ВӘДҮТ М.

(1915—1942)

М. Вәдүт (Вәдүт Кәшшаф улы Мифтахов) 1915 елның 20 ноябрендә хәзерге Татарстан АССРның Сарман районы Яхшы Каран авылында ярлы крестьян гаиләсендә туа. Сарманда җидееллык мәктәпне тәмамлагач, 1931—1934 елларда Лубян урманчылык техникумында, аннан Казан дәүләт педагогия институтында укый. 1939 ел да институтта югары белем алып чыккач, Бљек Ватан сугышына хәтле Татарстанның Питрәч районы Шәле авылы урта мәктәбендә татар теле џәм әдәбияты укыта. Бљек Ватан сугышы башлануга, М. Вәдүт фронтка китә. Мәскәү тирәсендәге канкойгыч сугышларда катнаша, шәхси батырлыкар күрсәтеп, гади солдаттан полк комсоргы-политругы дәрәҗәсенә күтәрелә. Шушы авыр сугыш шартларында ул Коммунистлар партиясенә членлыкка кандидат итеп алына. Ләкин М. Вәдүткә Ќиңү кљнен күрергә язмый: Тула өлкәсендәге каты сугышлар вакытында, 1942 елның 30 мартында, ул батырларча џәлак була. Сугышчан иптәшләре М. Вәдүтнең гәүдәсеи зур хљрмәт белән Тула љлкәсенең Рыдань авылындагы туганнар каберлегенә җирлиләр.

М. Вәдүтнең әдәби мир асы зур тугел. Аның исеме матбугатта утызынчы еллар уртасында күренә башлый. 1939 елда «Шигырьләр» исеме белән беренче җыентыгы басылып чыга, аннан соң балалар љчен язган күләмле поэмасы — «Ятим малай турында әкият»е (1939—1940) дљнья күрә. Шигырьләрендә М. Вәдүт канатлы яшьлек, дуслык-мәхәббәт, азат хезмәт шатлыгы турында илџамланып сљйли. «Ятим малай турында әкият»тә исә яшь шагыйрьнең халык иҗатын ныклап љйрәнүе, халыкның җанлы сљйләү телен шигырь тукымасында оста файдалануы ачык күренә.

М. Вәдүт фронтта чакта да иҗат эшен туктатмый. Аның сугыш чоры иҗатыннан кайбер үрнәкләр «Җыр һаман яңгырый» (Казан, 1956) џәм «Алар сафта» (Казан, 1961) исемле күмәк җыентыкларда урын алган.

М. Вәдүт 1939 елдан СССР Язучылар союзы члены иде.

БИБЛИОГРАФИЯ

Шигырьләр.—Казан: Татгосиздат, 1939.—35 б. 3000.

АНЫҢ ТУРЫНДА

Мифтах Вәдүт.—Кит.: Җыр һаман яңгырый /Тез.: Ә. Кәримуллин џәм Н. Юзиев. Казан, 1956, 14 б.
Мифтах Вәдүт (1915—1942).—Кит.: Алар сафта /Тез. С. Шакир. Казан, 1961, 81—82 б.
Синегулов Ә. Халык — җиңүче.— Кит.: Синегулов Ә. Туплар һәм музалар. Казан, 1969, 42—54 б.
Давыдов Ә. Мәнге яшь: Мифтах Вәдүткә 50 яшь тулу уңае белән.— Соц. Татарстан, 1965, 21 ноябрь.
Синегулов Ә. Мәңге яшь җырчы: Фронтовик шагыйрь М. Вәдүтнең тууына 50 ел.— Татарстан яшьләре. 1965, 23 ноябрь.