ЧЫН ИРЛӘР, ЯКИ KАРАВЫЛ!

«Ирләр юк хәзер”. Юк, алай түгел. “Чын ирләр юк хәзер”. Менә шулай дөресрәк була. Шундый зарны көн саен ишетергә мөмкин. “Менә вәт элек бар иде алар, хәзер юк. Ю-ук, ю-у-ук...”

Ник булмасын? Салон-малоннар, бутик-шутиклар, шоп-моплар саен чын ирләр! Безне дошман явыннан сакларга тиешле аклы-зәңгәрле-кызыллы Русия армиясе чүп ул! Типсә тимер өзәрлек тулы бер армия ирләр каравылчы булып эшләп көн күрә.

Әле кайчан гына адәм баласы өчен көтүче һәм каравылчы иң актык эшләрдән санала иде. Хәзер көтүчеләр кирәкми, ә каравылчылар хөрмәтле бәндәләргә әйләнде. Илнең байлыгын урлап бетерделәр дә, адым саен сакчы куя башладылар.

Ярты ил карак, калган яртысы – каравылчы. Алар үзләрен алай атаганны яратмый анысы. Шуңа да бүгенге заман каравылчыларын “шәхси сак хезмәте”, “секьюрити”, “фэйс-контроль”, “куркынычсызлык хезмәте” һәм тагын әллә нинди матур сүзләр белән атыйлар. “Каравылчы” дигәч, артык пычранудан агарган, ә кайчандыр кара төстә булган сырмасы кесәсеннән башланган “ярты” күренеп торган майлы башлы, ертык галушлы абзый күз алдына килә. Ә “секьюрити” дигәннәре “банкир” кебек үк горур яңгырый! “Фейс-контроль” дигәч, күз алдына янарал ук булмаса да, әфисәр килеп баса!

Берәр кибеттәге каравылчыны унбиш минут кына булса да күзәтеп карагыз әле? (Кибет эчендә әрле-бирле йөргән бичара кызыйлар турында сүз бармый.) Кызык өчен генә булса да. Эшсезлектән дә авыр нәрсә юк икәнен төшенәсең. Ә кая барма – шунда каравылчылар. Хәтта хатын-кызның эчке киеме сатыла торган кибеттә дә борын астыннан сөзеп караучы шакмаклы гәүдәле “чын ирләр”. Бауман буйлап узасың – урамның ике ягында кояшка кызынырга чыккан чын ирләр. Ә кибеткә керсәң... Үзләрен хезмәт күрсәтүчеләр итеп түгел, дөнья кендеге кебек тоталар. Үләрсең, билләһи.

Телевизорны ачып булмый – кешеләрне завод-фабрикаларга куалыйлар. Нигә бөтен халыкны куаларга? Эшлисе кеше кумасаң да эшли инде ул. Завод-фабрикаларда эшләргә тиешле халык эчке кием кибетләрендә берәр түти җан җиренә чәчәкле чүпрәк тыгып чыгып качмагае дип сакта тора әнә. Бездә эшсезләр күп түгел дип куаналар. Ә мондый “каравыл” эшсезлекнең бер төре түгелмени? Бер караганда эшли дә кебек типсә тимер өзәрлек егет кисәге... Икенче яктан карасаң, шулай аягүрә йоклап яшәр өчен туганмы инде ул? Ничә тапкыр сынаганым бар – эшләргә яратучылар бармый каравылга. Барсалар да, озакка түзмиләр.

Ә безне кемнәр саклый соң?

1 миллион солдат – безнең армия. Без түләгән салымнар исәбенә безне тышкы дошманнардан саклыйлар.

1,5 миллион кеше – милициядә. Без түләгән салымнар исәбенә безне “эчке дошман”нардан саклыйлар.

Безне сакларга тиешлеләр саклап бетерми, күрәсең, шулай ук безнең акчага (каравылчыларның хезмәт хаклары товарның бәясенә керә) яшәүче 27 меңнән артык шәхси сак хезмәте бар. Миллионга якын кеше шушы оешмаларда сакчы булып исәпләнә, 120 меңендә утлы корал бар. Ә инде барлык каравылда эшләүчеләрне дә кертеп исәпләгәндә, 5,5 миллион кеше каравылчы булып эшли! 1 милиционерга 4 каравылчы туры килә. Болары да “эчке дошман”нан сакларга тиештер инде. Нигә, алайса, әйбер урлаучы кимеми дә, караклар ешрак тотыла башламый соң?

“Алар безне саклый”, – дияр кемдер. Саклыйдыр. Араларында профессионаллар бар, әллә нинди угрылык очракларын фаш итәләр. Ләкин нормаль илдә 1 милиционерга 4 каравылчы туры килергә тиеш түгелдер бит инде? Типсә тимер өзәрлек өч ир-атның берсе аягүрә йоклап “эшләргә” тиеш түгелдер? Статистика каравылчылардан артык файда булмавын күрсәтә. Чын-чынлап куркыныч хәл туганда, бу каравылчылар еш кына эш урыннарын беренче ташлап качалар. Нигә кеше малы өчен башны куркыныч астына куярга? Әгәр каравылчылардан файда зур икән, ул очракта да ник кибеткә кергәндә безне “консультант-менеджерлар” түгел, ә нәкъ менә каравылчылар каршы ала? Алдан ук куркытып куяр өченме?

Әле ун ел элек кенә каравылчы булып башлыча элекке милиционерлар эшли иде. Хәзер – кризислы 90 нчы еллар тирәсендә югары белем алырга өлгермәгәннәр. Элек шәһәрдә генә иде “ЧОП”лар, авылларга да килеп җиттеләр. Инвестор-агрофирмаларның үз “милиция”се бар. Халыкта аларны “черный ворон” дип йөртәләр икән. Кешеләрнең өйләренә кереп тентү оештырганнарын, сыерларны кулга алганнарын, терлек үлгән өчен колхозчыларга штраф салганнарын, тагын әллә ниләр кыланганнарын да ишеткән бар. Халыкның алардан коты чыгып тора. Болар инде сиңа милиция генә түгел, инвестор “козгыннары”! Тик торгангамыни инде, Мәскәү мэры Лужков та берзаман: “Русиядә барыннан да бигрәк түрәләр, банкирлар һәм каравылчылар күп”, – дигән иде.

Илне каравылчылар басса, бу дәүләтнең сәламәт булмавы дигән сүз. Хуҗаның амбары тулы тычкан белән мәче икән, димәк, хуҗа акылдан язган яки мәчеләре ялкау. Мәчеләрне алыштырыргамы, хуҗанымы? Тычканнарны алыштырырлык осталар пәйда булмаган бит әле.