«Хисап мәсьәләләре»

(М. Корбангалиевның хисап мәсьләләре һәм гадәди мисаллар” исемле дәреслегенә карата).

Бу көннәрдә мәгъруф (танылган) мөгаллимнәребездән Мөхетдин Корбангалиев тарафыннан тәртип ителмеш «Хисап мәсьәләләре» намендә (исемендә) беренче вә икенче китап, Казанда «Үрнәк» мәтбагасында нәфис рәвештә басылып, «Мәгариф» тарафыннан нәшер ителде. Мөхетдин әфәнденең бу әсәрләре, педагогиядән зур мәгълүматы барлыгымы һәм ысулы тәгълим кагыйдәләрене (методика) тиешле урыннарында иҗра кыйла (куллана) белгәнене ачык күрсәтеп, өстләрендә язылган исемнәре берлән генә булмаенча, бәлки мәфһүмнәре (эчтәлекләре) берлән дә ибтидаи гавам мәктәпләре (башлангыч халык мәктәпләре) өчен тәгаен кыйлынмышлардыр. Боларның эчләрендәге морады тәхсилиясе (укыту максаты) педагогиянең нәзарыйдан зиһенигә (күз белән күрүдән аңга), якыннан еракка, мәгълүмдәй мәҗһүлгә (билгеледән билгесезгә), хастан гамгә (конкреттан гомумигә) вә башка мөһим кагыйдәләренә һәм матлубларына (тәлапләренә) тәмам муафикъ рәвештә тәртип ителмештер. Бердән унга кадәр һәм уннан бергә кадәр кире нәзарән (карап) һәм зиһеннән санарга өйрәтелеп, шул гадидләрне (саннарны) балалар аңлаганнан соң, гамәлләрне дә аңлап, мәгыйшәтләрендә иҗра кыйла (куллана) һәм файдалана белсеннәр өчен мәсьәләләр чыгартырга керешелгән. Мәсьәләләрнең шартлары тәгъриф (аңлату) кыйлырга зарур булырдай һәм сабый балалар аңламастай ят шәйләрдәй(нәрсәләр) алынмаенча, бәлки балалармын мәктәпкә кергәнчә күргән вә белгән һәм мәктәп эчендә һәркөнне күреп торган нәрсәләреннән алынганнар, мәсьәләләр исә тәдриҗне тәмам ригая кыйлып (әкренләп үсүгә игътибар биреп), берсене мөгаллим үзе чыгартса, икенчесене бала үз иҗтиһады берлән дә чыгарырга кадәр булырлык итеп тәртип ителмешләр. Бу исә баланы эәвекъләндерә, рәгъбәтләндерә (кызыксындыра), иҗтиһадыны арттыра һәм киләчәктә үз-үзеннән эш башларга батырчылыклы кеше итеп чыгарырга зур васита (чара) буладыр. Әлхасыйль (кыскасы), бу китапларның мәфһүмнәрендә педагогия җәһәтеннән, безнең белүемезчә, һичбер ноксанаты (кимчелеге) юктыр, бәлки басылганда мәтбага тарафыннан булган бераз хаталар гына бардыр; болар да китапларның ахырында дөрестләп бастырылмышлар. Шуның өчен без, бу китапларның милли мәктәпләремезнең һәрберсендә булып, укытылуларыны үз тарафымыздан тәүсыя (киңәш) итәмез.

Йолдыз. – 1910. – № 614 – 25 ноябрь.