 кеше яшәдек. Каенана белән каената, каенатаның әтисе белән әнисе дә исәннәр иде. Бер вакыйга хәтеремдә уелып калды. Төшке ашка бәрәңге пирүге пешердек. 

 

13 кешегә ничәне пешергәнбездер, ансын хәтерләмим. Әмма барсы да ашап, өстәл артыннан чыгып, таралышып беткәч, картәти мине чакырып алды да, мендәр астыннан яшереп куйган кисәген миңа алып бирде. “Балакай, әллә ашый алдың, әллә юк, мә, мин бер генә тешләгән идем”, – диде. Иремә дә: “Бәләкәй генә бер карчык белән гомер иттем, гомеремдә дә кул күтәрмәдем. Киленгә кул күтәрмә, кул зәхмәте төшәр”, – диде.

 

Иремнең төрле чагы була иде, кайната чыбыркы тотып килә безгә. Ирем тәрәзәдән әтисенең килгәнен күреп тә кала, ишекне бикләп, кереп кача иде... Әтидән курку бар иде ул заманда. Бүген мин ирләренең өстенә басып йөргән хатыннарга карап хәйран калам. Гаиләдә ирдән куркып яшәсәң генә яшәп була, ирне куркытып яшәп булмый...”

 

Сәвия әби – бүген ятим оныкларының күңел кояшы, тормышның салкын җилләре какканда сыеныр җылы учагы. Җиһандагы иң матур сыйфатларны үзенә җыйган ул – искиткеч юмарт, нечкә күңелле, олы йөрәкле, миһербанлы. Ятим балаларны аналарча кайгыртып тәрбияләү өчен зур сабырлык та кирәк. Бөтен кеше дә мондый Пәйгамбәрләр сабырлыгы белән мактана алмый. Кайгы-хәсрәт килгәндә сынганнар да күп. Ә Сәвия әби, олы яшьтә булуына карамастан, тормыш дилбегәсен нык тотып, каршысына очраган киртәләрне җиңеп, сабыр гына яши.

 

 

Эльвира Әсәдуллина. 

Автор фотосурәтләре.