поиск новостей
  • 29.03 "Рөстәм маҗаралары" Кариев театры, 13:00
  • 29.03 "Кияүләр" Тинчурин театры, 18:30
  • 30.03 "Кәҗүл читек" Кариев театры, 11:00
  • 30.03 "Тапшырыл...ган хатлар" Кариев театры, 18:00
  • 30.03 ПРЕМЬЕРА "Флешка, рэп һәм мәхәббәт"Тинчурин театры, 13:00 һәм 17:00
  • 31.03 "Шәй-бу, шай-бу" Кариев театры, 18:00
  • 31.03 "Өч аршын җир" Тинчурин театры, 17:00
  • 02.04 Хан кызы Турандык. Тинчурин театры, 18:30
  • 03.04 Гомер буе сине көтәм. Тинчурин театры, 18:30
  • 04.04 Кияү урлау. Тинчурин театры, 18:30
  • 05.04 Гастрольләр: Тайна замка на холме. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 11:00 һәм 13:00
  • 05.04 Гастрольләр: Ханума. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 18:30
  • 06.04 Гастрольләр: Мастер и Маргарита. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 07.04 Гастрольләр: Мелодия коралловых бус. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 09.04 Җилкәнсезләр. Тинчурин театры, 13:00 һәм 18:30
  • 10.04 Синең хакта… Тинчурин театры, 18:30
  • 11.04 Ядәч! Исемдә! Бер гаилә трагикомедиясе. Тинчурин театры, 18:30
  • 12.04 Флешка, рэп һәм мәхәббәт. Тинчурин театры, 18:30
  • 13.04 Яратам! Бетте-китте! Тинчурин театры, 17:00
  • 14.04 Полиционер. Тинчурин театры, 17:00
Бүген кемнәр туган
  • 29 Март
  • Шәкүр - җырчы
  • Рөстәм Абязов - дирижер
  • Илфат Фәйзрахманов - журналист
  • Мөхәммәт Сабиров (1932-2015) - дәүләт эшлеклесе
  • Айгөл Хәйри - җырчы
  • Ринат Хәйретдинов - көрәшче
  • Никах, юбилей,Туган кон,балалар бэйрэмен,торле кичэлэрне алып барабыз.8-4кэ хэтле шалтыратта аласыз.89393453961
  • Чистаидан иорт сатып Алам чистаинын узенэн 89274905164
  • 1 булмэле фатир моселман гаилэсенэ озак вакытка арендага бирелэ ЖК Салават купере. Собственник ( риелтор тугел!!!)89509488227.
  • Сдается 2-х комнатная квартира по ул. Ф.Амирхана порядочной семье на длительный срок. В квартире есть мебель, рядом остановка, магазины, рынок. Только граждане РФ без животных!!! 8-965-584-66-30 собственник.
  • Продаю листы нержавейки 530х630, толщина 3,5мм, запчасти на УАЗ.тел 89178553159.
  • Коттедж төзэргэ кирэк казанда минэм номер 89274905164
  • Баян сатыла. Казан. Тел.:89003238614
  • татар теленең аңлатмалы сүзлеге сатыла, 3 томда, Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1981 ел. тел.8 919 647 47 91
  • Казанда оч булмэле фатирнын залына тэртипле кыз эзлим. Бигичев урамы. Риелторсыз 89600347300
  • Исэнмесез! Бенто тортларга hэм капкейкларга заказлар кабул итэм! Казан шэhэре. 89377708700 Динара.
Архив
 
20.04.2012 Мәдәният

Мәсгудә ШӘМСЕТДИНОВА: Татарлык “бугазымнан ала”

Чит илдә олтан булганчы, үз илеңдә солтан бул, дигән мәкальне аңа туры килмәс дияр идем. Чөнки аның солтан кебек затлылыгын чит илгә киткәч кенә аңладылар кебек.

Танылган композитор Мәсгудә Шәмсетдинова турында әйтүем. Ул Америкадан Казанга үзенең туган ягы Башкортстанга барган кебек җәһәт кенә кайтып китәргә ияләште. Туган яклар сагындыра икән шул. Чит илдә татар мохитенә сусау тагын да үзен сиздерә. Тукай, Такташ әсәрләрен укый-укый татарның язмышы, фаҗигасе күз алдына килеп баса. Күзгә яшьләр тула. Мәсгудә апа ачы язмышка дучар булган шәхесләр турында искә алганда тыныч кына сөйли алмый. Ә бу юлы аны Казанга Такташ алып кайткан. 19 апрельдә С. Сәйдә­шев исемендәге Зур дәүләт концерт залында композитор­ның “Җир уллары трагедия­се”нә нигезләнеп язылган ораториясе куелачак.

– Татар милләтенең сәнгать дөньясында могҗиза булырга тора. Мәсгудә Шәмсетдинова Америкада яңа әсәр язган, диләр. Һади Так­ташның “Җир уллары трагедиясе”н күпләр аң­лый алмый интегә. Дөрес, заманында бу әсәргә нигезләнеп шактый гына спек­такльләр куелды. Әмма аларның го­мере озын булмады. Ни өчен әле Так­ташның бу әсә­ренә тукталырга булдыгыз?

– “Җир уллары трагедия­се”нә оратория моннан егерме ел элек языла башлады. Мин бит дүрт сыйныф кына татарча укыган кеше. Шуңа күрә миңа Такташ иҗатын өйрәнергә насыйп булмады. Ә апа һәм абыйларым ша­гыйрьнең шигырь­ләрен яттан белә иде. Әмма халыкның күңел дөньясын айкаган шагыйрь җанын тоеп яшәдем. Бервакыт Марина Цве­таева шигырьләренә музыка язгач, Нәҗип Җиһановның: “Син – татар кызы. Татарлыгың­ны онытма!” – дигәне истә калган. Казахстанда яшәгәндә, мине Казанга Сара Садыйкова алып кайтты. Авылга кунакка кайтып йөргәндә, татарлык пе­чән чабу, җиләк җыюга гына кайтып калган булган икән. Дө­рес, әнием Тукай шигыйрьлә­рен яттан белә иде. Консерватория тәмамлагач, Хәсән Туфан белән күре­шеп, аның шигы­ре­нә җыр яздым. Шагыйрьләр белән еш аралаша башладым. Ә Такташ иҗаты белән җен­ләнүемә шагыйрь Зөлфәт сә­бәпче. Әдипнең каршылыклы шигырьлә­рен укып, аның иҗаты белән тирәнтен таныштым. Бу за­манның Такташы нәкъ ме­нә Зөлфәт иде. Ул аның ши­гырь­ләрен яттан сөйләде. Тиз­дән Зөлфәткә багышланган симфоник поэма язарга уйлап торам. Такташның һәрбер җөмләсе тирән мәгънәгә ия, үзе бер поэма кебек. Ул бик көчле дин белеме алган. Егерме яшьлек Такташның белеме кайбер тәҗрибәле язучылардан да өстенрәк булган. Америкадагы йортымның китап киштәсендә Такташ Һәм Зөлфәт китапларының урын алуы да очраклы түгел. Заманында танылган режиссер Марсель Сәлимҗановтан: “Җир уллары трагедиясе”н сәхнәгә куйсагыз, мин музыкасын язар идем”, – дип әйткән идем. “Бу әсәрне куярлык режиссер тумаган”, – дигән иде. Ә мин бу әсәрнең куелышын Болгарда күрәм.

– Сез язган ораториянең эчтәлеге белән танышып чыктым. Биредә “Җир уллары трагедиясе” генә тү­гел, ә Коръән, Тәүрат китапларыннан аңлатмалар да килеп керә.

– Әсәрдә Такташның үз образы, мәдрәсәдә уку, тормышы, фаҗигасе килеп кергән. Аның пәйгамбәрлеге шулка­дәр көчле булган ки, Һади нечкә тоемлый белүче әдипләрнең берсе булган. Аның бу әсәре мөнәҗәт көенә бара. Мин сезгә аны хәзер көйләп күрсәтәм. (“Җир уллары трагедиясе”н мө­нәҗәт кө­енә җырлап күрсә­тә. – А. Х.). Карагыз сез Такташның алдан күрүчәнлеген. Канлы революция чорын, Сталин- җәлладны ул берничә ел элек үк күргән һәм шуларны әсәрләрендә тасвирлаган. Ә Так­ташның әсәрләре татарча Коръән кебек. Беләсезме, минем төп идеям – Такташ үлде түгел, ә Такташ исән. Даһилы­гына мөһер сугам. Ул һәрвакыт минем янымда кебек. Мөхәммәд пәйгамбәр турында диссертация, Чыңгыз хан симфониясен язганда мин һәрвакыт шул көчле ирләрнең рухын тоеп иҗат иттем, алар миңа көч биреп торды. Шагыйрь бит мәңгелек турында язган. Ул шулай ук Коръән һәм Тәүратны яхшы белгән. Аларның әсәргә килеп керүе дә очраклы түгел. Шулай ук “Мөхәммәдия” китабыннан өзекләр китерүем дә урынлы дип беләм. Чөнки Такташ “Мө­хәммәдия”не яттан белгән.

– Ораториядә мөнәҗәтләр, бишек җырлары да яңгырый. Сез аларның Такташ рухына туры килгәннәрен сайладыгызмы?

– Мөнәҗәтләрнең килеп керүе бу – Такташка иярү. Халыкка таныш көйләрне ка­милләштердем, иләдем, әлбәттә. Борынгы шигъриятнең калыбына туры килгән ритм Һади Такташ иҗатына хас. Мин­дә шул аһәң утыра. Ора­ториядә тумаган бала тавышлары яңгы­рый. 150 кешелек хорның җыр­лавы бик үзенчә­лекле булачак. Ораториядә 100 тапкыр “Аллаһы әкбәр!” дип әйтелә. Баштарак моңа урыслар каршы иде. Консерватория студентлары мөнә­җәтләрне көйләгәндә, әйтерсең лә, борынгы бабалары­бызның авазы ишетелә. Мондый әсәрне берәүнең дә иҗат иткәне юк иде әле, диделәр. Ораторияне “Җир кызларының бишек көйләре” белән тә­мамлыйм. Мин бу әсәрдә ха­тын-кызны илаһилаш­ты­рам. Нәфис затлар булмаса, бу дөнья­ның мәгънәсе юк.

– Америкада яшәп иҗат итсәгез дә, барыбер туган җир тарта икән. Соңгы елларда Казанда сезне еш күрә башладык.

– Егерме ел тәмамлый алмаган “Җир уллары трагедия­се”н Америкада язып бетердем. Чөнки өй тәрәзәсеннән кү­ренгән вулканнарга, Тын океан култыкларына, тауларга карап иҗат иткәндә Так­ташның рухын үзем тойган кебек булдым. Анда иҗат итүе шулка­дәр рәхәт. Мин аны биредә яза алмыйча ин­теккән идем. Америкадагы иҗат йортында рә­хәтләнеп музыка язам, эшлә­мим, беркая да ашыкмыйм. Симфония­ләрне туплап, җыентык чыгарырга исәп бар. Алла сакласын, бер көнне океан кичкәндә самолет төшеп китсә, минем әсәрләр эзсез югалачак. Улларым да, әни, иҗатыңны туплап куй инде, дип әйтә. Хәзер инде лекцияләр укыйм. Кытай телен өйрәнә башладым. Элек мин татарча бик шәп белми идем. Бүген исә мине татарлык “бугазымнан ала”. Америкада Композиторлар берлеген­дә са­налам, телим икән, бүген үк Канададагы иҗат йортына барып, музыка яза алам. Анда ашау-эчү, яшәү шартлары бушка. Теләгән ка­дәр яшәп, телә­гән кадәр әсәрләр иҗат итә аласың.

– Америкада иҗат кеше­сенә иреклелек хас дидегез. Бирегә кире кайтсагыз, мондый бәхетне тою мөмкин булмаячак дисезме?

– Мин бит моннан качып китмәдем. Балаларымны белемле итү өчен, алар бәра­бәренә киттем. Ә бүген бире­гә кайту, Америкага китү бернинди авырлык тудырмый. Без инде Америкада гражданлык хокукын алдык.

– Кайберәүләр авызыннан, Мәсгудәнең иҗатын аңламаганнар икән, шуңа Аме­рикага киткән, диюче­ләрне дә ишетергә туры килә...

– Мин бит грант оттым. Ул миңа Америкага бару мөмкинлеге бирде. Мин откач, Америкага миннән башка берәүне дә җибәрмиләр. Улларым гади эшче булып эшкә урнаштылар. Хәзер инде икесе дә югары уку йортларын тәмамлый. Мин исә тәрҗемә­челек таныклыгы алдым. Бер­ничә сәгатькә тәрҗемәче булырга чакыралар икән, мин инде бер атна яшәрлек, ашарлык акча эшлим ди­гән сүз. Америкага килеп төшкән һәр кеше, нинди генә милләттән булса да, барысы да бертигез хокуклы. Мин колледжда ислам дине буенча лекция укыдым. Намаз вакыты җитүгә үк студентлар кори­дорның телә­сә кайсы почмагына барып намаз укыйлар иде. Бер кеше бер сүз әйтми. Ә Мәскәү вокзалында укып кара син? Ә Америкада мөселманнарга яки башка диндә­геләргә бер сүз әйтеп кара, башың төрмәдә чериячәк. Анда кануннар бик көчле. Америкада яшәү миңа бик уңай­лы. Аннан гомер буе инглиз телен өйрәнергә хыялланган идем бит. Миңа кайда да җайлы. Шуңа күрә, телим икән, Казаныма кайтам, телим икән, Америкага китем барам.

 


Алсу ХӘСӘНОВА
Ватаным Татарстан
№ 70 | 18.04.2012
Ватаным Татарстан печать

▲ Өскә
 
Матбугат-инфо
Матбугат.ру
Ватаным Татарстан
Шәһри Казан
Бердәмлек
Рәшит Ваһапов фестивале
Камал театры
Тинчурин театры
Татар дәүләт филармониясе
Ирек мәйданы
Татарстан яшьләре
Кариев театры
Идел
Өмет
Татарстан китап нәшрияты
Милли Музей
Шаян
Татаркино
Ханский дом
Татар телен һәм ТР яшәүче халыклар вәкилләренең<br />туган телләрен саклау, үстерү мәсьәләләре комиссиясе
«Элита»