“Кем кайсы урыны белән күбрәк гөнаһ кыла, елаганда нәкъ шул урынын каплый”

— Сорау шундый, хәзрәт: ни өчен хатын-кызлар елаганда куллары белән авызларын томалыйлар, ә ирләр куллары белән күзләрен каплыйлар?

 

Бу шәкертнең әбисе үз районында дан тоткан абыстай булуын белгәнгә, мөгаллим сорау асылында ниндидер хикмәт барлыгын абайлый, шуңа күрә, беравык уйлап алыр өчен, укучыларга дәшеп: “Ә сез ничек уйлыйсыз? Нинди дә булса фикерегез бармы?” — дип сорый. Бүлмәдә тынлык урнаша. Бераздан гына бер шәкерт читенсенгән сыман әкрен тавыш белән болай ди:

 

— Ирләр, елаганнарыннан оялып, күз яшь­ләрен күрсәтергә теләмәгәнгә күзләрен каплыйлардыр инде...

 

Күпмедер вакыт уйларга мөмкинлек бирелүдән файдаланып, мөгаллим дә фикерләрен туплап, үз җавабын җиткерә:

 

— Кеше үз тормы­шында ниндидер авыр хәлгә төшкәнгә күрә елый бит инде. Ирләр мондый чакта үз кайгысы белән бергә-бер калырга теләп, дөньядан читләшәм дип, күзләрен каплап елыйдыр. Ә менә хатын-кызлар, нәрсә булуга карамастан, һәр­ва­кытта уяу булып кала һәм баласын, якын­нарын, йортын игътибарсыз калдырмыйм диптер инде, елаганда да әйләнә-тирәсен кү­зәтүдән туктамый, шу­ңа күрә күзләрен япмыйча, авызын томалау белән ге­нә чиклә­нә. Минем җа­вабым шундый. Шулай да әбиең бу хакта ниләр белгәнен ишетсәк, артык­ булмастыр дип уйлыйм.

 

— Рәхмәт, остаз, — ди сорау биргән шә­керт. — Сезнең җавапны мин бүген үк әбиемә җиткерермен, аңа чыннан да зур мәгънә салынган. Ләкин безнең җавап кыскарак та, гадиерәк тә. “Ни өчен хатын-кызлар ела­ганда куллары бе­лән авызларын томалыйлар, ә ирләр куллары белән күзләрен каплыйлар?” ди­гән сорауга әбиемнең җавабы болай: “Кем кайсы урыны белән күбрәк гөнаһ кыла, елаганда нәкъ шул урынын каплый”.

 

Шушы җавап мәгъ­нәсенә башта төшенә алмыйча утырган шә­кертләр бераздан кө­лешергә тотыналар. Укытучы да хатын-кыз­ларның сүзгә һәвәс булуларын һәм еш кы­на кирәкмәгәнне сөйлә­гәннәрен, ә гүзәл затларга дәртле күз карашы салу ирләрнең га­дәти кимчелек булуын исенә төшереп, ирен чите белән генә елмая башлый. Со­ңыннан исә шәкерт­ләргә бер сүз әйтмәсә дә, ул эчтән генә: “Ә абыстай хаклырак бит, хәзрәтем, хаклырак!” — дип уйлап куя.