Гөлүсә Закирова: Нишләп халык язучыларын ипләбрәк укымаска?

Танылган журналист, язучы Гөлусэ Закированы без тынгысыз иҗатчы буларак беләбез. Аның өчен узып киткән ел аеруча уңышлы, нәтиҗәле булды.

2012 елда Гөлүсә Закированың “Бәйрәм бүген!”,”Мөселман календаре”, “Каргауыл” китаплары дөнья күрде. Шулай ук, Гөлүсәнең “Бугенге татар әдәбияты”, “Морт - туган йорт” авыл тарихына багышланган хезмәтләрен дә укыганыбыз бар. Каләмен даими чарлап торучы кызның шигырьләре, хикәяләре белән вакытлы матбугатта танышып барабыз.

-  Тарих белән кызыксынганыңны беләбез. Журналист буларак кына тугел, язучы буларак та актив иҗатта. Балалар өчен уздырыла торган чараларга сценарийлар да яздың. Ни өчен нәкъ менә балаларга игътибар итәргә булдын?

- Бу - турыдан-туры эшчәнлегем, мәктәпләр, укучы яшьләр, укытучылар өчен нәшер ителә торган “Мәгърифәт“ газетасында эшләвем белән бәйле. Укытучылар еш кына мәктәпләргә сценарийлар житми, һаман бер ук шигырьләр белән кичәләр үткәрергә туры килә дип зарланып мөрәжәгать итәләр иде. Уйлый, эзләнә торгач, чыннан да шулай икәнлегенә инандым. Һәм... узем язып карарга булдым. Килеп чыкты кебек. Китапка билгеле язучы-шагыйрьләрнең дәреслекләргә кермәгән яңа шигырьләрен алырга тырыштым. Никадәр китап укырга туры килде - шунын өчен дә шатланып туя алмыйм.

Китап мәктәптә календарь бәйрәмнәр уздыруны күз алдында тота. Яңа ел, 23 февраль, 8 март, 9 май, Сонгы кыңгырау, беренче сентябрь... 14 февраль - гашыйклар көнен дә кертүне кирәк дип санадым. Чөнки яшьлекнен үз таләбе: иләс-миләсләнеп йөргән чакта изге Валентин көнен дә татар бәйрәме итеп оештырырга була. Кайберәүләр дәреслек белән генә чикләнә. Ә анда керми калганнары да житәрлек. Шуңа да китапка календарь бәйрәмнәрдән тыш, язучыларнын ижат кичәләрен уткәрү урнәкләре дә кертелде. Акмулла, Фәнис Яруллин, Фәтхи Бурнаш, Зөлфәт һ.б. - болар да укытучыларга ярдәмлек булып тора, дип саныйм.

- Балалар әдәбияты аксый дигән фикер белән килешәсеңме?

- Язучылар шул чорның проблемаларыннан читкә китә алмый, китәргә тиеш тә тугел. Ләкин ул узенең фикерләү сәләте белән укучыларын да шуна өйрәтергә, фикерләргә, шул вәзгыятьтән чыгу юлларын курсәтергә тиеш. Эзләнгән кешегә балалар әдәбиятын бай дип әйтергә дә җирлек бар. Көн саен алтын кукәй салмыйлар дигән кебек, көн дә шаһ әсәр булырлык әйбер язмыйлар бит инде. Нигә элеккеге язучыларны - халык язучыларын тагын бер кат ипләббрәк укымаска?

- “Морт - туган йорт“ китабының язылу тарихы ничегрәк булды?

- Казахстанда эшләүче эшкуар Илдархан Миңгулов шәҗәрәсен ясап бирүне үтенеп мөрәҗәгать итте. Эзләнә торгач, Морт авылында нәсел чылбырлары берничә кешегә барып тоташуы ачыкланды. Әйдә, башкалар да үз әби-бабаларын белсен, диде ул. Игелекле эш эшләде. Китап бастырды, зират янына әби-бабалар рухына багышлап һәйкәл салдырды, чишмәләрен төзекләндерергә булышты. Хәер, Морт авылы сугыш елларында 10 еллап район узәге булган авыл. Бәлки шуна да алар тирә-якта бик мәдәниятле булулары белән аерылып торалар. Урысча сойләшсәләр - урысчалары камил, татарча суз катсалар - анысы зәвыклы, дөрес. Урамнарында чуп атучы юк, махсус чуп савытлары куелган. Кешеләре ипигә барганда да матур итеп киенә, бизәнә...

- Үзләре турында китап язылганын авыл халкы ничек кабул итте сон? Упкәләп йөрүчеләр калмадымы?

- Китап басылып чыкканнан сон авыл халкы уянып киткән кебек булды. Шәҗәрәләрен төзеп кенә калмыйча, туганлык мөнәсәбәтләрен яңартучылар да булды. Рәхмәт әйтеп шалтыраттылар. Хәтта читтән кайтып, ташландык иске зиратларын төзекләндерүчеләр дә табылды. Мин моңа куанам гына. Минем эшләу рәвешем шундый - алдан ук хәбәр итеп, авыл мәчетендә очрашулар уткәрәм. Әйтер сузләрегез булса, рәхим итегез дип телефон номерымны калдырам. Шалтыраталар, авыл халкы бу мәсьәләдэ оялчан тугел ул. Һәрхәлдә, миңа шулай тоелды. Хәзер кайтсам, сеңелем, тарихта менә мондый хәлләр булганмы, дип узләре сораштыра башлыйлар.

- “Мөселман календаре 2012“ (Казан Кремле, Кол Шәриф мәчете)   нәрсәләрне колачлый? Башка дини календарьлардан ул нәрсәсе белән аерыла?

- 2012 елга чыккан иде ул календарь. Аның хикмәте - ислам - әдәп-әхлак, тәрбия дине иде. Шуңа бәйле кыйссалар, әйтемнәр, язмалар, хәдисләр тупладык. Бу зур мәсьәләгә кагылышлы уземнең интервьюларны да керттек. Мөхәррире - Кол Шәриф мәчетенең беренче имамы Зөфәр хәзрәт Галиулла.

- Ислам календарын төзегәндә үзеңә ачышлар да ясагансыңдыр әле...

- Ачышлармы? Ислам дине ул үзе зур ачыш инде, бер ук әйберне укыган саен яңалык ачасын, өйрәнәсең, гыйлем җыясын. Календарь төзу зур жаваплылык. Әмма тәрбияви максатын кузаллаганда, әҗере дә бар, дип саныйм.

- Яңа елга аяк бастык. Хатын-кыз иҗатчы буларак яңа елга нинди өметләр, хыяллар белән керәсең?

- Яңа ел нәрсә ул?... Мин хәзер иртән уянгач, яна көн туганга сөенәм, сабыемның яңа ачышларына куанам. Үзем дә һәр көнне ачышлар ясыйм. Тере кешегә дөнья искиткеч матур ул. Кадерен белеп, шөкер итеп кенә яши белергә кирәк.

Язылмаган хикәяләр белән кунел тулы. Бер повесть язган идем, шул әсәрем җиренә җиткерүне көтеп ята. Әлбәттә, шигырь язуны максатым иткән юк, әмма шигърият тә миннән ерак китмәс инде... Күңелем тулы хис булганда кая барасын? Ә тарих темасына килгәндә, кандидатлык диссертациясе язып “азапланам”. Казан губернасында һөнәрчелекне өйрәнәм. Арча районының Шушмабаш авылы тарихын китап итеп язып бетереп ятыш. Ә аннан соң Актаныш районынын Куян авылын барлап чыгарга исәп. Кайбер мәгълүматлар эзли башладым инде. Тарих шундый әйбер ул - бер “агулансаң”, тереләм димә!   Курәсең, эштән куп эйбер юк, Аллага шокер!

- Ялкынлы иҗат сиңа!

1

2