"Голос"та җырлаган Сәйдә Мөхәммәтҗанованың әти-әнисе белән ӘҢГӘМӘ һәм ФОТО

Сәйдә бер төн өчендә популярлык казанды. Сә­бә­бе нидә? Көчле тавыш, дө­рес музыка, дөрес кием сай­лагангамы? Ай-һай, алай гынамы икән... Россия эстрадасы чит ил музыкасы бе­лән чирле. Моны тапшырудагы остазлар да, музыка белгеч­ләре дә күрә. Бәлки шуңа милли музыкага игътибар иткәннәрдер дә. Әм­ма милли музыкага мө­рә­җәгать итү­челәр дә юк дип әйтеп булмый. Музыка белгече Н.Горчичная cүзләре белән әйткәндә: “Практика җырчы булырга атлы­гу­чы­ларның милли музыка бе­лән кызыксынуын күр­сәтә. Тик милли музыканы тың­лау­чылар, кабул итүче­ләр генә аз. Сәбәбе дә гади: үтем­ле итеп башкаручылар юк”. Менә шуңа кү­рә без Сәйдәнең күңел­ләрне кузгатырлык көченең серен гаи­лә­сеннән эзләргә булдык.

 

Ул – гаиләдә уртанчы бала. Әнисе Зилә баланың музыка дөньясына беренче адымнарын болай сурәтли:

– Сәйдә балалар бакчасына барганда да, кайтканда да гел җырлый иде. Нәрсә күрсә, нәрсә ишетсә, шуны көйли дә бирә. Шуннан без аны, җитәкләп, Абдулла Алиш исе­мендәге балалар иҗаты үзә­гендәге “Ак калфак” фольклор ансам­бле­нә алып бардык. Алсу Еникеева сабый күңеленә аз-азлап мөнә­җәт, бәетләр, халык җәүһәрләрен сең­дерә башлады. Сәйдә ан­самбльдә беренче көн­нәр­дән үк тиз үзләште. Аны баштан ук солистка итеп куя башладылар. Шуннан китте инде.

 

Шуннан китте дигәнгә, 6 яшендә “Йолдызлык” фес­ти­валендә 3 нче дәрәҗә лау­реат булуы, “Браво, дети” бө­тенроссия вокал бәй­ге­сен­дә беренче урынны алуы, халыкара “Белая акация” романслар фести­ва­лен­дә бе­ренче урын алуы һәм башка бик күп бәйге­ләрдә җиңүе керә. Шунысын гына искәртик: узган елны ул “Йолдызлык”та Татарстан Президенты кулыннан гран-при алды, “Живой родник” халыкара бәй­ге­сендә дә гран-при алырга насыйп булды.

 

 

Әтисе Айрат хәзрәт аның  дөньяга килүе дә хикмәтле булды ди:

 

– Мин ул вакытта Казандагы “Гадел” мәчетенең имамы идем. Сәйдәне көтеп алдык. Аңа кадәр безнең югалтулар да булган иде. Җомга көн иде. Җомга намазын башлар алдыннан бала тудыру йортына шалтыраттым, бала тумаган иде әле. Җомгадан соң шатлыклы хәбәр алдым.

 

Ике азан арасында туган балабыз ул безнең. Дөньяга килүе гүзәл вакытка туры килде. Хәзер Уралда, Югары Пышма шәһә­рендә имам булып торам.

Сәйдә бүген әнисе һәм энесе белән Казанда яши. Әтисе белән абыйсы Югары Пышмада калган. Гаилә башлыгы бу хәлне болай аңлата:

 

– 2004 елны эшсез калдым. Урал якларына күченеп китәргә туры килде. Алдан 11 сыйныфны тәмамлаган улымны үз яныма алдырдым, аннан хатыным белән кызымны. Бар да әйбәт кебек, әмма Сәйдәнең чит мохиткә килеп эләгүе эчне пошыра иде. Сәйдә, гадәттә­гечә, музыка мәктәбенә йөри башлады. Укытучысы Анатолий Губский, акрынлап, аны опера сәнгатенә кертә башлады. Без исә, тавышына сак кагылсагыз иде, дип үтендек. Сәй­дәнең тембр үзенчә­леген остаз да күрде һәм сак эш­ләде. Шул ук вакытта ул Сәй­дәне спорт­чылар кебек әзер­лек­тә торырга өйрәтте.

 

Пышмада да Сәйдә бәй­геләрдә катнаша. Гаилә дә, бала да моны гадәти хәл итеп кабул итә, җиңүләргә дә күнегә. Ә Екатеринбургта узган академик чыгышлар бәйгесендә Сәйдә дипломантлар рәтендә кала. Гаилә аптырый: ничек инде? Гел беренче урыннар алган, лау­реат булган бала бит югыйсә. Анатолий Губский да, әти-әнисе дә сәбәбен ачыкларга керешә. Баксаң, барысы да бик гади: Сәйдә бик матур җырлый, әмма аның тавышы халыкчан икән. Шуннан гаилә карарга килә: Зилә ханым кечкенә балалар белән кире Казанга кайта. Чөнки Сәй­дәне мил­лилектән чит­ләш­те­рер­гә һәм аны Югары Пышма масштабы белән чик­ләргә ярамый. Бу – бер сә­бәп булса, метал­лургиягә нигез­ләнгән калада сабыйлар бер-бер артлы чирли башлый.

 

Гаилә башлыгы – кала­ның Иҗтимагый палатасы әгъзасы да. Ул Татарстан мисалында тәрбия чарасы буларак “Йолдызлык” кебек бәйге оештыру тәкъ­диме белән дә чыга. Әмма әлеге тәкъдим хупланмый. Шулай итеп гаилә икегә аерыла. Алар бу карарның дөрес булуына бер генә минутка да шикләнми. Сәйдә бер-бер артлы җиңүләре белән дә, Пышмада җуела башлаган татар теленә кире кайтуы белән дә сөендерә.

 

“Голос”ка килгәндә, бу – Сәйдәнең икенче талпынуы икән инде. Беренче юлы гариза бирсә дә, аңа чыгыш ясарга чират җитми кала. Бу юлы исә ул гариза биргәндә заманча җыр һәм өч телдә “Аллилуйа” җырын тәкъдим итә. Аннан татарча җыр җырлап күрсәтүен сорыйлар. Ул “Су буйлап” җыры белән “Йолдызлык” бәйгесендә җиңгән идем дип, аның бер куплетын җырлап күрсәтә. Аңа ахыргача җырларга кушалар һәм таң калып тыңлыйлар.

Игътибар иткәнсездер: Сәйдә милли аяк киеменнән, джинсы чалбардан һәм күл­мәктән иде. Кагыйдә буенча, беренче чыгышта балалар концерт киемнәрен­нән чыгыш ясарга тиеш түгел. Оештыручылар Сәй­дәгә кроссовки киеп чыгарга куша. Әни­сенә, халык җырын спорт аяк киеме белән җырламыйлар дип, озак бәхәсләшергә туры килә.

 

Сәйдә намаз укый, сәх­нәгә чыкканда дога укымыйча чыкмый. Айрат хәз­рәт­тән кызының җыр дөньясына кереп китүен ничек кабул итүе турында да белештек.

 

– Төрле юл бар иде. Әмма Сәйдә мин шушы юлны сайлыйм дип кистереп әйтте. Алайса, миллилек, мөселманлык һәм Ватан төшенчәләрен онытма, дидем. Ул шушы юлдан бара, – диде ул. Киемнәрне дизайнер Элара Шәйхи белән бергәләп уйлыйбыз. Җыр­ларны сайлаганда да катлаулыларыннан курыкмыйбыз. М.Сөн­гатуллин репертуарындагы һәм Луиза Ба­тыр-Болгари җырларын бик яратып башкара. Әмма радио-теле­ви­дениегә би­рер­гә теләсәк, музыка авторын беләләр дә кире боралар. Нәрсә бу: татар белән татарның тип­кәлә­шүеме? Исән чакта ка­дерләнәсе талант бит ул югыйсә. Күпме популяр җырлар авторы.

 

“Голос”ның алдагы тапшыруларында ниләр кү­рербез соң? Сәйдә, миллилек һәм мөселманлыкны күр­сәтәчәкмен, дип ышандыра. Россияне моңы, ихласлыгы, милли горурлыгы бе­лән сок­ландырган Сәйдәгә алдагы тормышында да уңышлар насыйп булсын иде.

 

P.S. Әңгәмә тәмамлан­гач, Айрат хәзрәттән, Сез­нең дә Татарстанга күчеп кайтасыгыз килмиме, дип сорадым. Ул, чит җирләрдә дә милләткә хезмәт итәргә мөмкин анысы, әмма туган илебезгә кайту теләге юк түгел, дип җавап бир­де.