“Очраткан еланның төрен билгели алмыйсыз икән, аны агулы дип уйлагыз”

Быел елан тешләү очраклары әлегә теркәлмәсә дә (былтыр аларның саны 12 булган), алардан саклану чараларын күрә башларга вакыт. Хәзер еланнар бер пиклы активлык чорында, тәүлекнең уртача температурасы + 20 артканнан соң, ике пиклы активлыкка (иртән һәм кич) күчәчәк. Тәүлекнең эссе вакытын бу җан ияләре яратмый, бу чакта алар үзләрен начар хис итә һәм хәтта һәлак булырга да мөмкиннәр.

 

- Еланнарның “туй чоры” башланды, бу вакытта ата еланнар үзара көч сынаша, үрчү дә күзәтелә, шуңа еланнар күпләп очрый. Май азагы - җәй башыннан алып сезон азагына кадәр аларның бүленеше тигезләнәчәк, - дип аңлатты Алексей Павлов. – Җәй айларында еланнар сулыкларны, бигрәк тә чишмә буйларын үз итә.

 

Агулы еланны агусызыннан (мәсәлән, тузбашны зәһәр еланнан) берничә ысул ярдәмендә аерып була: моңа хайванның зурлыгы, төс һәм күз карасы формасы һ.б. үзенчәлекләре керә. Кешеләр тузбашны зәһәр еланнан башындагы сары яки кызгылт сары тапларга карап аерырга гадәтләнгән. Әмма, мисал өчен, Идел буйлап, Ульян өлкәсе белән чикләр узган урыннарда очрый торган тузбашларның 1-1,5 проценты тулысынча кара төстә – шулай итеп, аларны бер-берсеннән аеру эше катлаулана төшә. “Очраткан еланның төрен билгели алмыйсыз икән, аны һәрвакыт агулы дип уйлагыз” – еланга тап булган очракта, белгечләр әлеге кагыйдәгә буйсынып, үзебезне куркыныч астына куймаска киңәш итә.

 

 

1. Табигатькә чыкканда материаль әзерлек белән беррәттән психологик әзерлек тә зур әһәмияткә ия: үзегезнең кайда, нинди шартларда булачагыгызны аңлау мөһим.

2.Сыланып тормаган,калын кием кияргә (бу вакытта елан тешләренең калын кием аша үтү ихтималы кими).

3. Аптечкада гистаминнарга каршы (супрастин кебек), гормональ рәткә кергән дарулар, стериль бәйләвеч йөртергә:

 

-  Елан тешләгән урынны кысып бәйләү катгый тыела! Кысып бәйләгән яки жгут куйган очракта, некроз башлану куркынычы яный. Аннан исә операциядән башка котылып булмаячак, – дип кисәтте Алия Насыйбуллина.

 

4. Үзегез белән 1,5 – 2 литр чиста су йртергә (елан тешләгән очракта, кан басымы төшәргә мөмкин).

5. Гөмбә яки җиләк-җимеш җыйганда, иң элек тирә-якка күз салырга, җыя торган урынга таяк белән ревизия уздырырга. 

 

 

Татарстанда нинди агулы хайваннар тереклек итә? Агулы еланны агусызыннан ничек аерырга? Агулы елан тешләсә нишләргә? Бу һәм башка сорауларга җавапны без Казан (Идел буе) федераль университетының зоология һәм гомуми биология кафедрасында эзләдек.