Мәчет – никахлашу урыны түгел

Ошбу мәкаләмне язарга ике ел буе әзерләндем. Әмма кулга каләм алырга базмадым. Газета укучылар дини мәдрәсәдә белем эстәүче шәкертне дөрес аңлармы, зурдан кубып сөйләвемне гаепләмәсме дип шөбһәләндем. Монда язылачак хәлләр­нең күбесе күз алдымда булды. Аларның ачысын, мәд­рәсәдән практика узу өчен мәхәлләгә баргач, үзем татыдым.

Сүземне йөрәкне тел­гәләгән кайбер күренеш­ләр­дән – һәркем, һәр гаилә кичерә торган мәет озату йоласыннан башлыйсым килә. Изге гамәл югыйсә, әмма кем­нәрдер аны, чын дөресен әйт­кәндә, кесә калынайту өчен файдалана. Берәүнең ел ашына туры килдем. Мәҗлесне әйбәтләп, җиренә җиткереп үткәрдек. Йорт хуҗасы элек зур урыннарда эшләгән, хәзер пен­сиядә. Аның хәзрәтебезгә әй­тер сүзләре дә бар икән.

– Үзем элек коммунистлар җитәкчесе булсам да, күңелемнән Аллаһының барлыгына, берлегенә инанып яшәдем, – дип башлады хуҗа кеше сүзен. – Бала чакта әби­емнән өйрәнгән Коръән аятьләрен кабатлап йөрдем. Сезнең алда оят инде, шушы көнгә кадәр әле ныклап торып намазга басканым юк.

– Аллаһу Сөбханә Тәга­лә­дән оялыгыз, миннән түгел, – дип төзәтте аны хәзрәтебез.

– Әйе шул. Иншаллаһ, тиз­дән мин бу бәхеткә ирешермен. Моңарчы бәгырьдә кем­гәдер үпкә, шайтан вәс­вәсәсе йөрде. Нәкъ шулар хакында сөйләшмәкче идем бүген. Әле күптән түгел генә күршем әтисен, сугыш ветеранын соңгы юлга озатты. Мәет юучы картка ике мең сумны чыгарып тоттырды. Мәет юучы нәрсә ди? “Бу ни бу? Юган өчен ми­ңа – 5000 тәңкә, мәчеткә салырга тагын бишне бирегез”.

Чыгып утырдык ката­фалк­ка, мәет юучы да чыкты. Мулла мәетнең баш очында. Берзаман кесә телефоны шылтырый моның. Мәчеттә кизү торучы икенче бер бабай шылтырата икән. Колаша, комганнар саклана торган чоланның ачкычын кая куйганлыгын ачыклый. Шуннан ни булды дисезме? Дөнья­сы җиме­рел­де, йөзе кара көйде. Мәет онытылды.

Мәет юу гаять саваплы гамәл санала. Бер хәдистә әйтелгәнчә, кеше гомерендә кимендә өч мәет юып озатырга тиеш, диелә. Кайбе­рәүләр савап урынына гөнаһ җыя түгелме соң?! Сәдаканы үзлә­ренчә бәһа куеп сорыйлар. Ике юучыга ким дигәндә дүрт мең сум – бетте-китте, пенсия акчасына көн күрүче әби-бабайлар теләсә нишлә­сен. Мәхәллә рәисләре бу мәсьә­ләдә тәртип салырга бурычлы дип уйлыйм. Югый­сә бит, “ишек төбе муллалары оят­сыз­лыкның” (минем сүз­ләр түгел) чигенә чыгып бара... Тагын бер укымышлы абыс­тай сөйләгәннәрне ки­терәм.

– Әле илле яшен дә тутырмаган туганым вафат булды. Мәетне юып озатучыга әҗе­рен тиешенчә түләдек. Өч ахшамга да килде. Өй телефонын алдан ук биреп куйган иде. Укыды. Хакын куйдык, рәнҗетмәдек. Та­бын­­нан кузгалгач, әйтә бу: “Мәетнең укылмаган намазлары калгандыр инде, әҗе­рен кызганмасагыз, үзем генә укырмын”, – ди бу.

– Ул намазга басарга өл­гермәде, ничек бар, шулай китте. Кырык елдан артык укылмаган намазларны сез ничек түләрсез икән, юк инде, укымассыз, – дидем теге­ңә. – Үзебез дога кылырбыз, иншаллаһ!
– Напрасно! – диде дә мә­чет карты ишеккә таба юнәл­де...

Менә шундый хәлләр икән мәет озату йоласында! Шәхсән үземдә күп сораулар тудырды бу гамәлләр. Мине, өйләнмәгән кешене, кайбер мәчетләрдәге тагын бер ямьсез күренеш (үзе изге гамәл югыйсә) борчый. Бу – никах мәсь­ә­ләсе. Өйлә намазы җит­кәндә, мәчет ишегалды иномаркалар белән тула. Алардан кәттә киенгән яшь-җил­кенчәк, әби-бабайлар коела. Иң ахырдан поплин-элпә күл­мәк кигән кәләш белән кияү чыга. Беләсез инде, кәләшнең өрфия күлмә­геннән бөтен гаурәте күре­неп тора. Мәчет­нең фарыз залына кереп тула болар. Никах тантанасы башлана. Ә өйлә намазына җыел­ган җә­мәгать, шул исәптән өлкән яшьтәге бабайлар, никах тәмамлан­ганны көтеп, сөн­нәт залында зарыга. Бик тә ямьсез күренеш! Алай гынамы? Никах укылып бетеп, кайбер кунаклар чыккач та, әле кияү белән кәләш, мөн­бәргә басып яки анда төр­лечә таянып, фотосурәткә төшәләр. Мәчет ялланган фотограф, махсус кассир тота, диләр. Әмма никах ише керемле кәсеп акчасының кая киткәнлеген беркем белми. Мәшһүр Тукаебыз: “Динле булып күренү – бик яхшы бер кәсеп ул”, – дип язып калдырган. Бүген инде бу кәсеп беренче урынга чыкты шикелле. Шул ук Кол Шәриф мәче­тендәге гаугалы хәлләр­не искә төшерегез. Җөмһү­рия­тебездә соңгы ике-өч ел эчен­дәге ыгы-зыгы, атыш-үте­реш, ябылулар – шуның ачы бер мисалыдыр, күрә­сең. Кайсы илдә, нинди дәү­ләттә бар икән соң мондый хәлләр? Гыйбадәт йортын туй кортежлары белән мәс­хәрәли­ләрме?!

– Хәрамга күз салмагыз, диелгән анысы хәдисләрдә. Бабайларны этеп-төртеп, аяк­ларына баса-баса йөри­ләр шул мәчет эчендә. Күз­ләрне күпме йомсаң да, ачарга туры килә ич. Гөнаһ җыябыз. Имамнарыбыз (зин­һар, бу сүзләрем өчен гафу итегез) шәһвәт дигәнне, күз зинасы дигәнне бөтенләй оныт­ты­лар, ахрысы, әллә бе­лә торып санга сукмыйлармы? Никах ниндидер ямьсез бизнеска әйләнеп китте бит, җәмәгать! Элек бит дәрвиш­ләр, суфилар бер тиенсезгә Аллаһ юлында булганнар, ха­лыкны туры юлга өндәгән­нәр. Моңа, беренче чиратта, үзләрен кәттә егет, ир-ат итеп күр­сәтергә омтылучы байларыбыз гаепле. Шулар азындыра, боза халыкны. Ахирәт тор­мышында барысы өчен дә җавап тотачакларын онытып җибәрәләр. Ә бит чалбар яки кыска итәк­тән, ачык бил­ләрендәге татуировка белән мактанып йөрү­че, җил­бәзәк кызларны мәчет эченә кем­нәрдер үткәрә. Никахтан соң бу адәмнәр, шул ук иномаркаларга төялеп, ресторан-кафеларга, эчемлекле табынга ашыгалар. Мәчеткә килү­нең ни әҗере кала соң?! Аллаһының гый­бадәт йортын “нәҗесләп” йөрмәскә дә кирәк югыйсә. Кабатлап әй­тәм: өеңдә ике якның да әти-әниләрен, бабай-әби­ләрен, якын туган­на­рың­ны җыеп, никах мәҗ­лесен истә калырлык бер күркәм бәй­рәм итеп үткәр­сәң, хәер­ле­рәк булмасмы?! Савабы да шунда ич! Ошбу фикеремне түгәрәк­лисем ки­лә: Татарстан Диния нәзарә­те, тәгаен әйткәндә, Голәмә­ләр шурасы, казыйлар әлеге мәсьә­лә­ләр буенча катгый фәтва­ла­рын чыгарырга тиештер, шәт.

Әйтсәң – сүз, төртсәң – күз, диләрме әле? Үземне гаҗәпләндергән (монысына әллә ни борчылмыйм, чөнки аңлап бетермим) тагын бер гамәлгә тукталам. Әле күз­ләре дә ачылып җитмәгән кечкенә генә “зәңгәр йом­гак”ны беләкләренә салып, мәчеткә алып киләләр. Исем куштырырга. Бусы нәрсә инде – фасон күрсәтүме, әллә саранлык галәмәтеме? Хәз­рәт­не өйгә чакырсаң, чәй куясы була дип уйлаумы? Куйма, берәү дә сорап эчмәс. Ике якның да әби-бабаларын чакырып, өйгә азан әйтеп, камәт төшереп, нарасыйга матур теләкләр теләп, Коръ­ән укылса, бик тә күр­кәм булыр иде. Мәчеттә ни калган андыйларга? Урыны ул түгел.

Мәчетләрдә намазны төр­лечә уку күренеше дә борчый мине. Хәнәфи мәзһә­бендә­геләр арасында төрле агым вәкилләре дә очрый. Әйтик, сәләфиләр, хәмбәли­ләр, галә­виләр һәм башкалар – алар белән дә эшләргә кирәк. Хәер, бу кадәресе турыдан-туры имам-хәзрәт­ләребезгә карый. Мин – әлегә гади бер шәкерт кенә. Югарыда язганнарым өчен мөхтәрәм остазларым, мө­гал­лимнәрем, мә­чет имамнары, зинһар, миңа рәнҗе­мәгез, өйдәге чүпне чыгарып селкеде, дип әйт­мәгез. Дин юлындагы хата-кимчелек­ләребезне үзебез үк төзәтер­гә тиештер ич инде? Шуңа яздым боларны.