САГЫНУЛАР ЯШӘТӘ, САГЫНУЛАР ЯШӘРТӘ

Ике ел элек газетабызда «Иманга кайту» дигән язмам дөнья күргәч, ул шактый резонанс тудырды, күпләрне кузгатты. Мин анда инде вафат булган, халкыбызга тугры хезмәт иткән, аны күтәргән, үзебез белән көн саен диярлек аралашып торган, хәтта бер табында янәшә утырып бер табактан ашаган җанга якын дусларыбыз – милләтебезнең асыл уллары һәм кызлары хакында онытмаска, аларны әледән-әле хәтеребездә яңартып, үзләренә булган сагыну хисләребезне белдереп тору турында язып чыккан идем.

Шул уңай белән вакытсыз китеп барган данлыклы милләттәшләребезнең исемнәрен искә төшердем. Ә алар йөзләп кенә түгел, меңләп исәпләнә. Әйе, татарның һәр улы, һәр кызы безгә кадерле. Аларның берсен дә онытырга, хәтердән сызып атарга хакыбыз юк. Укучыларыбызга рәхмәт, ул язманы зур дикъкать белән укыганнар һәм бүгенгәчә үзләренең мондый эчтәлекле хатларын юллап торалар. Ә алар газетабызда чыкмыйча калмыйлар. Иманым камил, иртәгә дә шулай булыр. Бер исем дә эреп, эзсез югалмас.

 

Сагыну – адәм баласы хәтеренең иң ачы вә иң татлы, иң сагышлы хиседер ул. Бөек Тукаебыз да бу сүзләрне тикмәгә генә үз шигыренә алып кермәгәндер.

 

Сагыну…

 

Алты дистәне тутырган гомер юлымда миңа бик күп яхшы кешеләр – алай гына да түгел, исемнәре илгә-көнгә танылган күренекле шәхесләр белән аралашып яшәү бәхете елмайды. Үзем дә каләм тибрәткән кеше буларак, миңа бигрәк тә каләм әһелләре – шагыйрьләр һәм әдипләр якын. Алар минем хәтер күгендә һаман да якты йолдыз булып балкып торалар.

 

1969 ел. 23 февраль. Уфада Башкорт дәүләт университетында укып йөргән чагым. Миңа төп-төгәл 20 яшь тулган көн. Шунда, көндезге 12ләр тирәсендә мин торган тулай торак бүлмәсенең ишеге ачылып китте. Моңарчы мин күреп белмәгән, инде шактый таушалган, йоны коелган карт мәчене хәтерләткән куян бүреген ике кулына кысып тоткан, инде зәмһәрир салкын кыш уртасында көзге юка пәлтәдән, пеләш башлы, какча-чандыр буйлы бер егет пәйда булды.

 

– Миңа Госман Зәйнетдинов кирәк иде, – ди.

 

– Ул мин булам.

 

– Ә мин Казаннан, шагыйрь Мөдәррис Әгъләмов булам. Әгәр ышанмасаң, мә бүгенге «Кызыл таң» газетасын кара.

 

Ә анда Уфада чыга торган бердәнбер татар газетасының 4 нче битен тутырып шушы егетнең бер кочак шигырьләрен биргәннәр. Сүз башын кем дисезме, Хәсән Туфан үзе язган.

 

Шул мизгелдә, шул сәгатьтә үк мин Мөдәррисне бөек дип кабул иттем.

 

Уртак телне тиз таптык. Без хәл-әхвәл белешеп, тылсымлы да, серле дә, изге дә шигърият турында сөйләшкән арада янә ишек ачылып китте. Бүлмәбезгә бер төркемдә укыган сабакташ кызлар килеп керде. Үзләре пешергән түп-түгәрәк бик зур тортларын өстәлгә куйдылар. Анда татлы, ап-ак крем белән мондый сүзләр язылган: «Шагыйрь Госманга – ХХ. Йөз яшә!»

 

Көтелмәгән бүләк.

 

Көтелмәгән кунак.

 

Сабакташларым да тиз арада Мөдәррисне үз иттеләр, яраттылар.

 

Ул көнне безнең бүлмә шигъри дулкында йөзде. Казан кунагы шигырь укып кинәнде. Һәрберсен яттан, чатнатып сөйли. Әйтерсең лә гомере буена сәхнәдә тәгәрәп үскән.

 

…Бер-ике сәгатьтән мәҗлес таралды. Хәзер нишләргә? Кунакны ничек сыйларга?

 

Шул мизгелдә Уфадагы татар яшьләренең бөек кумиры – Әнгам абый Атнабаев искә төште. Бәй, бүген аның да туган көне бит. Әй, яшьлекнең тиле юләрлеге. Хәзерге вакытым булса, ике аягымның берсен дә атламаган булыр идем. Кем инде, студент башы белән, шундый данлы шагыйрьнең туган көнендә өенә барсын.

 

…Әмма безне Әнгам абый белән сөекле хатыны Сәвия апа көтеп алынган иң кадерле кунаклардай кабул иттеләр. Мөдәррис Әнгам абый өчен ачыш булды. Бәлкем, бу очракта Хәсән аганың изге сүз башы да үзенең шифалы йогынтысын ясагандыр. Кичке 5тә барган идек без, иртәнге сәгать дүрттә генә аерылыштык.

 

Сәвия апа сыйны ташып кына торды. Өч ир заты – бөек Атнабай, бөеклеккә беренче адымын ясаган 22 яшьлек Мөдәррис һәм шагыйрьлеккә дәгъва кылучы 20 яшьлек Госман шигырь белән саташты, шигырь белән таңны каршылады. Менә шунда мин Рәсүл Гамзатовның «Шагыйрь шагыйрьгә – кунак» дигән сүзләренең асыл мәгънәсенә төшендем. Шагыйрь өчен шагыйрьдән дә кадерлерәк кунак юк. Мондый киң күңеллелек, кунакчыллык сирәкләргә бирелә. Ә Башкортстанның халык шагыйре Атнабай нәкъ шундый сирәкләрнең берсе – кабатланмас шәхес иде.

 

Без Атнабайлардан 5-6 чакрым ара узып, тулай торакка җәяү кайттык. Бүрек-бүрек булып, өеп-өеп кар ява иде. Мин Казанга күчеп килгәч, 1973 елның гыйнварында Мөдәррис дустым миңа багышлап мондый шигырь язды:

 

Син Уфаны сагынам, дисең,

Мине таңга калдырасың.

Ә чынлыкта шунда узган

Көннәреңне сагынасың.

…Ничек кеше үз Уфасын –

Үз яшьлеген сагынмасын?!

 

Әйе, мин Уфаны да, миңа һәрчак: «Нихәл, кече мыек?» – дип эндәшкән олы мыеклы олуг шагыйрь Әнгам аганы, чордашым Мөдәррис Әгъләмне сагынам.

 

Сезнең дә сагынган кешеләрегез күптер. Языгыз безгә шул хакта.