"Карал­ты- кура янып көлгә әйләнгән" (КАРГА ҮЧЕ)

Эше төшеп бирегә килгән хатын- кызга да иман юк каргадан. Башка килеп ябышкан карга кемне куркытмас, аеруча хатын-кызны? Ә нәрсә карганы мондый үчкә этәргән соң ди­гән сорауга күпләр җавап эзләде бугай. Ирексездән, күңелемдә сакланганнар арасыннан балачак шуклыкларына һәм әбием сөйләгән риваятьләргә хатирәләрдә әйләнеп кайтырга мәҗ­бүр­мен. Зираттагы агачка үрмәләп карга йомыркаларын өйгә алып кайтканыбыз истә. Ә моны күргән әбием безне нык итеп орышты да, йомыркаларны кире урынына илтеп куярга боерды. “Сез нәрсә, балакайлар, үзегезгә начарлык юрыйсызмы?” — диде ул. Тик йо­мыр­каларны кире кайтарганда каргадан сак булырга киңәш бирде. Без шигәя- шигәя генә аларны оясына урнаштырдык. Без әйләнеп кайткач, әби “тың­­лау­чан” оныкларын тез алдына утыртты да, бер риваятьне хикәяләргә кереште. Имеш, күрше җи­һанша бабай карга оялаганны күреп өй алларындагы каенны кисеп аударган да оясын яккан. Моны күзәтеп торган карга атналар буена өй өс­тен­дә бөтерелгән. Шуннан ху­җа­ның салам түбәсенә үз күз алдында утлы күмер ташлап киткән һәм минутлар эчендә карал­ты- кура янып көлгә әйләнгән. “Кар­га бик тә үчле ул, моны исегездә тотыгыз!”, — диеп хикәяләвен тә­мамлаганы истә калган әбиебезнең.

 

Менә шулай, карга үче хакында аннан соң да берничә тапкыр ишетергә туры килде. Менә тагын бер балачак хатирәсе. Бакчалары тау башыннан ук күренеп торгангамы, без ул мылтыклы хуҗада карга карачкыларын еш күргәли идек. Кечкенә чакта кызыктыра бит инде, яшертен генә бәрәңге буразнасыннан шуышып, казыкка эленгән чын карга карачкысын үзебез дә капшап караган булды. Тик шул куркыткычлар торуга да карамастан, бу хуҗаның яшелчә бакчасыннан каргалар китмәде, яшелчәсе юньләп үсмәде. Суганны гына да инде бишенче тапкыр утыртканнар икән дип тә сөйләделәр. ә карачкысыз күршеләр исә, янәшәдә генә, мул уңышка тиенеп яттылар. Хәзерге фикерләвем аша бу сәерлекне дә карга үченнән түгелме икән дигән нәтиҗәгә ки­ләм. Чынлыкта да, монда каргага хас үзгә бер үҗәт үч­лелек бар сыман тоела.

 

Карга дигәннән, бер зиратка алар сарылып яши­ләр, нәкъ шундый ук күрше авыл зиратындагы агачларга кунып та карамыйлар. Безнең авылның зираты зур булгангамы, мин үземне белә баш­лаганнан бирле анда карга, чәүкә тавышларының тын­ганы юк. Хәзер боларга мәче башлы ябалакның төнге “азаны” килеп өс­тәлде. Тик шунысы бар, аларның авылга бер зыян салганы булмады. Ә күрше авылда исә суган үс­терә алмаудан, карга һө­җүменнән куркып көн кү­рәләр. Монысы ни инде? әтнә районының Кү­шәр авылы зиратының тарихы әллә ничә гасырларга барып тоташа, зурлыгы буенча да безнекеннән бер дә ким түгел, ник бер карга, чәүкә кунсын агачларына. Имеш, Хәббәс хәзрәт үләр алдыннан: “Бирегә — мәңгелек йортка мин килгәч беркайчан да карга ияләш­мәс, булганы да китәр”, — диеп әйтеп калдырган. Ни хикмәт, авылдагы һәр каенда карга оясы, ә менә зират каргасыз?

 

Карганың бер оешмадагы сәер гамәлләреннән туган уйланулар җебен сүтү генә булды бу. Шулай да уйландыра. әлеге хәл дә аңа карата кеше­ләр тарафыннан миһербансызлык күрсәтелүдән тумадымы икән? Ә бәлкем? Тик теге карга әлегә үчле булып кала бирә...

 

Вазыйх ФАТЫЙХОВ. Балык Бистәсе.