Татарстанда кайсы авылларга су басу куркынычы яный?

Татарстанның кайбер районнары быел да язгы су ташу “һөҗү­ме”нә дучар ителергә мөмкин. Хәзерге вакытта республика­ның 42 районында урнашкан 216 торак пунктка шундый куркыныч яный. Биредә 19 меңләп кеше яши. Бу торак пунктлар, нигездә, Идел, Кама, Зөя, Казансу, Нократ, Ык, Минзәлә, Сөн, Кече Чирмешән елгалары янәшәсендә урнашкан.

Республиканың Гадәттән тыш хәлләр министрлыгы башлыгы урынбасары Николай Стружко сүз­ләренә караганда, торак пунктлардан тыш быелгы ташудан 75 чакрым автомобиль юлы һәм 36 күпер, 48 социаль яктан әһәмиятле һәм 27 икътисадый объектның да зыян күрүе ихтимал. Узган ел Апас, Югары Ослан, Биектау һәм Кайбыч районнарында урнашкан 17 торак пункт, өч юл участогы һәм ике күпер су астында калган иде.

Республиканың гадәттән тыш хәлләрне кисәтү комиссиясе утырышында яңгыраган мәгълүмат­лардан күренгәнчә, хәзерге вакытта туфракның дымлылык дәрәҗәсе һәм кар запасы күләме уртача еллык күрсәткечләрдән артып китә. Шуңа күрә быелгы ташу вакытында су, узган ел белән чагыштырганда, 20-60 сантиметрга биегрәк күтәре­ләчәк. Куйбышев сусаклагычындагы суның биеклеге дә быел 271 сантиметрга артыграк.

Түбән Кама сусаклагычында да шул ук хәл күзәтелә. Әйтергә кирәк, быелгы яз Түбән Кама халкы өчен аеруча куркыныч булырга охшап тора. Татарстан Гадәттән тыш хәл­ләр министрлыгының Түбән Кама районы буенча идарәсе башлыгы Константин Слободюкның сүзлә­ренә караганда, су ташу аркасында Красный Ключ бистәсендә урнашкан 12 чакрымлы дамба да куркыныч астында. Су 59 метрдан да биеккәрәк күтәрелә калса, 30 ел дәвамында 25 мең бакча участогын һәм “Ильинка” спорт-мәдәни комп­лексын язгы ташудан саклап торган дамба ишелеп, бер меңнән артык кеше һәм 380 баш мөгезле эре терлекнең зыян күрүе ихтимал. Идарә башлыгы ташу вакытында Кама суының нинди биеклеккә кү­тәреләчәген фаразлавы кыен икә­нен дә искәртә. Ул Түбән Кама, Вот­кинск һәм Ульяновск ГЭСларындагы су күләменә бәйле.

Константин Слободюкның сүз­ләреннән аңлашылганча, дамба­ның критик халәттә булуы турындагы мәсьәләне соңгы елларда берничә тапкыр күтәреп караганнар. Нәтиҗәсе генә булмаган. Дамбаның исә ел саен берәр метр өлеше ишелә барган. Быел биредә, гадәттәгечә, яр ныгыту эшләре башкарылган. Узган елгы ташу вакытында Шәңгәлче авылы зыян күргән. Быел, дамбаны вакытында ныгыту аркасында, әлеге авыл җирлегенә су астында калу куркынычы янамый.


2014 елгы ташуга әзерлек йө­зеннән республика казнасыннан барлыгы ике миллион сумнан артык акча бүлеп бирелгән. Бу, 2012 ел белән чагыштырганда, 6,6 миллион сумга күбрәк. Ләкин шуңа да карамастан, республиканың күп кенә районнары язгы ташуны хәвеф-хәтәрсез үткәреп җибәрү эшенә салкын караган. Татарстан Гадәттән тыш хәлләр министрлыгы башлыгы урынбасары Николай Стружконың сүзләренә караганда, Югары Ослан, Алабуга һәм Спас районнары су корылмаларында әле һаман төзекләндерү эшләре башкарылмаган. Респуб­ликаның 23 районында елга юллары чистартылмаган булса, тагын 9 районда су үткәрү торбалары пычрак һәм чүп-чардан арындырылмаган.

Татарстан буенча Гидрометеорология һәм әйләнә-тирә мохитне күзәтү идарәсе җитәкчесе Сергей Захаров хәбәр итүенчә, апрель аеның беренче декадасында, га­дәттәгечә, елгаларда боз китә башлар дип көтелә. Куйбышев сусаклагычы исә апрель уртасына кадәр тулысынча чистарачак. Республи­каның баш метеорологы бу фа­разларның тулысынча чынга ашмаска мөмкин икәнлеген дә ис­кәртә. Һава торышы чамадан тыш артык җылытып җибәрсә, йә булмаса явым-төшем күп булса, ел­галарның судан арыну вакыты үз­гәрергә дә мөмкин. Якын арада республиканың 12 районындагы сулыкларда боз шартлату эшләре башланып китәчәк.

Министрлыкта язгы ташуга тулы куәткә әзерлек барганда, халык арасында бүген-иртәгә кузгалырга торган боз өстенә аңлы рәвештә керүчеләр җитәрлек. Бу эшне тагын да катлауландыра. Әле күптән түгел генә Минзәлә районының Ык елгасында боз астына киткән ”УАЗ”автомобилендәге биш пасса­жир­ның икесе генә исән калган. Бу көннәрдә Кабан кү­лендә боз астына төшеп киткән өлкән яшьтәге ир-атны коткардылар. Казансу елгасында балык тотып утыручы ир-атларны әле дә очратырга мөмкин. Рәсми мәгълүматларга караганда, 2014 ел башыннан Татарстанда унөч боз астына төшеп китү очрагы теркәлгән. Ун кешенең гомере өзелгән. Араларында яшь сабый да булган.

Республиканың Гадәттән тыш хәлләр министрлыгы халыкны әнә шундый язгы фаҗигаләрдән сакланырга чакыра. Балыкчыларга да яраткан шөгыленнән туктап торырга вакыт.