Дөпе-дөпе басып “Кәкре Рәйсәләр” килә

Салкын, караңгы көзге иртә иде. Куе томан төшкән, әкрен генә пыскак яңгыр сибәли. Елның нәкъ шушы вакытында, шушындый ук караңгы, яңгырлы иртәдә апамның ире: “Кер әле, апаңа әллә нәрсә булды”, – дип, тыны-көне бетеп йөгереп керде. Нәкъ шул вакытта Чаллының “Күңел” радиосыннан бик “күңелле” җыр яңгырый иде.

Беренче хатын Миләүшә,
Икенчесе Рәйсә,
Өченчесен дә алырбыз,
Рәйсә кәкрәйсә!

Нәкъ шушы җырдагыча булды. Апаның сул ягыннан инсульт бәргән булып чыкты. Аяусыз чир белән 2 ел көрәшкәч, апам фани дөньяны калдырып, бакыйлыкка күчте.

Апамның иренә бернинди дәгъвабыз юк, соңгы көннәрендә аны нык тәрбияләде, рәхмәттән башка бер сүз юк. Үлгән артыннан үлеп булмаганын да бик яхшы аңлыйбыз. Килгән хатын да бик тәрбияле, акыллы булып чыкты. Анысы өчен мин шат кына. Бик әйбәт аралашып яшибез... Әмма шул якка караган саен күзләр дымлана шул. Җитмәсә җырының да нәкъ шундый вакытта яңгыравын әйт әле син...

Әле Чаллыда яшәгән вакытларда еш кына радиодан Индира Хафазетдинова башкаруында “Күңелемдә Мөслимем” дигән җырны тыңлый идек. Көе дә матур, сүзләре дә искиткеч, җырчысы да шәп, кыскасы, күңелгә ятыш әсәр килеп чыккан иде. Ул вакытларда “Күңел”дә Мөслим районының Митрәй авылы егете Илшат Әюпов эшли иде. Ни хикмәт, ул радиодан китү белән бу җыр да ишетелми башлады. “Бер смс – бер җыр” тапшыруына шушы җырны сорап язган идем, “Ул җыр радио фондында юк”, – дип җавап бирделәр.

Менә чагыштырып карагыз инде бу ике җырны!

Күңелемдә Мөслимем

Ул якларга көн саен
Әйләнеп кайта күңел,
Йөрәктәге сагышны
Бер көч җиңәрлек түгел.

Каеннарың аклыгы,
Чишмәләрнең сафлыгы,
Күңелемдә Мөслимем
Очар кошың төсле мин.

Рәйсә кәкрәйсә

Беренче хатын Миләүшә,
Икенчесе – Рәйсә.
Өченчесен дә алырбыз,
Рәйсә кәкрәйсә.

Их, Мөккә-Мөкәрәмә,
Мәдинә, Мөнәвәрә,
Эчеңдәге серләреңне
Сөйләмә берәүгә дә.

Хәзер кызлар кия күлмәк
Эздись дырка, тут чирта.
Эздись дырка, эздись чирта.
Эздись ниту ни чирта.

Их, Мөккә-Мөкәрәмә,
Мәдинә, Мөнәвәрә,
Эчеңдәге серләреңне
Сөйләмә берәүгә дә.

Менә шушы җырларның беренчесен радио фондыннан алып атканнар, ә икенчесе калган. Бу фондны төзүчеләр нинди күзлектән чыгып эш итәләр икән соң?! Икенче җыр радио өчен түгел, ирләр җыелышып эчә торган мәҗлескә генә “бата” бит.

Күптәннән күңелемдә йөргән тагын бер әйбер турында язасым килә. Күп кенә җырчыларның “Менә бу җыр аныкы. Бу җырны аннан да яхшырак итеп беркем башкара алмый” дигән “үз” җыры бар хәзер. Мәсәлән, Хәмдүнәнең “Җомга”сы, Зәйнәпнең “Авылым хатирәсе”, Рәсим Низамовның “Сагындым сөйгәнемне” һәм башкалар. Зөһрә Шәрифуллинаның нәкъ менә “аныкы” дигән җырлары арасына мин “Озак торды атым, чапмады” дигән җырын кертер идем. Минемчә, бу җырны ул гына җиренә җиткереп башкара ала. Зөһрә Шәрифуллина башкарганда бу җырда бер кеше язмышы гына түгел, бөтен татар халкы язмышы чагыла кебек. Әмма нишләптер радио фондында бу җырның Зөһрә Шәрифуллина башкаруындагысы юк, бүтән җырчылар җырлый торган вариантлары гына бар. Җитмәсә ул җырчыларның берсе “Казан урамнарын” дигән сүзне “авыл урамнарын”а үзгәртеп җырлый.

Мине дөрес аңлагыз, бу җырларны башка җырчылар җырламасын дип әйтергә һич тә теләмим. Әнә бит Рөстәм Закиров “Җиз кыңгырау моңнары”н ничек күтәреп алды. Һич кенә дә элек җырлаган Илһам Шакиров, Сөләйман Йосыповларныкыннан ким түгел. Резидә Шәрәфиева да “Күл буена килсәң иде”не Әлфия Авзаловадан ким җырламый. Әмма радио фондына җыр сайлаганда аның эчтәлеге дә, көе-моңы да һәм бу җырны кайсы җырчының яхшырак башкаруы да истә тотылсын иде.