|
|
Бүген кемнәр туган
|
|
Архив
|
08.08.2021 Авыл
"Кортлар эссегә чыдый алмагач, ояларны акка буйый башладык"Бу арада умартачыларның тыгыз эш вакыты: бал алу сезоны башланды. Кызу җәйдә бал уңышы ниндирәк икән, бал кортлары эсселекне ничек кичергән? Шулар хакында Питрәч районы Пимәр авылында күпләп умарта асраучы, шушы эштә 20 елдан артык тәҗрибәсе булган Мансур Фәйзуллин белән сөйләштек. — Мансур абый, быелгы кызу җәй бал кортлары өчен дә сынау булдымы? — Артык эсседә оялардагы рамнар өзелде. Оя өстендә калай булгач, оялар шактый кызды, өсләренә үләннәр, пенопласт куеп торырга туры килде, ояны җилләтү өчен тишекләр ачтык. Ак ояларда гына артык эссе булмады. Ә зәңгәр, яшел кебек караңгырак төстәгеләрендәге бал кортларына авырга туры килде. Хәзер ояларның барысын да акка буярга исәп.
— Бал кортлары авырмасын өчен нинди чаралар кулланасыз?
— Иң нәтиҗәлесе — селекция ысулы. Чиргә бирешә торганнарын бетереп, чыдамрак гаиләләрне үрчетәбез. Умартачылык кибетләренә керсәң, анда нинди генә дару сатылмый! Шәхсән үзем бал кортларына дару бирү яклы түгел. Чөнки антибиотик соңыннан балда да табыла. Тикшерүләр үткәреп, антибиотиклы балны сатып алмыйча, кире бору очраклары да була. Мәсәлән, нозематоз (бал кортларының эче китү) авыруын дәвалауда “Метронидазол” еш кулланыла. Ул балавызда да кала хәтта. Мондый химик препаратлар кулланганчы, авыру ояны юк итү яхшырак дип саныйм. Язын умартаны ачкач, зәгыйфь, авыру оялар булса, алар күренә. Чирне башка ояларга күчермәсеннәр өчен, авыру кортларны юк итәргә кирәк.
Дәвалауның антибиотик кулланмый торган башка чаралары да бар. Мәсәлән, варроатозны алыйк. Ул күзәтелгәндә, бал кортлары бетли. Кортларның бу чиргә дучар булу-булмавын түбәндәге ысул белән тикшерергә мөмкин: 1 оядан 100 корт аласың һәм аларны кайнар суга саласың. Бетләре булса, савытның төбенә төшәләр, аларны күрергә мөмкин. Ничә бет төшсә, димәк, ояда шулкадәр процент бетләү бар дигән сүз. Варроатоз белән көрәшүдә кузгалак кислотасы киң кулланыла башлады. Аны сублиматорга билгеле бер күләмдә саласың һәм ул парга әйләнгәч, кырмыска кислотасына әверелә. Шушы кислота бетләрне үтерергә сәләтле. Әмма дозасын белеп кулланырга кирәк, чамасыннан артык китсә, бал кортлары үләргә мөмкин.
Нозематоз авыруы күзәтелгәндә яки әлеге чирдән профилактика максатында халык медицинасы чараларыннан файдаланам. Ярдәмгә әрем төнәтмәсе килә. Аны башта аракыга салып төнәтәсе, аннары су белән сыекланган балга кушып, һәр ояга өләшеп чыгасы. Моны язын һәм көзен эшләргә була.
— Быел бал бәясен ничегрәк куйдыгыз?
— Умартачылар белән сөйләшеп, узган елгы бәяне калдырырга уйладык. 3 литрлы банканы 1300 сумга сатабыз. Әле узган елгы бал да бетмәде, ел әйләнәсе сатабыз, кышын күпләп алып китүчеләр дә бар.
— Балны ничек сакларга?
— Кояш төшми торган, караңгырак урынга куеп, пыяла савытта саклау яхшы. Бер җылы урынга, бер салкынга кую балның сыйфатын начарайта. Балны умарта өендә тотам, анда һава температурасы кышын +2, җәен +10 оС була. Шушы шартларда балны берничә ел сакларга мөмкин.
Рәзилә РӘСИМ |
Иң күп укылган
|