ХАТИПОВ ФӘРИТ

Фәрит Миргалим улы Хатипов 1930 елның 1 январенда Татарстан АССРның хәзерге Актаныш районы Пучы авылында колхозчы гаиләсендә туган. 1937—1947 елларда Пучы урта мәктәбендә укый, Бөек Ватан сугышы чорында, мәктәптә укуы белән бергә, колхоз эшендә дә актив катнаша: төзү, кырчылык бригадаларында хисапчы, ындыр табагында үлчәүче булып эшли.

1947 елда Ф. Хатипов Казанга килә һәм В. И. Ульянов-Ленин исемендәге Казан дәүләт университетының татар теле һәм әдәбияты бүлегенә укырга керә. Соңгы курсларда көндәлек матбугатта языша башлый: кинофильмнарга, спектакльләргә, яңа чыккан әдәби әсәрләргә беренче рецензияләрен һәм тәнкыйть мәкаләләрен бастыра. 1952 елда университетны тәмамлагач, аны татар теле һәм әдәбияты кафедрасы каршындагы аспирантурада укырга калдыралар. 1955 елда Ф. Хатипов «Мирсәй Әмир иҗатында уңай герой проблемасы» дигән темага кандидатлык диссертациясе яклый. Соңыннан бу диссертация нигезендә яшь галимнең «Мирсәй Әмир» исемле монографик хезмәте языла һәм басылып чыга.

1955—1959 елларда Ф. Хатипов Төмән өлкәсенең Тобол педагогия институтында өлкән укытучы булып эшли, «Ленин юлы» исемле татарча өлкә газетасын оештыруда якыннан катнаша, 1957—1958 елларда, институттагы төп эшеннән аерылмыйча, әлеге газетаның җаваплы секретаре вазифаларың башкара. Газета битләрендә аның өлкәдәге татар укучыларын Г. Тукай, Г. Ибраһимов, Ш. Камал, һ. Такташ, М. Җәлил кебек классик язучыларның иҗатлары белән таныштырган күп санлы язмалары һәм мәкаләләре дөнья күрә. Тоболда чакта КПСС сафларына член итеп алына.

1959—1972 елларда Ф. Хатипов Уфа шәһәрендә яши һәм Башкорт дәүләт университетының филология факультетында доцент хезмәтен башкара. Бу чорда да ул, әдәби тәнкыйть һәм әдәбият белеме өлкәсендәге эзләнүләрен дәвам иттереп, Ә. Еники, Г. Әпсәләмов, А. Гыйләҗев, Ш. Бабич, С. Кудаш, Б. Бикбай кебек татар һәм башкорт язучыларының иҗатларына яисә аерым әсәрләренә багышланган мәкаләләрен һәм матур әдәбиятның жанрларга бүленү принципларын теоретик яктан тикшергән, һәр жанрның үзенчәлекләрен конкрет әсәрләр мисалында җентекле анализлаган «Эпик жанрлар» исемле күләмле хезмәтен яза.
1972 елдан бирле Ф. Хатипов — Казан дәүләт педагогия институтының татар әдәбияты кафедрасы мөдире. Соңгы елларда ул аеруча бүгенге әдәбиятта геройлар күңел дөньясының сәнгатьчә чагылышын, татар прозасындагы психологизмның табигатен, тарихын, поэтикасын тикшерү юнәлешендә нәтиҗәле эшли. 1981 елда галим-тәнкыйтьченең шул мәсьәләләргә багышланган «Геройның рухи дөньясы» («Духовный мир героя») исемле русча китабы басылып чыга. Бер үк вакытта ул көндәлек матбугатта хәзерге әдәби хәрәкәтнең төрле якларын яктырткан мәкаләләре белән дә актив катнаша килә» Тәнкыйтьченең аерым хезмәтләре «Литературное обозрение», «Дружба народов» кебек үзәк журналларда нәшер ителгән.

Ф. Хатипов — 1982 елдан СССР Язучылар союзы члены.

БИБЛИОГРАФИЯ

Мирсәй Әмир.—Казан: Таткитнәшр., 1964.— 180 б., портр. 3000. Эпик жанрлар.—Казан: Таткитнәшр., 1973.—144 б. 1500. Духовный мир героя: Психологизм в современной татарской прозе.— Казань: Таткнигойздат, 1981.—296 с. 2000.

Аның турында

Айсылу Галиәхмәтова. Фән үрендә
Әлфинур НӘҖИПОВА-ЗИННӘТУЛЛИНА. ГОМЕР ЗАЯГА УЗМАГАН