Осталар остазы
Ул зур дәүләт бүләкләре дә алмады, аның исеме зур мөнбәрләрдән дә артык макталмады, ул хәтта түгәрәк юбилейларын да үткәрә алмыйча арабыздан шактый иртә китеп барды. Гәрчә Татарстан журналистикасының патриархларыннан берсе булган Флорид ага Әгъзамов исемен бүген дә бик күпләр олуг остаз, педагог һәм галим буларак яхшы хәтерлидер.
Флорид Әгъзамов узган гасырның икенче яртысында безнең республикабыз өчен, алай гына да түгел, бөтен Идел буе, бигрәк тә милли татар журналисткасы өчен кадрлар әзерләүнең, тәрбияләүнең башында торды. Ул канат куеп чыгарган шәкерт-журналистлар кайларда гына эшләми бүген?! Татарстанның һәр районында, республиканың барлык матбугат органнарында, башка республика һәм өлкәләрдә, Мәскәүнең үзендә... Илнең төп басмасы “Российская газета”ның редакторы булып аның шәкерте Владислав Фронин эшләве дә күп нәрсә турында сөйли. Татарстандагы баш мөхәррирләрнең күпчелеге шулай ук Әгъзамов мәктәбен узган.
Флорид Әгъзамов кыюсыз гына университет бусагасын атлап кергән дистәләрчә татар балаларының беренче булышчысы, ярым ятим нәүмизләрнең килеп сыеныр кешесе була белде. Аның әнә шундый киң күңелле, олы җанлы гуманист шәхес булып формалашуы үз тормыш юлының сикәлтәләре белән дә бәйле булгандыр.
Ул 1936 елда Башкортстандагы Чакмагыш районының матур табигатьле Бикмәт авылында дөньяга килә. Шул гүзәл табигатьнең тәэсире булгангадыр инде, аңа кечкенәдән үк иҗат итү, язу җене кагыла. Тик авыр, бала-чага күтәрмәслек башка шөгыльләргә керешергә туры килә: “уфалла” белән урманнан утын, яланнан салам ташый, кирпеч суга, печән чаба, салам эскертли. Ул заман балаларына сугышның беренче көннәреннән үк фронтка китеп барган әтиләрен алыштырырга кирәк була. Шул китүдән Флоридның атасы әйләнеп кайтмый, кеп-кечкенә дүрт баласын ятим калдырып, яу кырында газиз башын сала.
– Әй, яшьли нужаны күреп тә карады соң, – диләр Флоридның авылдашлары.
Тормыш дигәнең әнә шулай кыйнап, шагыйрь Хәсән Туфан әйтмешли, “еламаска өйрәтә” торган үги әти дә була ала икән. Хәер, бу кыйнауларның үз файдасы да булмый калмагандыр. Һәр нәрсәне фәкать тырышлык белән генә алырга кирәгенә Флорид шулай яшьли өйрәнә. Бу тырышлыгы аңа сугыштан соңгы авыр елларда, күршеләрендәге Яңа Каты урта мәктәбен тәмамлаганда көмеш медаль “бүләк итә”.
Кечкенә яшьтән атаклы шагыйрь булырга хыялланган Флорид зур өметләр белән татар әдәбиятының Мәккәсе булган Казанга юл ала. Аны монда да тормышның авыр зынҗыры көтеп тора икән. Университетның татар бүлегенә укырга кергән егет студентлар тормышының ачлы-туклы бөтен михнәтләрен башыннан кичерә. Аннары Флорид Питрәч районына барып эләгә. Шул вакыттан башлап Ф.Әгъзамовның бөтен гомере журналистикага барып тоташа. Аның сәләтен, тырышлыгын күреп, тиздән “Социалистик Татарстан”га эшкә чакырып алалар. Монда ул шактый еллар әдәбият һәм сәнгать бүлеген җитәкләп бара.
– Тормышның иң истәлекле еллары булды алар, – дип искә ала иде Флорид Имамәхмәтович. – Бөтен татар мәдәниятенең үзәгендә кайнарга туры килде бу чорда.
Чынлап та, яңа әдәби әсәрләргә, спектакльләргә язылган дистәләрчә рецензия, әдәбият-сәнгать әһелләребезгә багышланган очерклар, күренекле әдипләр, танылган актер һәм җырчылар, композитор һәм рәссамнар белән даими аралашулар рухи яктан искиткеч баеткан журналист Флорид Әгъзамовны. Соңрак, газетаның баш мөхәррире булып озак еллар эшләгән, танылган журналист Шәмси ага Хамматовның урынбасары итеп билгеләнгәч тә, бөтен республика иҗтимагый тормышында актив катнашырга туры килә аңа.
Кеше тормышында язмышка кискен үзгәрешләр кертүче берничә вакыйга булмый калмый. Флорид Әгъзамов өчен мондый вакыйга 1968 елда була. Ул Мәскәүдә журналистика буенча аспирантурага керә. Анда диссертация язу өстенә, башкаланың мәдәният хәзинәләре белән таныша. Диссертация яклап Казанга кайткач, янә “Социалистик Татарстан” газетасы мөхәррире урынбасары, янә әдәбият-сәнгать, мәдәният дөньясы...
Күп тә үтми, партия өлкә комитетына чакырып, аңа Казан дәүләт университетының яшь тармакларыннан берсе булган журналистика кафедрасын җитәкләргә тәкъдим итәләр. Заманы шундый: партия кушкач, бармый хәлең юк. Шулай итеп, Ф.Әгъзамов Идел буе төбәге өчен журналист кадрлар әзерләүче үзәкне аякка бастыру һәм ныгыту эшенә керешә. Укытуның формаларын төрләндерү, гыйльми эшне җанландыру, редакцияләр белән элемтәне ныгыту, студентларны активлаштыру юнәлешендә зур көч куя. Үзе исә әдәби тәнкыйть өлкәсендә актив эшли, татар календарен чыгаруны дәвам иттерә, тәрҗемә эше белән шөгыльләнә, журналистикада гуманизм принцибын тикшереп, китаплар, мәкаләләр чыгара, төрле конференцияләрдә фәнни докладлар ясый. Кафедрага җитәкчелек итү белән бергә, университетның филология факультеты деканы итеп сайлана. Бу елларда Ф. И. Әгъзамов журналистика бүлеген факультет итү, татар журналистикасы кафедрасы ачу идеясен тормышка ашыра, факультетның беренче деканы, кафедраның беренче мөдире була.
Җәмәгать эшлеклесе буларак та танылган кеше иде безнең Флорид Имамәхмәтович. Озак еллар Татарстан Журналистлар берлегенең президиум әгъзасы булды. Журналистика теоретигы гомере буе республика матбугатында публицистик мәкаләләре белән чыгыш ясады. Чирек гасыр буе татарча стена календарьларын чыгаруда катнашты.
Үзенең тормышы, яшәү рәвеше белән сөекле остазыбыз кешелеклелек дигән бөек принципка тугры булды. Булачак каләм ияләрен беренче чиратта үзенең шәхси үрнәге, сирәк очрый торган киң күңеллелек, кешелеклелек сыйфатлары белән тәрбияләгән бу олпат затның исеме, һичшиксез, Татарстан журналистикасы тарихына алтын хәрефләр белән инде язып куелды!
Васил Гарифуллин.
Ватаным Татарстан
.png)
