Ураза тоту – ач тору гына түгел

Рамазан аена керәбез. Берничә көн генә ураза тотып караган кеше дә ашау-эчүгә бүтәнчә карый башлый. Ризыкның, суның кадере арта. Ул көннәрдә яшәү мәгънәсе, бәхет төшенчәсе үзгәрә.

Калебеңне чистарт!

Казандагы Апанай мәчете имам-хатыйбы Нияз хәзрәт Сабиров аңлатуынча, ураза сүзе “тыелу” дигәнне аңлата. Ураза тоткан кеше таң атканнан алып кояш баеганга кадәр ашау-эчүдән тыш, тәмәке тартудан, җенси мөнәсәбәттән тоелырга тиеш. “Ураза камил булсын өчен ялган, гайбәт, начар сүзләр сөйләү кебек кимчелекләрдән сак­лану мәслихәт, – ди Нияз хәзрәт. – Бу турыда сөекле пәйгамбәребез Мөхәммәд салләллаһу галәйһи үә сәлләм: “Кем уразалы була торып та ялган-гайбәттән тукталмый икән, аның ач йөрүеннән бернинди файда юк”, – дигән. Мөселман кешегә уразаны сәламәтлек яисә ябыгыр өчен түгел, ә рухи яктан камилләшер өчен тоту фарыз. Без бу айда хәләл ризыклардан, эчем­лекләрдән тыелып, гүзәл холыкка, гүзәл әхлакка, якты уйларга, яхшылык эшләүгә омтылырга тиешбез. Акылыбызның зәкяте – намаз, сә­ла­мәтлегебезнең зәкяте – ураза”.

Сабырлыкка өйрәтә

Татарстан мөселманнарының баш казые Җәлил хәзрәт Фазлыев сәламәт кешеләрне ураза тотудан курыкмаска чакыра. “Аллаһы Тә­галә гыйбадәтен биргән икән, көчен дә бирә, – ди Җәлил хәзрәт. – Миңа: “Ураза тоту вакыты озын, эшләгән кешегә ташламалар юкмы?” – дип тә шалтыраталар. Андый ташлама юк. Ач тору кешене чыныктыра. Ураза аенда начар гадәтләрдән арынасың, ризыкны күп ашаудан, әрәм-шәрәм итүдән котыласың, сабырлыкка өйрәнә­сең. Хастаханәгә баргач, карагыз әле, анда берәү дә ашау җит­мәгәннән авырып килмәгән. Табиб­лар да ашаудан тыелырга куша. Быел 28 нче ел уразага керәм, Аллага шөкер. Дөрес, Рамазан аенда көн озын, егермешәр сәгать ач торырга туры киләчәк. Каты чирең булмаганда, авыр физик эш эшлә­мәгәндә, ураза тотарга була. Җәй көне кояш энергиясе дә булыша. Авыруың көчәя, хәлең китә икән, тоту мәҗбүри түгел. Аны көн кыс­карак вакытка калдыра аласың. Уразаны башында, уртасында, азагында 3әр көн тоту да җитмиме, дип тә сорыйлар. Бер дә тотмаган кебек түгел инде, ләкин 30 көн тоту фарыз”.

Авыруга ярамый

Сәламәт булмаган кешегә ураза тоту зыянлы. Табиб-невро­лог Рөс­тәм Фәсхетдинов әйтүен­чә, биг­рәк тә йөрәк-кан тамырлары системасы чирләреннән ин­тек­кән кеше­ләргә ураза тотарга киңәш ителми. Кешенең халәтен­нән тора. Ураза тоткач, үзен ничек хис итә бит. Эссе көндә тир белән бик күп су һәм микроэлементлар да юылып чыга. Кан куера, һава җитми башлый. Озак вакыт сусау миокард инфарк­тына, баш миендәге кан әйләнеше бозылуга һәм бүтән аяныч хәлләргә китереп җиткерергә мөмкин. Ә ач торуның файдалы ягы: ашказаны асты бизе, бөер, бавыр ял итә, организмнан шлаклар чыга.

Сәламәтлек саклау министрлыгы белгечләре фикеренчә, диабет, онкология, ашказаны җәрәхәте, түбән яки бик югары артерия кан басымы, гепатит, йогышлы эчәк чирләре белән авыручыларга, тән температурасы күтәрелгән кеше­ләргә, йөкле һәм бала имезүче хатын-кызларга ураза тотарга ярамый. Кояш баегач, авыз ачканнан соң, иң әүвәл яшелчә, җиләк-җимеш ашап куярга кирәк. Аннары майсыз ит, балык, сөт ризыкларын авыз итәргә дә була. Чәйдән тыш, су эчү турында да онытмагыз. Ризыкны бер утыруда түгел, берничә тапкыр аз-азлап ашагыз. Минералларга бай витаминнар эчегез. Сәхәр вакытында каты чәй, каһвә эчмәгез, тозлы, борычлы, ысланган кабымлыклар ашамагыз. Алар тагын да ныграк сусатачак.

Сәламәтлеккә авырлык китер­мәс өчен табиб билгеләгән даруларны да куллану җаен табыгыз. Өзеклекләр булмасын. Көн кызуында авыр физик хезмәт башкармагыз, спортзалга, мунчага, сау­нага йөрмәгез. Салкынча душ кабул итәргә мөмкин. Бакчада эш­лә­гәндә дә чама белегез. Кием-салым табигый тукымадан тегел­гән булсын. Синтетик кием нык тирләтә. Яланбаш йөрмәгез, башны кояш сугудан саклагыз.

Уразаны түбәндәге өч төрле эш боза:

1) борчак кадәр генә булса да берәр ризык яки дару йоту;
2) бер тамчы кадәр генә булса да су яки дару йоту;
3) якынлык кылу.

Ураза тоткан кешегә түбән­дәгеләр мактаулы гамәл булып санала:

1) таң атканчы, төнлә торып сәхәр ашау;
2) авыз ачуны соңга калдырмау;
3) изге гамәл-гыйбадәтләрне арттыру;
4) Изге Коръәнне уку, зикер һәм салават әйтү.

Ураза вакытында көндезен түбәндәге эшләрне кылу мәкруһ (шелтәле) санала:

1) файдасыз һәм әдәпсез сүзләр сөйләү;
2) ризык һәм сагыз чәйнәү;
3) берәр азыкка телне тидереп татып карау;
4) авыздан үбү;
5) ифтар кылмыйча, ике көн рәттән ураза тоту;
6) авыруың көчәячәген белә торып ураза тоту.

Ураза тоткан кешегә тү­бән­дәге эшләрне башкару дөрес санала:

1) сатып алыначак малны татып карау;
2) балага ризык чәйнәп бирү;
3) күзгә сөрмә тарту;
4) мисвәк белән тешләрне пакьләү;
5) кан алдыру;
6) сөлек салдыру;
7) госел коену.
 
Ураза нияте
 
Кояш чыгарга 2 сәгать кала сәхәр ашап бетереп, фарыз уразаны тоту өчен ният әйтелә:

“Нәүәйтү ән әсуумә сау­мә шәһри рамәдаанә ми­нәл-фәҗри иләл-мәгъриби хаалисан лилләһи Тәгалә. Әмиин”.

“Аллаһ Тәгалә өчен ихласлык белән, таң вакытыннан башлап кояш батканчыга тикле, Рамазан уразасын тотарга ният кылдым”.

Кояш баеп, чираттагы көн­нең уразасы тәмамлан­гач, бер чеметем тоз яки бер йотым су, шулай ук хөрмә кебек татлы җимеш­ләр белән ифтар кылу, ягъни авыз ачу – сөннәттер.

Авыз ачканнан соң укый торган дога:

“Әллаһүммә ләкә сумтү үә галә бикә әәмәңтү үә галәйкә тәүәккәлтү үә галәә ризкыйкә әфтартү фәгъфирлии йәә гаффаарү мә каддәмтү үә мәә әх­хәртү”.

“Аллаһым, шушы ура­замны Синең өчен тоттым, Сиңа гына иман китердем һәм мин Сиңа тә­вәккәл иттем. Синең риза­лыгың бе­лән авыз ачам. Гө­наһларны гафу итүче Ал­лаһым, минем әүвәлге гө­наһ­ларымны да, киләсе гө­наһла­рымны да ярлыка”.