Таныш тyгел Эльвира Ибраһимова-Мотавалованы юксыну

10 февраль җомгасында өебезгә килүче өч газета да якташ сеңлебез Эльвира Илдар кызы Ибраһимова-Мотавалова, аның һәлакәтле вафаты хакында якты күңел белән язылган һәм башкаларга да күңел яктылыгы өстәрлек мәкаләләр белән чыккан иде. Һәр мәкалә янында мәрхүмәнең фотосы бар. Мине бигрәк тә “Т.Я.”да басылган Раушания Шәяхмәтова язмасы әйбәт мәгънәдә гаҗәпләндерде.

Кайдан табышып, ничек дуслашканнар алар? Мин менә, күптән теләсәм дә, аның белән танышырга өлгерми калдым. Нәрсәдер гел комачаулады моңа. Әтисе Илдар мәрхүм белән яшьтәшләр дә, ярыйсы дуслар да идек бит. Икебез ике авылда, ике төрле хезмәттә булганлыктан, еш аралашмадык үзе. Мин Илдарның Карадуганда яшәгән һәм биредә үк балалар укыткан энесе Әнәс, аның гаиләсе белән якынрак аралаша идем, шуңа күрә Илдар миңа беркадәр абый кебегрәк иде. Әнәскә ияреп бервакыт Илдар хатыны Әкълимә ханымга “апай” дип эндәшүем һәм шуңа уңайсызлануым да истә. Илдарны олысымаграк күреп кабул итүемнең (бу элеккерәк елларда шулай иде) бүтән сәбәбе дә булгандыр. Ул безнең мәктәптә дә бер ел алдан укыды, Кенә урта мәктәбе укытучылары куйган “Зәңгәр шәл”дә Булат ролен искитәрлек уйнап та безнең каршыда шактый үсеп киткән иде. Сайлаган һөнәрләре нинди булуга карамастан, сәнгатьне, җырны-моңны да үз иткән гаилә шул Ибраһимовлар. Әнәснең авыл мәктәбе спектакльләрендә уйнаган рольләре, ясаган рәсемнәре, гармуннарда сыздырулары әле дә онытылмый. Хезмәт юлының икенче яртысында ул Бөгелмә педагогия техникумына җитәкчелек итте һәм гаиләсе белән шул шәһәрдә яшәп калды. Илдар абыйсы белән Әкълимә апасы кебек, Әнәс белән Фәния ханым да биш бала үстерделәр.

Эльвира белән танышырга теләвем ул “Шәһри Казан” газетасында эшли башлагач туган иде. Мин элегрәк аның медицина училищесына укырга кергәнен ишеткән идем, нилектән хәзер газетада эшләп йөрүен һич аңлый алмадым. Чөнки кешеләргә игелекле, рәхим-шәфкатьле Ибраһимовлардан берсенең укып шәфкать туташы булырга әзерләнүе бик табигый гына түгел, күңелгә куаныч та биргән күренеш иде. Күреп тора идек бит: больницаларның табиб ишекләре төбендә Карадуган, Арбаш, Таузар кебек авыллардан килгән “ятимнәр” көннәр буе чират торганда, биредә эшләүчеләрнең авылдашлары җайлы гына кереп китәләр иде. Шунда Эльвира кебек авылдаш диярлек бер сеңел эшләсәме... Хәер, аның медицина училищесыннан китеп баруы дөрес тә булгандыр бәлки, чөнки игелеклелегеннән, якты күңеллелегеннән явыз файдаланып йончыткан, ардырган булыр идек барыбер. Артык күп эшләп йончуы аркасында гына шәфкатьледән тупаска әверелгәннәрне сырхауханәләрдә аз очратабыз мәллә? Аннары, якты күңел нурлары белән Эльвирабыз кыска гомере буена болай да кешеләрне дәвалаган, күпләрнең яшәү көчен арттырган икән бит. Аның турында язып һәм шул язмаларны укып та бүген күпме кеше үз күңелен нурландыра һәм гомерен озайта.

Эльвира үзе “башы-аягы белән” Таузар кызы булса да, Ибраһимовларны кистереп шушы авылныкы дияр урын юктыр. Илдарның, Әнәснең һәм тагын ике баланың әти әниләре Гариф белән Җәмилә районның бу почмагына Норма авылыннан килгәннәр. Гариф абый Норманың хәлле, укымышлы кешеләреннән саналган, Балтачта волость башкарма комитеты рәисе булып та эшләгән, соңрак аны адресы Карадуган-Арбаш дип языла торган, районның иң зур предприятиесе булган “Кызыл мехчы” артеленә баш бухгалтер итеп җибәргәннәр, шунда бераз директорлык иткән. Шунда ук яшәгәннәрдер дә, мөгаен. Гариф абый вафат булгач, бу гаиләнең якын дусты Бакый ага Зыятдинов язганча, дүрт баласы белән тол калган Җәмилә апаны Таузар авылы үзенә сыендырган. Шулай алар Таузарныкы булып киткәннәр. Хәзер Ибраһимовларны Таузардан аерып алам димә. Илдарның бер энесе Васыйл кабат торгызылган көненнән мәчеттә имамлык итә. Сүзе ипле, гади-аңлаешлы булганга, һаваланмыйча, һәркемгә дустанә караганга, көнем өчен дип түгел, динем өчен дип эшләгәнгә, мәет җирләгәндә яки балага исем кушканда аны күрше авылларга да чакырып торалар. Гариф белән Җәмиләнең бердәнбер кызларының ире Әгъзәм Һадиев Кариле авылында бик хөрмәтле имам. Авылында Илдарның да саваплы эше истәлек булып калды: үзе ачкан, карап-чистартып торган чишмәгә Таузар кешеләре “Илдар чишмәсе” дип исем бирделәр. Эльвирабыз менә шундый күркәм гаилә баласы иде.

Бервакыт Әкълимә ханымны авылдагы саклык банкы бүлекчәсенә кереп барганда күргән идем. Ул вакытта нык авырый, авырлык белән генә йөри иде. “Кызым алып килде”, – диде ул юл читендәге машинага ымлап. Шул машина яныннан үтеп үз юлыма киттем. Шунда туктап, аның йөртүчесе белән танышу ул вакытта ник башыма килсен! Соңыннан гына аңга барып җитте. Машинада Әкълимә ханымның бүтән кызы түгел, нәкъ менә Эльвира утыруын чамаларга тиеш идем бит, чөнки аның еш кайтып әнисен карашуын ишеткән идем. Ул вакытта авылда әниләре янында гаиләнең төпчеге Азат кына яши иде. Әниләре вафат булгач та Эльвира бу якларга сукмагын суытмады. Бер-ике дусты белән кайтып, үз авылларында һәм Карадуганда концерт куюларын да (акчага түгел, билгеле) ишетеп беләм. Мәдәният йорты каршында шул хактагы белдерүне күреп, һичшиксез барырга кирәк дип уйлауларым һәм... карт хәтер түгел диген инде, онытып җибәрүләрем җанны тырнап тора менә. Шундый чыгышлары белән әти-әнисенең мәдәни эшләрен дәвам иттерергә, үзенең дә авыл белән элемтәсен югалтмаска теләгәндер ул. Эльвира булудан бигрәк, якташлары өчен Илдар белән Әкълимә кызы иде бит ул, һәр уңай эше шулар исеменнән эшләнә кебек иде. Сеңелнең шул гамәлләрен хуплап бер-ике сүз әйтергә бурычлы идем бит инде мин.

Безнең чор дуслыгын бүген яңа буын дәвам иттерә. Илдарның Азаты белән минем кече улым авылның урта мәктәбен бергә укып тәмамладылар, әле дә якын дуслар. Үзлекләреннән өйрәнгән һөнәрләре буенча, берсе икенчесенең төзелешенә булышса, тегесе аның машинасын төзәтешеп тора. Бервакыт Эльвираның машинасы юлда ватылып туктагач, бергәләп барып аны да төзәтеп җибәргәннәр. Бу икәүнең якын дуслар булуын Әкълимә ханым да хуплый иде. Эльвира мәрхүмәне җирләгәндә дә улым көн буе Азат янында булды.

Эльвира турындагы язмаларның берсендә аның “гаилә бәхетем булмады” дигән сүзләре китерелә. Нечкә шигъри җаннарның уртак бәласедер бу: аларны – без, безне алар аңлап җиткерми. Күк белән Җир арасында йөзгән тынгы белмәс хыялый җаннар үз-үзләрен дә авырлык белән генә табалардыр, картаеп тупасланган дөнья өчен андыйлар бөтенләй яттыр, бәлки. Аның гына тулы аңлавын пакь җаны белән тоептыр, соңгы елларда Эльвирабыз Аллаһка сыенган, дөньявилыкны дин белән бәйләгән. Юл һәлакәте аның вафатының тышкы сәбәбе генәдер, чынлыкта, тупас дөнья өчен ятрак булган бу баланың җанын садә хәлендә Күкләр үзенә алырга теләгәндер, бәлки. Дуслары Эльвираның радиодагы соңгы эшен интернетка куйганнар. Әнисе белән Казанда кыйбла эзләүләрен сөйләгән ул. Кыйбласын тапкан да, мәңгелеккә шунда юнәлгән балакай.

Рәфыйк ШӘРӘФИЕВ. Балтач районы, Карадуган авылы.

Рәсемдә: Эльвира үзе һәм бертуганнары белән (сулдан дүртенче). Бабасы Гариф Ибраһимовка Балтачта волость башкарма комитеты рәисе булып эшләве турында бирелгән таныклык.