"Калганын хәтерләмим. Хастаханәдә уяндым": оныгын коткарам дип, гомер буе җыйган акчасыннан колак каккан

– Мине алдарлар дип уйлап караганым да булмады.  Бөтен әйбергә сак карый идем, – дип сөйли Әлмәттән Айназ Габидуллина. – 900 номерыннан шалтыратып, Саклык банкыннан дигәч, ышандым. Җитмәсә, шалтыратучы бөтен мәгълүматны белеп тора. Ничә картам, күпме акчам барлыгына кадәр әйтеп бирделәр. Шалтыратуның сәбәбе – минем исемгә кредит рәсмиләштермәкчеләр икән. Шуңа да миңа тизрәк бу хәлне туктатыр өчен карта номерларын әйтергә кушалар. Югалып калуымны күргән ирем кулымнан телефонны тартып алды. Гомердә дә алдап булмый торган кеше бит ул. Сөйләшкәч, ул да ышанды. Техник хезмәткәргә бирәбез дигән булып та, трубканы икенче кеше алды.  Шуннан соң күңелдә шик бөтенләй калмады. Теге якта нәрсә кушалар, шуны эшләп бардым. Сөйләшеп трубканы куйгач кына, алданганымны аңладым. Тик соң иде инде. Картадагы акчадан җилләр искән!

 

Казанның Имәнлек урамында яшәүче 72 яшьлек Фәүзия  Сафиуллина исә, оныгын коткарам дип, гомер буе җыйган акчасыннан колак каккан.

 

–  Шалтыратып,  Марат машина белән бәрелде, диделәр. Башым әйләнеп китте, кан басымым күтәрелде. Үзе исән дигәч, эчемә җылы керде. Шалтыратучылар тиз арада бер картага акча күчерүемне сорады. Янәсе, бәрелгән машинаны төзәттерер өчен акча кирәк. 350 мең сумымны күчердем. Аннары кызымның хәлен белмәкче булдым. Баласы хакында ишеткәнме икән, дим.  «Безнең Марат авариягә эләккән икән», – диюемә, кызым: «Ни сөйлисең, каршымда чәй эчеп утыра», – дип җавап бирде. Калганын хәтерләмим. Хастаханәдә уяндым… – дип сөйли Фәүзия апа.

 

Алданучыларның яше юк. Нинди һөнәр иясе булуыңа да карап тормыйлар. Бөтен нәрсә телефонның теге очындагы оста сөйләүче мошенниктан тора. Казанның бер клиникасында хисапчы булып эшләүче Анастасия Рейтмен да эләгә алар тозагына.

 

– «Альфа банк»тан  процентсыз куллану мөмкинлеге бирә торган картам бар иде. Бик кирәктә генә тотам аны. Тиешле вакыт аралыгында акчасын кире кайтарып бирәсең дә, бернинди артык түләү юк.  Алданасы көнне миңа Мәскәү номерыннан шалтыраттылар. Ир-ат үзен банк хезмәткәре дип таныштырды. «Сезнең исемгә кредит алмакчы булалар, шуны кисәтер өчен шалтыраттык», – ди. Бөтен шәхси мәгълүматларымны атадылар. «Сезгә хәзер телефоныгызга бер программа  йөкләргә кирәк», – диделәр. Мин, аларны берсүзсез тыңлап, теге программаны урнаштыра башладым. Шул арада банктагы шәхси биткә кереп карыйм. Анда бер тиен акчам калмаган. «Нәрсә соң бу?» – дим. Ә ул исә: «Программаны яңартабыз, соңрак барлык акчаларыгыз күренәчәк», – диде. Миң алданганны аңлап алганда, өстемә 292 мең сумлык кредит эленгән иде инде, – ди Анастасия.  Банкка шалтырату ярдәм итми. Берни белмибез, дип кенә җавап бирәләр. – Әлеге эшкә катышлары булмаса да, минем бөтен шәхси мәгълүматны таратканнар бит. Банк хезмәткәрләреннән  бу картаны ябуларын сорадым. Алай эшли алмыйлар икән. Берничек тә ярдәм итмәделәр. Хәзер полициягә дә, прокуратурага да гариза яздым. Белмим, нәрсә булып бетәр…

 

Банк картасы тотучылар арасында алданучылар артып тора. Илдә яшәүче һәр дүртенче кешегә мошенниклар шалтырата икән. Белгечләр чит номерларны алмаска, алган очракта да бер нинди мәгълүмат бирмәскә, банк картасының арткы ягындагы саннарын әйтмәскә куша. Татарча сөйләшергә киңәш итәләр. Бер нәрсәне истә тоту мөһим: банк хезмәткәрләре беркайчан да,  карта хакында сорашып, кешеләргә шалтыратмый.

 

Татарстанның Эчке эшләр министрлыгы мәгълүматларына караганда, банк карталары аша акча урлау быел ике тапкыр артып, 9 мең очрак теркәлгән. Мошенникларның 40 проценты банк хезмәткәре булып шалтырата.  Алдакчылар дөньяның теләсә кайсы почмагыннан алдап ята. Татарстанда иң зур күләмдә акчаны мошенникларга Тукай районы фермеры күчергән. Ул Италиядәге бер исәп-хисап счетына 130 мең евро акча җибәргән.

 

Мошениклар куллана торган 9 хәйлә

 

Сезнең картагыз эшләми.

Ялгыш акча күчердем.

Сез бүләк оттыгыз.

Социаль түләүләр бирәбез.

Якын кешегез бәлагә очрады.

Интернет аша товар сатканда: акча күчерәм, карта номерын әйтегез.

Башкалар алмасын өчен, бүген акчасын салыгыз, иртәгә товар киләчәк.

Сезнең күп кенә серләрегезне беләбез.

Техник хезмәт күрсәтәбез, тест уздырабыз.

Алдакчыларны ничек танырга?

 

– Аларның сөйләме дөрес булмый.

 

– Диалектлар кулланалар.

 

– Үзләрен агрессив, сабырсыз тоталар.

 

 Аларны ничек итеп кыен хәлгә куясы?

 

– Озак итеп, берни аңламаган булып сөйләшегез.

 

– Карта номерларын сорап алыгыз.

 

– Сөйләшкәндә су эчеп килегез, озакка тоткарлагыз.

 

Әгәр чынлап та, банк хезмәткәре шалтыратса, ул төгәл, сүзләрне дөрес әйтеп сөйләшә. Кешене беркайчан да ашыктырмый. Көтеп тора да белә.