поиск новостей
  • 29.03 "Рөстәм маҗаралары" Кариев театры, 13:00
  • 29.03 "Кияүләр" Тинчурин театры, 18:30
  • 30.03 "Кәҗүл читек" Кариев театры, 11:00
  • 30.03 "Тапшырыл...ган хатлар" Кариев театры, 18:00
  • 30.03 ПРЕМЬЕРА "Флешка, рэп һәм мәхәббәт"Тинчурин театры, 13:00 һәм 17:00
  • 31.03 "Шәй-бу, шай-бу" Кариев театры, 18:00
  • 31.03 "Өч аршын җир" Тинчурин театры, 17:00
  • 02.04 Хан кызы Турандык. Тинчурин театры, 18:30
  • 03.04 Гомер буе сине көтәм. Тинчурин театры, 18:30
  • 04.04 Кияү урлау. Тинчурин театры, 18:30
  • 05.04 Гастрольләр: Тайна замка на холме. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 11:00 һәм 13:00
  • 05.04 Гастрольләр: Ханума. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 18:30
  • 06.04 Гастрольләр: Мастер и Маргарита. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 07.04 Гастрольләр: Мелодия коралловых бус. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 09.04 Җилкәнсезләр. Тинчурин театры, 13:00 һәм 18:30
  • 10.04 Синең хакта… Тинчурин театры, 18:30
  • 11.04 Ядәч! Исемдә! Бер гаилә трагикомедиясе. Тинчурин театры, 18:30
  • 12.04 Флешка, рэп һәм мәхәббәт. Тинчурин театры, 18:30
  • 13.04 Яратам! Бетте-китте! Тинчурин театры, 17:00
  • 14.04 Полиционер. Тинчурин театры, 17:00
Бүген кемнәр туган
  • 29 Март
  • Шәкүр - җырчы
  • Рөстәм Абязов - дирижер
  • Илфат Фәйзрахманов - журналист
  • Мөхәммәт Сабиров (1932-2015) - дәүләт эшлеклесе
  • Айгөл Хәйри - җырчы
  • Ринат Хәйретдинов - көрәшче
  • Никах, юбилей,Туган кон,балалар бэйрэмен,торле кичэлэрне алып барабыз.8-4кэ хэтле шалтыратта аласыз.89393453961
  • Чистаидан иорт сатып Алам чистаинын узенэн 89274905164
  • 1 булмэле фатир моселман гаилэсенэ озак вакытка арендага бирелэ ЖК Салават купере. Собственник ( риелтор тугел!!!)89509488227.
  • Сдается 2-х комнатная квартира по ул. Ф.Амирхана порядочной семье на длительный срок. В квартире есть мебель, рядом остановка, магазины, рынок. Только граждане РФ без животных!!! 8-965-584-66-30 собственник.
  • Продаю листы нержавейки 530х630, толщина 3,5мм, запчасти на УАЗ.тел 89178553159.
  • Коттедж төзэргэ кирэк казанда минэм номер 89274905164
  • Баян сатыла. Казан. Тел.:89003238614
  • татар теленең аңлатмалы сүзлеге сатыла, 3 томда, Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1981 ел. тел.8 919 647 47 91
  • Казанда оч булмэле фатирнын залына тэртипле кыз эзлим. Бигичев урамы. Риелторсыз 89600347300
  • Исэнмесез! Бенто тортларга hэм капкейкларга заказлар кабул итэм! Казан шэhэре. 89377708700 Динара.
Архив
 
14.07.2014 Җәмгыять

Әхмәт Рәшит белән Мәдинә Маликова: “Намуслы итеп тәрбияләргә тырыштык”

“Йолдызлы гаилә” сәхифәсенең бүгенге кунаклары – бик үзенчәлекле пар. Ник дисәң, алар инде сигезенче дистәне ваклый, мәктәп яшендәге балалары да, оныклары да янәшәләрендә юк. Әмма халык аларны ярата, язган әсәрләрен егылып укый, тәрбия мәсьәләсендә киңәшләр сораучылар да байтак икән.

Бу – шагыйрь Әхмәт Рәшит белән язучы Мәдинә Маликова гаиләсе. Башкалага килгән кем генә Әхмәт абыйның данлыклы “Беренче мәхәббәте”н көйләп йөрмәгән? Татар хатын-кызларыннан беренче булып роман язарга алынган, тугызынчы романын бастырып, инде унынчысы белән иҗат утында янган Мәдинә апаның да безгә әйтер сүзләр бар.

“Тәрбия – баланың сәләтен ачу да ул”


“Без үскән сугыш елларында, тәрбиядән битәр, җан асрау кайгысы көчле иде, – дип сүз ала Мәдинә апа. – Балаларны аерым кайгыртып, иркәләп үстерү дигән әйбер булмады. Кадерләп үстерсәң, бала үз кадерен белергә өйрәнә. Горурлык хисе туа, кеше арасында кимсенү дигән хистән арына, омтылышлы булып үсә. Тәрбия нәрсә ул? Ата-анага, укытучыга карата куелган таләпләр. Тәрбия – баланы төрле һөнәрләргә өйрәтү, күп мәгълүмат, белем бирү дә. Иң мөһиме – баланың сәләтен ачу. Бик күпләрнең табигый мөмкинлекләре ачылмый яки үсеш ала алмый. Яки ялгыш юлга кереп китә. Һәркем үз эшенең остасы булуга ирешсә, белмим, нинди дөнья булыр иде. Әмма әлегә булыр-булмастай эшләүчеләр күбрәк”.

Бу гаиләдә күбрәк Мәдинә апа сөйли. Сөйли, сөйли... һәм: “Шулаймы, Әхмәт?” – дип сорап куя. “Хәзер балаларда шул сәләтләрне ачарга булышырлык бик заманча суперлицейлар ачтылар, – дип хатыны сүзен җөпләп куя Әхмәт абый. – Әле менә газетадан укыдым, Мәүлетов фамилияле үсмер малай.ю Америкага барып, бик зур бүләк алып кайткан, ди. Аның сәләте ачыкланган бит инде. Андый балалар бик күп, ләкин барысының да юллары ачылмаска мөмкин”.

“Мине хатын-кызлардан беренче роман язучы диләр, – дип, фикерен дәвам итә Мәдинә апа. – Миңа кадәр дә язучылар бардыр, әмма аларга әсәрләрен дөньяга чыгарырга мөмкинлек булмагандыр, дим. Минем әнкәй дә бер дигән шагыйрә була алыр иде. Әмма аның тормышы тоташ фаҗига. Ул чакта һәр хатын-кызның язмышы бер төрле барган. Ул үсә, буй җиткәч, кияүгә бирәләр, аннан буйга уза, корсак күтәрә, бала тудыра, имезә, аннан баласы үлә, бала күмә, тагын корсакка уза... 30 ел менә шундый конвейер белән барган. “Совет на 30 лет”, – диләр иде аны. Шул хәсрәт, ыгы-зыгы эчендә яшәгәннәр, көнкүреш тә авыр булган. Бәхеткә, безнең буын хатын-кызларына гына сәләтләрен ачу, иҗтимагый тормышта үз урынын табу, үзен күрсәтә алу мөмкинлекләре ачылды. Хезмәттә үз урының табу бик зур бәхет. Бала тәрбияләүдән бер дә ким түгел ул. Чөнки бала тәрбияли алмаса, хатын-кыз иҗтимагый тормышта үзен күрсәтә, таныта ала. Бу – бәхет, яшәү мәгънәсе, үзләрен кеше итеп хис итә алу дигән сүз”.

“40 яшьтә өйләнешеп тә, 40 ел бергә без”

Әхмәт абыйның да, Мәдинә апаның да икенче никахлары бу. “Гаилә корганда фәкать хис белән генә эш иттек, – ди гаилә башлыгы. – Тормыш итәргә теге хатын яхшы булыр иде, бусы дип, карап, сайланып тормадым. Күңел тартты, шуның белән бетте-китте”. Мәдинә апа кушыла: “40тан соң өйләнештек. 40 елдан артык бергә яшибез. Кайбер кешеләр тора-тора, картая торгач, бер-берсен сөйми башлый. Менә без бакчадан бергә кайтырга чыгабыз. Әхмәт миннән алдарак бара – безнең гадәт шундый. Гел-гел янәшә, сөйләшеп кенә йөрмисең бит инде... 5-6 адым саен ул борылып карый. Кайта микән дип, аңа ышанырга кирәк. Әле кичә генә чәчтарашка барган җиремнән тоттым да бакчага киттем. Минем бер мәгънәсезлегем бар, кайчак әйтеп торырга кирәксенмим. Телефон бакча өендә калган, колагыма радио кыстырып, түтәлләр арасында эшләп йөрдем. Әтисе ике сәгать эчендә 10 мәртәбә шалтыраткан! Мин аның мәхәббәтен алай данлы дип әйтмим, беләм, ул үзенчә ярата...”

“Безнең гаилә идеаль дип мактанырга җыенмыйбыз, – ди Әхмәт абый. – Әмма идеаль гаиләләрне дә күргән бар. Менә безнең гаилә дусларыбыз – Альберт белән Фәридә. Алар арасында ныклык бар иде, җил дә, гайбәт тә үткәрмәделәр. Кызганыч, иртә вафат булдылар. Берсеннән калып, икенчесе озак тормады хәтта. Лима Кустабаева белән Зирәк Йосыповлар да идеаль гаилә дип саналырлык. Бер-берсенә генә түгел, башкаларга яхшы мөнәсәбәттә алар”.

“Улымны тартып алдылар”


Әхмәт абыйның беренче никахыннан туган улы Бәхтияр якты дөньядан бик иртә – вакытсыз китеп бара. Яхшы педиатр иде, дип искә ала аны таныш-белешләре. Мәдинә апаның улы Ильяс сигез яшеннән үги әти тәрбиясендә үсә. 30 яшен тутырган көннәрдә аңа өч бүлмәле фатир алып бирә әти-әнисе. Әмма егет фатир ачкычын кесәсенә салып куя да эшеннән үги әтисе фатирына кайта. Бер ай үтә, ике... Әхмәт абыйга совет тәртибе белән алынган фатирны кире тартып алулары да барлыгын аңлатырга туры килә. “Икенче көнне Ильяс үз фатирына күченде. Аңа үги әти белән читен түгел иде шул”, – дип искә ала Мәдинә апа. Бүген Ильяс Канадада гомер кичерә. “Минем йөрәгем бик әрни, – дип, хисләре белән уртаклаша әни кеше. – Мин баламны югалттым. Аны башкалар тартып алды, миннән этеп җибәрделәр. Ул төгәл фәннәр буенча бик яхшы белгеч иде, аспирантурада белем алды. Югары Советта тавыш бирү системасын ул куйды. Мәскәү Думасында, тавыш биргәч, депутатлар арлы-бирле йөри – нәтиҗә чыгарганны көтәләр. Ә бездә тавыш биреп бетерүгә, бер депутат та урыныннан кузгалырга өлгерми, нәтиҗәләр әзер. Минем улым бит ул, дип горурланып утыра идем. Тик аңа бездә лаеклы эш булмады. Сүзгә килеп, тәртәгә тибеп чыгып китте. Монда квалификациямне югалтам, дип, Канадага китте дә барды. Гаиләсе шунда. Хәбәрләшеп торабыз. Баштарак еш кайта иде. Хәзер тегендә күңеле утырды. Кызларын алып кайтып күрсәткәннәр иде. Шуның белән шул”.

“Чамадан тыш иркәләдек”

Әхмәт абый белән Мәдинә апаның уртак балалары Искәндәр турында да сораштырабыз. “Бик салкында туды ул, – дип искә ала әти кеше. – 1978 елда, бөтен алмагачлар туңган вакытта. Өйдә дә бик салкын. Эштә дә күңел тыныч түгел. Рефлекторга ялгыш су чәчрәп, балага ток сукмады микән, дип, әллә ниләр уйлап утырам. Артык иркәләдек”. Иркәләү дигәне нидә чагыла иде соң, дигән соравыбызга Мәдинә апа җавап кайтара: “Башыннан сыйпап утыруда хәтта. Ул чакта имезү модада түгел иде. Табиблар бер яшьтә күкрәк сөтеннән аерырга кушалар иде. Мин озаграк имездем. Алдымда утырттым – башымнан калкып тора иде. Егет булганчы күтәреп йөрдем – артыкка китте инде. Баланың теләген үтәү үзеңә рәхәт. Ялгышкан, өлгермәгән, гадел булмаган чаклар да булды. Барысын да идеаль итеп бетереп булмады”.

“Укыта алмыйм”

Искәндәрне башта янәшәдәге рус мәктәбенә бирәләр. Әмма андагы татар теле укытучысы әти-әнигә төпле киңәш бирә: “Мин никадәр яхшы итеп укытсам да, рус мохитенә килеп эләккән балагызның туган телен саклап кала алмаячакмын. Икенчедән, урам төркемнәре барлыкка килгән чорда, телиме, теләмиме, аны шунда тартып кертәчәкләр. Әнә татар гимназиясе ачылды, шунда бирегез”, – ди. Мөгаллимәнең киңәшен тотып, 3 нче сыйныфка татар гимназиясенә бирәләр аны. Ләкин монда да гади генә булмый. Укытучысы әти-әнине чакыртып ала да: “Бу баланы укыта алмыйм, – ди. – Ул мин сөйләгәнне “киптереп элгән”, аның белән шөгыльләнергә вакытым юк. 4 нче сыйныфка күчерик”, – ди. Шулай итеп, бер сыйныфка алга күчерәләр Искәндәрне. Төрек лицейлары ачылгач, имтиханнар тапшырып, шунда күчә егет. Ата-анасына ризалашырга гына кала. Лицейда укыганда берьюлы ике фәннән – математика һәм информатикадан олимпиадада җиңә. Лицейны тәмамлар алдыннан ук, университетка имтиханнар тапшырып, студент та булып куя. Шул көннәрдә өйдә телефон шалтырый. Искәндәрнең сыйныфташы әнисе икән. “Улыгыз алтын медальгә барамы?” – дигәч, Мәдинә апа аптырап китә. Искәндәр исә: “Әйе, миңа әйттеләр, юк дидем, нәрсәгә ул, мин студент бит инде”, – дип кенә җаваплый.

Улыгызга хәзер нинди киңәшләр бирәсез, дип кызыксынабыз. “Юк, ул киңәшләр тыңламый, – ди Әхмәт абый. – Үзе укырга керде, үзе эш тапты. Белемең җитә, аспирантурага кер, дип үгетләп карадык, юк, кирәкми ул миңа, кысылмагыз гына, ди”. “Беләсезме, баланың үз-үзен тотышы, холкы табигатьтән, аны үзгәртеп булмый, – ди Мәдинә апа. – Әмма дөньяга карашны, әхлакны тәрбияләп була. Әхлакны үз үрнәгеңдә сеңдерсәң, дөньяга караш нинди белем бирүеңнән тора. Баланы киң карашлы итеп, уйланырга сәләтле итеп, намуслы итеп үстерергә кирәк. Аның вөҗданы сызлана алсын. Аны ашатырсың, киендерерсең, белемен дә бирергә тырышырсың – укытырсың. Әмма намуслы итеп тәрбияләү ата-ананың төп бурычы булып тора”.

1


Гөлүсә ЗАКИРОВА
Гаилә һәм мәктәп
№ |
Гаилә һәм мәктәп печать

▲ Өскә
Матбугат-инфо
Матбугат.ру
Ватаным Татарстан
Шәһри Казан
Бердәмлек
Рәшит Ваһапов фестивале
Камал театры
Тинчурин театры
Татар дәүләт филармониясе
Ирек мәйданы
Татарстан яшьләре
Кариев театры
Идел
Өмет
Татарстан китап нәшрияты
Милли Музей
Шаян
Татаркино
Ханский дом
Татар телен һәм ТР яшәүче халыклар вәкилләренең<br />туган телләрен саклау, үстерү мәсьәләләре комиссиясе
«Элита»