Барыбызны да сыендыручы Изге Биләр

Беркөнне Рамазан ае башланыр алдыннан туганнар белән җыелып, Изге Биләр җиренә чыгып киттек. Матур булып, алсуланып чыккан кояшы, матур табигате, саф һавасы белән каршы алды безне ата-бабаларыбыз җире.

Бик иртә булуга карамастан, биредә тормыш ыгы-зыгысы инде башланган: кайберәүләр корбанга сарык чалып, казан асып мәш килә, кайсының инде тирә-юньгә тәмле исләр чыгарып казанда ите пешә, аңа самавыр җыры килеп кушыла...

Без дә кичекмәстән шушы тормышка кушылып киттек. Ирләр учак кабызып, казан аскан арада тирә-якны күзәтәм. Изге Биләр җиренә килүчеләргә уңай булсын өчен, матур беседкалар тезеп куйганнар. Аларның бөтенесенә дә хуҗа табылганлыктан, безгә агачлар арасында аланчык табып, шунда урнашырга туры килде. Озак та үтмәде, күрше табыннан бер бабайның сузып-узып Коръән укыганы ишетелде. Ялгышмасам, аның янында иллегә якын кеше, хәтта бишек сабыйлары да бар иде.

Шул табындагыларның берсе - урта яшьтәге ир-ат белән сөйләшеп тә алдык. Ул үзенең Татарстанның Аксубай районыннан икәнлеге, авыр операция кичерүе, бирегә килеп корбан чалганнан соң гына савыгуы турында сөйләде. Шуннан соң инде күп вакыт үтсә дә, алар ел саен бөтен туганнары белән шушы изге җиргә килеп йөриләр икән.

Икенче як күршеләребез Самара өлкәсе Челно-Вершины районының Зәет авылыннан Тәнзилә белән Шәйдулла Гайфуллиннар булып чыкты. Алар да бирегә күпсанлы туганнары, балалары, оныклары белән ел саен киләләр. Араларында Коръән укучы ак әби дә бар. Ул Тәнзиләнең әнисе белән бертуган Фатыйма апасы икән.

- Изге җиребездән рухи азык, җан тынычлыгы, сәламәтлек алып китәбез, монда килгән саен киләсе килеп кенә тора, - диделәр алар.

Шулар арасында Таһирә (кыз фамилиясе Шәфигуллина) Мортазина да булып, үзенең Иске Ярмәк авылыннан Челно-Вершиныга тормышка чыгуы, туган авылында укыганда Сәхия апа Шәвәлиева аның яраткан укытучысы булуы турында сөйләде. Әлбәттә, сүз “Бердәмлек” газетасына да кагылды. Безнең сөйләшүгә Рәмис исемле егет тә кушылып китте. Ул үзенең тормыш иптәше белән Самарадан Челно-Вершиныга кайткач, туганнар белән бирегә гамәл кылырга килүе, газетабызны бик яратып укулары турында сөйләде. Билгеле, шундый яшь кешеләрнең “Бердәмлек”не яратып укулары турында ишеткәч, күңел күтәрелеп китте.

Өйләдән соң без Хуҗалар тавына менеп карарга булдык. Шундый биеклеккә күтәрелгәндә баш әйләнә, йөрәк кыса башлый. Шуңа карамастан, аягында көч-хәл белән йөрүче картлар да, күкрәк сабыйларын күтәргән яшь парлар да тауга менә. Ярый әле изге җанлы бәндәләр утырып ял итү өчен утыргычлар ясап куйганнар. Шулай ял итә-итә тау башына менеп җиттек. Киң аландагы кара таш янына үткәндә сукмак кырыендагы мемориаль таш игътибарны җәлеп итә. Анда: “Изге чишмә шәһәрлеге, Кызлар каласы. Х - XIII гасырлар”, - дип язылган. Риваятьләргә караганда, биредә дошманнарга каршы сугышкан кырык кыз тарафыннан кечкенә генә бер ныгытма-крепость (кальга) салынган булган. Аның уртасында археологлар күзәтү каланчасының эзләрен дә тапканнар. Шушы мәгълүматларны укыгач, ислам динебезнең безнең көннәргә нинди зур югалтулар аша килеп җитүен аңлыйсың.

Шунысы гыйбрәтле: кара таш янындагы эскәмиягә утырып белгән догаларыңны укый башлау белән бөтен арыганнарың бетә, тәнгә яңа көч кергәнен сизә башлыйсың. Иркен кырда намаз, Коръән сүрәләре укып, динебез өчен башларын салган канкардәшләребез рухына багышлап, Изгеләр чишмәсенә төшеп, хәл алдык. Биредә су коену өчен дә барлык уңайлыклар да булдырылган. Халык моңардан бик актив файдалана, хәтта өлкән яшьтәге әбиләр дә су коеналар. Бөтен җирдә чисталык, пакьлек хөкем сөрә.

Корбан чалу өчен дә махсус урын ясалган. Монда да бернинди пычрак күрмәссең, Аллаһының могҗизасы: җәйге челләдә терлек чалган җир булуына карамастан, ник бер чебен күренсен!

Биредә намаз уку өчен мәчет тә, тарих белән якыннанрак танышу өчен музей да бар. Ерактарак яңа асфальт юл төзелеп ята. Шулай изге җирләребез елдан-ел матурая, киңәя бара. Аларның бөтен серләре ачылып бетмәгән бит әле. Алар ачылган саен бөек тарихыбыз һаман алга атлый һәм аның шанлы даны, буыннар чылбыры алмашынуына карамастан, тагын да дәвам итәр әле.

Шундый уйлар белән, җаныбызга тынычлык, рухи сафлану алып, изге суларны эчеп, шушы урыннарны тәртиптә тотучы бәндәләргә рәхмәт укый-укый кайту юлына кузгалдык. Рәхмәт сиңа, барыбызны да сыендырып, сөендереп торуың өчен, изге Биләр!