поиск новостей
  • 29.03 "Рөстәм маҗаралары" Кариев театры, 13:00
  • 29.03 "Кияүләр" Тинчурин театры, 18:30
  • 30.03 "Кәҗүл читек" Кариев театры, 11:00
  • 30.03 "Тапшырыл...ган хатлар" Кариев театры, 18:00
  • 30.03 ПРЕМЬЕРА "Флешка, рэп һәм мәхәббәт"Тинчурин театры, 13:00 һәм 17:00
  • 31.03 "Шәй-бу, шай-бу" Кариев театры, 18:00
  • 31.03 "Өч аршын җир" Тинчурин театры, 17:00
  • 02.04 Хан кызы Турандык. Тинчурин театры, 18:30
  • 03.04 Гомер буе сине көтәм. Тинчурин театры, 18:30
  • 04.04 Кияү урлау. Тинчурин театры, 18:30
  • 05.04 Гастрольләр: Тайна замка на холме. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 11:00 һәм 13:00
  • 05.04 Гастрольләр: Ханума. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 18:30
  • 06.04 Гастрольләр: Мастер и Маргарита. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 07.04 Гастрольләр: Мелодия коралловых бус. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 09.04 Җилкәнсезләр. Тинчурин театры, 13:00 һәм 18:30
  • 10.04 Синең хакта… Тинчурин театры, 18:30
  • 11.04 Ядәч! Исемдә! Бер гаилә трагикомедиясе. Тинчурин театры, 18:30
  • 12.04 Флешка, рэп һәм мәхәббәт. Тинчурин театры, 18:30
  • 13.04 Яратам! Бетте-китте! Тинчурин театры, 17:00
  • 14.04 Полиционер. Тинчурин театры, 17:00
Бүген кемнәр туган
  • 29 Март
  • Шәкүр - җырчы
  • Рөстәм Абязов - дирижер
  • Илфат Фәйзрахманов - журналист
  • Мөхәммәт Сабиров (1932-2015) - дәүләт эшлеклесе
  • Айгөл Хәйри - җырчы
  • Ринат Хәйретдинов - көрәшче
  • Никах, юбилей,Туган кон,балалар бэйрэмен,торле кичэлэрне алып барабыз.8-4кэ хэтле шалтыратта аласыз.89393453961
  • Чистаидан иорт сатып Алам чистаинын узенэн 89274905164
  • 1 булмэле фатир моселман гаилэсенэ озак вакытка арендага бирелэ ЖК Салават купере. Собственник ( риелтор тугел!!!)89509488227.
  • Сдается 2-х комнатная квартира по ул. Ф.Амирхана порядочной семье на длительный срок. В квартире есть мебель, рядом остановка, магазины, рынок. Только граждане РФ без животных!!! 8-965-584-66-30 собственник.
  • Продаю листы нержавейки 530х630, толщина 3,5мм, запчасти на УАЗ.тел 89178553159.
  • Коттедж төзэргэ кирэк казанда минэм номер 89274905164
  • Баян сатыла. Казан. Тел.:89003238614
  • татар теленең аңлатмалы сүзлеге сатыла, 3 томда, Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1981 ел. тел.8 919 647 47 91
  • Казанда оч булмэле фатирнын залына тэртипле кыз эзлим. Бигичев урамы. Риелторсыз 89600347300
  • Исэнмесез! Бенто тортларга hэм капкейкларга заказлар кабул итэм! Казан шэhэре. 89377708700 Динара.
Архив
 
14.04.2011 «Яшьти» әдәби сәхифә

Олы “яшьти” Мансур Сәгъдиев (АУДИО)

“Ятып калганчы, атып кал!” дип, бүрегем белән киңәштем дә, шигырьләремне “Яшьти”гә җибәрергә булдым”, - ди шаян күңелле һәм җаны белән яшь Мансур абый. Хозурыгызга – Оренбур күчтәнәче. Аудиосын да тыңларга онытмагыз.


 

 

 

 

 

 

Шигырьне Татарстанның һәм Россиянең атказанган сәнгать эшлеклесе Рөстәм Абдуллаев укый

 

 

Мансур әфәнде 60 яше тулган көндә үзенең җәмәгате Мәдинә ханым белән

Белешмә

 

Мансур Сәгъдиев

Туган көне: 11.12.1946

Туган ягы: Мостафа. Оренбур.

Автобиографиясе: “Ташка басылмаган китап”та. Бүгенге көндә пенсионер.

Ничә яшьтә яза башлаган: Илледә булса кирәк.

Басылган:  “Яңа Вакыт”та, “Ватаным Татарстан”да 

Бастырмаганнар: “Казан утлары”нда, “Чаян”да 

Борчулары: Кая бара бу дөньябыз?!.. Әдәби мирас кемнәргә кала?.. Телсез татар – кем ул? ”Җырлы-биюле генә татар” – мутант түгелме ул?

Иҗаты: 

ТАТАР ЕЛЫ 

Җәлил елы, Тукай елы быел –

Димәк, Татар елы , кардәшләр!

Мин дә сезгә туган телебездә

«Исәнмесез!» - диеп эндәшәм.

«Исәнмесез!» - нинди ягымлы сүз,

Димәк, татар тора каршыңда,

Димәк, теләкләре изге аның,

Шуны беледерергә ашыга.

Татар белән татар очрашканда,

Искә алыйк татар улларын.

Гомерләре, моңлы җырдай, булган,

Тик бик кыска булган аларның.

Татар, татар!

Тукай, Җәлилләрең

Бизәделәр милләт күкләрен,

Өмет булып балкып төннәрендә

Яктырттылар юлын күпләрнең.

Тауга карап, һәркем тау булалмас:

Йолдыз биек, йолдыз бөек шул

«Якты йолдыз булып кабын!» - димим,

Һич югында, гади татар бул!

«Татар улы татар гына бул! - дим,

Татар булсын кызың-улларың,

Ә калганы бар да яхшы булыр,

Онытмасак халкым юлларын.»

Татар елы, дуслар, бездә быел –

Искә алыйк татар улларын:

Тукайларын, Җәлил, Такташларын –

Без бит – дәвамчысы аларның!

 

ТУКАЙ БЕЛӘН СӨЙЛӘШҮ 

Килә алсаң бүген, Тукай,

Ни әйтер идең икән?

Сагышлы йөзе татарның

Күпкә яктырды микән?

Дөбер-шатыр дөньябызга

Җитми сазың авазы;

Иләс-миләс карашларда

Булалмый сөю назы.

Газиз ана телебезнең

Тарайды офыклары.

Ят телне кулай күрәләр

Татарның оныклары.

Караш ташлап дөньябызга,

Әйтерсең кебек сүзең.

Күрәзәләп карыйм әле,

Ялгышсам төзәтерсең:

-Уян, татар мәрт йокыңнан,

Гасыр бетеп барадыр!

Иҗтиһад ит, эшкә башла,

Телең бетеп барадыр!

Күрсәтче безгә, Тукаем,

Чыгу юлын афәттән:

Бабай оныгын аңламый –

Икесе - ике милләттән

Тукай юк шул фикерләре –

Изге васыять күңелдә.

Тагы бер кат әйтеп үтим

Сезгә Тукай телендә:

- Уян ,татар, гасыр бетә,

Хәстәреңне күреп кал!

Тарихларга ул үткәнче,

Фатихасын алып кал! 

                                        Апрель 1996.

 

ТАТАР КЫЗЫНА 

Талчыбыктай нәфис татар кызы –

Милләтемнең раушан көзгесе,

Колак салчы минем сүзләремә,

Йөрәгемнән чыга һәрберсе:

Тукай  сиңа җырын  багышлаган,

Җәлил сокланганын беләсең.

Чәчләреңне заман җиле тарый,

Шаукымнары тия күрмәсен.

Йөзең булсын айдай,

телең – майдай,

Яман телле кеше имәнеч

Телле булып сүзен әйтәлмәгән –

Телсезләрдән күпкә кызганыч.

Затлы кием –

тышкы кабык кына,

Чын якутлар булыр эчтәрәк

Ә аларны инде бәяләргә

Зирәк акыл, аек баш кирәк.

Каш ясыйм, дип,

күз чыгарып куйма

Охшыйм, диеп, күрше кызына

Син бит - Такташ сөйгән

татар кызы,

Гашыйк булсынмыни

Пушкин да?!

Сүзем тәмам. Соңгы теләк сиңа,

Замандашым – татар кызына:

Иннекләрдән элек иман нуры

Төшсә иде көләч йөзеңә!

 

КИТИМ, ДИСӘҢ 

Давыл өзгән яфрак өередәй,

Йөри татар дөнья буенча.

Үз теләге белән йөри, диләр,

Алай ук түгелдер, минемчә

 

Дөнья күргән татар агайлары

Ризык йөртә, диләр, бәндәне.

Бәлки, ризык, бәлки, рухи азык,

Бардыр бик күп башка сәбәбе.

 

Шуны өзеп әйтәм: китмәс татар,

Теләмим, дип, татар булырга.

Тик шулай да азлар җөрьәт итә

Саф татарча тормыш корырга.

 

Үзен татар иткән татар авылын,

Татар иткән татар мәктәбен,

Чишмә-күлен сагынып телмерә ул,

Онытмый ул барыбер үткәнен!

 

Китим, дисәң, туган төбәгеңнән,

Шуны истә тоту урынлы:

Кеше булу җирдә җиңел түгел,

Күпкә авыр татар булуы! 

 

  * * * 

                        Яшьтәшләремә багышлыйм.

Кырык алтынчы ел балалары –

Тансык булдык, иркә булмадык!

Тауда агач чана шуып үстек,

Бишмәт туңды, ә без туңмадык!

 

Мичкә тәгәрәткән бәрәңгесе,

Корамадан сырган юрганы

Саклагандыр безне , ул елларда

Өйләр дә бит җылы булмады

 

Ялан тәпи йөгереп үскән буын,

Чебиләтеп аяк-кулларны,

Әллә шуңа микән онталмыйбыз

Сугыш моңы сеңгән елларны?

 

«Яшь булгансыз, яшьлек –

үзе  - шатлык», -

Дияр инде кайсы берәүләр.

Каршы килмәс идем сүзегезгә,

Тынгы бирми башка дәлилләр

 

- Яшьләрдән җөй эзләү –

картлар эше, -

Диючеләр ул һәрчак була,

Әмма, кайсы яктан карасаң да,

Кара – кара, ак ул – ак була!

 

Тормыш үрләреннән ачылганны

Ничек инде әйтми түзәргә:

Җаным сыкранмыйча, бага алмыйм

Яшәү ямен тоймас күзләргә.

 

Җиткерәсем килә: «Балакайлар!

Гомер бит ул ике яшәлми,

Соңнан нинди генә сулар сипмә,

Бер корыгач, агач яшәрми!»

 

Юбилейлар кирәк икән, дуслар,

Узганнарга  кайтып килергә,

Шәйләп кенә үтеп киткәннәрне

Күңел күзе белән күрергә.

 

Без бит –

күпне  татып белгән буын,

Килешмәс ул безгә моңаю.

Яшь чакларның

дәртле җырын сузыйк,

Уйлансыннар яшьләр, уянып!

 

                                               Декабрь 1996.

 

ХӘЗИНӘМ БАР 

ТУГАН ТЕЛЕМ дигән хәзинәм бар –

Күзләр явын алыр хәзинә!

Мәдхиямә мохтаҗ булмаса да,

Языйм әле мин дә әз генә

 

Алтын-көмеш түгел, бары – сүзләр

Җемелдәшә анда гөрләшеп,

Үз кысасын, үз җөмләсен тапса,

Гап-гади сүз куя нур чәчеп

 

Бу байлыкны безгә, мирас итеп,

Күпме буын җыеп калдырган.

Кәгазь-каләмнәре булмаганда,

Васыять сыман , телдән тапшырган.

 

Нинди генә төсмер юк сүзләрдә,

Нинди генә чалым чалынмый!

Тик шул бу муллыктан кинәнергә,

(Йомшак әйтсәк) вакыт табылмый.

 

Туп-турыдан ярып салабыз да,

Колак салгач, уйга калабыз:

«Коңгырт» диясене «кара» диеп,

Башкайларга бәла алабыз!

 

Тотмыйбыз шул өлкәннәр киңәшен

Сөйли белеп сөйләү турында,

Ни дә булса әйтеп куябыз шул,

Сулап кына куяр урында

 

Шулай инде: барның кадере юк

(Тел байлыгын  әйтәм татарның),

Ә күпмебез телсез иза чигә –

Югалганны кыен кайтару!

 

Телне сәнгать итәр җәүһәр сүзләр

Кулланышта гына ямьлеләр.

Тоныклана, сүнеп кала алар,

Ихтирамсыз яши алмыйлар.

 

Рәхмәт әйтик әле әниләргә –

Безне алар телле иткәннәр.

Туган телне – әманәтне саклап,

Уртак эшкә өлеш керткәннәр!

 

Хәзер инде менә чират безгә –

Тел язмышы – безнең телләрдә.

Яңгырасын тапкыр татар сүзе

Татар гомер иткән илләрдә!

 

 

БЕР АВЫЗ СҮЗ

 

Шул исемдәге казакъ җыры һәм Г. Камал театрының

«Җанкисәккәем» спектакле тәэсире астында. Автор.

 

Бер явыз сүз әйтү булса уеңда:

Бер авыз сүз – агулы ук кулыңда!

Бер авыз сүз – зәһәр елан куеныңда!

Бер авыз сүз –

тау-таш кеше муенына!

 

Бер авыз сүз ишетелсә, өн бетә,

Бер авыз сүз көйрәгәнне ут итә,

Бер авыз сүз ямьле язны көз итә,

Бер авыз сүз чишмәләрне боз итә!

 

Миһербанлы җылы сүзгә ни җитә!

Бер авыз сүз таш бәгырьне эретә,

Бер авыз сүз матур төшне өн итә,

Бер авыз сүз ике җанны бер итә!

 

Әйтим дисәң бер авыз сүз, шуны бел:

Бер авыз сүз – аваз гына түгел ул!

 

КЕМДӘ МЕСКЕН ЧЫПЧЫК КАЙГЫСЫ 

Таный алмый тордым Кош-корт Илен:

Бар да сөйли – кемне тыңларга?

Баксаң Ил хуҗасын – Президентны

Җыеналар икән сайларга.

 

Кандидатлар бик күп, беренчесе –

Илнең  әлеге Башы – Ак Әтәч,

Әтәчләрнең чуарлары да бар

(Альтернативалар заманы бит,

Сайлау булмый алай итмәгәч)

 

Үрдәкләр дә, казлар , күркәләр дә

Кандидатка теркәп куелган.

Аерым игътибарга лаек булыр

Киң маңгайлы купшы Тукран.

 

Әйтеп китик, Илнең тәү Башлыгы

Булды Тукранның нәселдәше.

Шуңа бусы һәркөн тәүбә итә:

«Кабатламам, – диеп, - ялгышын!»

 

Килгәч-килгәч тормыш күзәтергә,

Керик инде базар эченә.

Әнә ике тавык зарланыша,

Күкәйләрен өеп кәрзингә:

 

- Элегәре тормыш иркен иде -

Аяк асты тулы җим иде,

Сал да 3-4 көнгә бер күкәйне,

Әйдә, тик тибенеп йөр иде

 

- Әйтмә инде! – (бусы ахирәте) –

Күкәем бүген дә үтмәде

Безнең күкәй хәзер кемгә кирәк,

Базар тулы чит ил күкәе!

 

Әйтче инде, кайчан шулай булды –

Карга күзен карга чукыды?

Бөтен гаеп мөртәт Ак Әтәчтә,

Чәнчелми дә борылып муены!

 

- Күптән ачылдымы өнегез!? – дип,

Әңгәмәгә кушыла Ак Тавык, -

Әтәч урынында бүтән булса,

Булыр иде томшыклар ябык!

 

Ни теләсә, шуны карыйсыз да,

Ни теләсә, шуны сайрыйсыз!

Сезгә тагы нәрсә җитми икән,

Тагы ниләр монда даулыйсыз!?

 

Кикриге камил барча кош-корт

Тавыш бирер тик Ак Әтәчкә!

Тукран тәүбәләрен күп ишеттек,

Бу көннәрне күрдек бит көчкә!

 

Базар базар инде – ни күрмәссең,

Илең бер базарга әйләнгәч,

Килер көнең, атар таңнарыңны

Тукран, Әтәчләргә бәйләгәч

 

Куначасы күккә тиеп торган

Затлы кетәкләргә урнашып,

Ул әтәчләр бик тиз оныта шул:

Җимнәр табыла тырышып-тырмашып!

 

Истә тотса иде президентлар

«Кош-корт Иле» дигән атны да,

Илдә көн күрергә тиеш күркә, үрдәк,

Чыпчык кебек кече затны да

 

                                                 Май 1996.

 

  * * * 

Типтереп кәеф коруның

Айну дигән чагы бар

Җырлар тынган, гөлләр сулган

Бәйрәм арты таңы бар.

 

Ваемсыз үткән тормышның

Үкенеч хәлләре бар:

Кире килмәс,тынгы бирмәс –

Җанны сыкратыр алар. 

 

МӘДИНӘ РӘХИМКУЛОВАГА 

Тарих белән киләчәккә

Хезмәт иткән ханым ул,

Татарның йөзен үзенә

Ачып биргән ханым ул!

 

Туган халкы күңеленә

Уйлар уйган ханым ул.

Исән чакта һәйкәлләрен

Салып куйган ханым ул!

 

                                  Июнь 1996.

 ------------ 

Мәдинә Рәхимкулова – Оренбург ягы мәгърифәтчеләре турында

күп китаплар авторы. Кабере Санкт-Петербургта.

  

МӘДИНӘМӘ МӘДХИЯ 

Сайрар иде микән, ай-һай сандугач та, кунып сайрар талы, мактап җырлар

таңы булмаса. Әгәр мин сандугач була алсам, бөдрә талым да, мәдхияләр

җырлар таңым да, уң канатым, мәхәббәтем – ул син булыр идең, җанкисәгем-Мәдинәм!

 

Гомер язы гөрләп узып киткән,

Ә көзенә әле иртәрәк.

Шау чәчәкле тормыш аланнарын

Йөрик әле гизеп икәүләп.

 

Белик әле кадрен гомерләрнең –

Чәчәкләре бигрәк матур бит!

Ел фасылы гына кабатлана,

Үткән көннәр кире кайтмый бит!

 

Насыйп булса иде көзләрен дә

Синең белән бергә үтәргә,

Ачы-татлы тормыш җимешләрен

Бер  табактан авыз итәргә.

 

ЭХ, ОРЕНБУР ЯКЛАРЫ 

Җыр.

Өлфәт Хәмидуллин музыкасы. 

Кулыңдагы гармуныңның

Көмеш кыңгыраулары.

Алып китә яшьлегемә

Шул гармуның моңнары.

 

Кушымта

Эх, Оренбур яклары,

Җәйнең матур чаклары,

Кайлардан да алып кайта

Яшьлегем сукмаклары.

 

Бормалы су буйларыннан

Бер урап килик әле,

Бәпкә үләннәрен таптап,

Әйттереп йөрик әле!

 

Кушымта шул ук.

 

Чишмә буе былбыллары

Тагын килгәндер әле,

Яшьлектә калган кичләрне

Хәтерлиләрдер әле.

 

* * *

Иркәләнә белү – күркәм сыйфат:

Иркә гөлнең нәфис чәчәге!

Затсыз юлдаш – әрсез тигәнәкнең

Беркемгә дә булмый кирәге!

 

Иркәләнү – холык сынау түгел,

Хокук даулау түгел түшәктә!

Ул - хисләргә азрак ирек бирү,

Тулып-ташкан чакта йөрәкләр.

 

Иркәләнә белү – сирәк  сыйфат,

Нәкъ иркәли белү шикелле

Кызганыч шул – бихисап парларның

Гомерлек булуы – икеле! 

 

ҺАВАЛАРДА ЙОЛДЫЗ 

                  Җыр.

Рамил Мәүлетов музыкасы.

Һаваларда йолдыз – кем йолдызы?

 

Кем күз салса шуңа елмая

Йолдызларга баксаң, йөзләр

нурга чума,

Ник соң күңелкәйләр моңая?

 

Һаваларда йолдыз – төн бизәге,

Килеп төшәр төсле кулыма

Йолдыз өмет итмим,

йолдыз түгел бит мин,

Ялгыз  гына калмыйм юлымда.

 

Һаваларда йолдыз – күк илчесе,

Сәлам илтә таңга кичләрдән.

Юллап сәлам йөртмим,

балкып  барып җитим,

Айныганчы йөрәк хисләрдән. 

 

ТУКАЙГА 

        И туган тел, и матур тел

Г. Тукай.

 

Гади генә әйткән олуг сүзең

Бәяләнеп бетмәс бөектер.

Ничә тыңласам да, һәрчак тансык,

Әнкәм бишек җыры кебектер.

 

Тик йоклатмый бу сүз – күзең ача,

Битарафлык кача, гамь иңә.

Кем соң мин, дип, татар уйга тала,

Караш ташлый узган гомренә.

 

Чү, ялгышам, Тукай, бар татар да

Инде хәзер алай уйланмый;

Чөнки күпләр туган телен белми,

Бишек җырын тыңлап моңланмый.

 

Тәмен татымаган – тансык белми,

Ә тансыкның аерым ләззәте!

Шуңа да син, Тукай, бик кадерле,

Шуңа да мин сиңа рәхмәтле! 

 

КЫШКЫ КИЧ 

Пушкиннан. 

Тәрҗемә күршебез Куликова Лидия Николаевнага багышлана. 

Давыл офыкны томалый,

Кар-бураннар бөтереп;

Ерткыч җанвардай бер улый,

Бер елый, бала кебек.

Йә тузган кыек саламын

Шаулатып, талкып ала,

Йә, соңлаган юлчы сыман,

Тәрәз капкачын кага.

 

Алама алачыгыбыз

Моңсу да, караңгы да,

Әбкәем, ник әле өнсез

Тындың тәрәз каршында?

Әллә давыл улавыннан,

Дустым, йончып калдыңмы?

Әллә орчык зырлавыннан

Йокыга ук талдыңмы?

 

Эчик, нурсыз яшьлегемнең

Рәхимле ахирәте;

Тотыйк хәсрәттән берәрне,

Булыр җанга сихәте.

Җырла миңа сайрар кошның

Сабыр гомер итүен.

Җырла миңа гүзәл кызның

Таңда суга китүен.

 

Давыл офыкны томалый,

Кар-бураннар бөтереп;

Ерткыч җанвардай бер улый,

Бер елый, бала кебек.

Эчик, нурсыз яшьлегемнең

Рәхимле ахирәте;

Тотыйк хәсрәттән берәрне,

Булыр җанга сихәте.

 

* * *

Эх, ашасы иде болытка,

Кагыласы иде офыкка,

Чайкаласы иде нурларда

Киек казлар үткән юлларда.

 

Эндәшәсе иде җилләргә,

Елмаясы иде гөлләргә,

Чагыласы иде күзләрдә

Бер шәп бизәк булып көзләргә.

 

 

* * *

Кемгә – ничек, миңа иҗат - газап!

Куй соң, азапланма, тын, диләр.

Бер очлангач, каләм сынмый тынмый,

Каләмсезләр генә белмиләр.

 

* * *

 

Дөнья, дөнья.

Гүзәл бакчасың син, тик.

Чытырман баскан кайбер төшең.

Чытырманнар ермыш -

Үзебез тапкан язмыш,

Әллә. юлы ялгыш?

 

   * * *

Шау чәчәкле мәлем булды –

Гөлләремә кошлар кунды.

Кунды, хозурланды, очты

Иңнәремнән йомшак кына

Җилләр кочты.

 

Инде менә көзләр җитте,

Гөлләрем дә сулды, кипте.

Дөрес,

Кошлар урап узмый, кунгалыйлар...

Карыны ачса, чыркылдашып,

Җим даулыйлар.

 


---
Матбугат.ру
№ --- | 14.04.2011
Матбугат.ру печать

▲ Өскә
Матбугат-инфо
Матбугат.ру
Ватаным Татарстан
Шәһри Казан
Бердәмлек
Рәшит Ваһапов фестивале
Камал театры
Тинчурин театры
Татар дәүләт филармониясе
Ирек мәйданы
Татарстан яшьләре
Кариев театры
Идел
Өмет
Татарстан китап нәшрияты
Милли Музей
Шаян
Татаркино
Ханский дом
Татар телен һәм ТР яшәүче халыклар вәкилләренең<br />туган телләрен саклау, үстерү мәсьәләләре комиссиясе
«Элита»