11.04.2015 Мәгариф

Билдән кар ерып эшлим, укытучы да үз эшен белсен!

Хәзер мәктәпләрдә чыгарылыш кына түгел, тугызынчы сыйныф укучыларының киләчәге өчен дә нык борчылалар. Имтиханнарын ничек тапшырырлар, янәсе. Укытучылары тугызынчыларның белеме йомшаграк, диләр. Шуңа күрә аларны, мәктәптән китсәң, яхшырак булыр, дип үгетләүчеләр дә бар икән.

Татарстан мәгариф һәм фән министры Энгель Фәттахов быел тугызынчы сыйныфлар тапшырачак имтиханнарга күбрәк игътибар биреләсен әйтте. Бу сынауда да шартлар катгыйлана, видеокүзәтү кебек чаралар да кулланылачак. Былтыргы имтиханда, дөресен әйткәндә, андый ук җитди мөнәсәбәт сизелмәде – укучылар җиңелрәк котылды. Республиканың баш педагогы үзе дә быелгы тугызынчы сыйныф укучыларының белем нәтиҗәләре бик үк сөнечле булмавын белдерә. Бу очракта ул узган елгы рейтингта ахыргы урыннарны биләгән районнарда хәлнең авырдан үзгәрүен күздә тота. Югыйсә башкаланың иң яхшы укытучылары, районнарга чыгып, педагогларга методик ярдәм дә күрсәтә инде. Күрәсең, бөтен балага да уку сәләте бирелмидер. Ә бәлки, укытучыларында да “гөнаһ” бардыр.

“Ичмаса, аларның сынау тапшырасы юк”

Районнарда белеме шик тудырган тугызынчы сыйныф укучыларын мәктәптән җибәрү юлларын ук эзли башлаганнар инде. Безгә дә әнә шундый хәбәрләр килеп ирешә. Бу, беренче чиратта, БДИны бирә алмаячаксың, дигән психологик басымга кайтып кала. Әлбәттә, көн дә шул сүзне ишетеп торгач, бала үзе дә укытучы сүзенә ышана башлаячак.

– Кызыбыз алай начар укымый. Әмма укытучылары аңа тугыздан соң мәктәптә калмаска кушкан. Янәсе, барыбер БДИны бирә алмаячак. Ә безнең аны шәһәргә чыгарып җибәрәсе килми. Беренчедән, кыз бала, икенчедән сәламәтлеге дә бик үк яхшы түгел, аллергиядән интегә. Имтиханнан куркып, үз-үзенә кул салган балалар турында ишетеп торабыз. Әле бер көнне генә кызыбыз: “Ичмаса, аларның имтихан бирәсе булмый”, – дип әйтеп куйды. Балалар имтиханнардан бик курка. Инде хәзер без дә курка башладык, – ди Татарстанның бер районында яшәүче Фәридә Хәсәнова.

Укытучылар шулай куша

Редакциябезгә башка районнардан шалтыратучылар да бар. Белемне авыр үзләштерүчеләргә техникумнарга барырга тәкъдим итү – табигый хәл. Бала моны үзе дә аңларга тиеш. Ә менә Илүзә – мәктәптә “4ле” һәм “5ле” билгеләренә генә укый. Аңа да шул ук сүзне ишетергә туры килә. Баксаң, ул математикадан сынау имтиханын көтелгәннән начаррак биргән. Күрсәткечләре чик баллдан бераз гына югарырак булган. Ул мәктәпне тәмамлагач, медицина юнәлеше буенча китәргә теләгән. Хәзер инде аңа вуз түгел, көллиятне сайларга туры киләчәк. Чөнки укытучы сүзе белән килешергә мәжбүр булган.

– Мин урманчы булып эшлим. Кышын билдән кар ерып эшләргә туры килә. Эшемнән зарланмыйм. Шуның өчен акча алам. Шуңа күрә укытучылар да үз эшен җиренә җиткереп башкарсын иде. Яхшырак итеп укытсалар, мондый хәл булмас иде. Үзләреннән җаваплылыкны төшерү җиңел бит. Бездә БДИ кертелгәннән бирле шундый хәл инде, – ди кызның әтисе Эльмир Шәрәфиев.

Аңлашыла: укучылар имтиханнарны начар бирсә, мәктәпкә, укытучыга хурлык бит. Югары сыйныфта гомер-гомергә вузга барырга теләгән укучылар гына калды. Хәзер дә шулай. Шуңа күрә, бәлкем, укучы үз белеменә өметләнәдер. Андыйларның теләген сүндерү дөресме икән?

Укучыларның үзләрендә дә БДИдан курку дигән нәрсә бар. Әнә узган ел Балык Бистәсенең Котлы Бөкәш мәктәбендә 9 нчы сыйныфны тәмамлаган 11 укучының берсе дә унынчыга калмаган. Алар техникум, училищеларга кергәннәр. Мәктәп директоры Нәкыйф Сәләхиев белдергәнчә, әлегә кадәр мәктәп тарихында мондый хәл булмаган. Ә алдагы елда 20 укучының 16сы укуларын дәвам иткән.

Былтыр Татарстанда тугызынчы сыйныфны 35 мең укучы тәмамласа, аларның яртысы урта һөнәри белем бирү уку йортларын сайлаган. Быел да андыйлар аз булмаска охшаган. Бер караганда, вузда киләчәктә эш таба алмый торган белгечлек алганчы, училище-техникумнарда һөнәр үзләштерү яхшы да кебек. Әмма укучы үз юлын үзе сайласа, әйбәтрәк түгелме?

9 сыйныфтан соң балага китәргә тәкъдим итү дөресме соң?

– Укытучыларның, ничек укуына карамастан, балага болай дип әйтергә хакы юк. Бездә урта белемне һәркем алырга хокуклы. Алар баладан котылырга телиләр һәм бу – бик зур хата. Бу – мәктәп, гимназия, лицейның начар эшләвен яшерү дигән сүз, – ди Казан (Идел буе) федераль университетының педагогика кафедрасы мөдире, Россиянең һәм Татарстанның атказанган укытучысы Әнвәр Нуриәхмәт улы Хуҗиәхмәтов.

Сәрия САДРИСЛАМОВА
Ватаным Татарстан
№ 51 | 11.04.2015