поиск новостей
  • 28.03 "Ак чәчәкләр кебек..." Кариев театры,18:30
  • 28.03 "Җан Баевич" Тинчурин театры, 18:30
  • 29.03 "Рөстәм маҗаралары" Кариев театры, 13:00
  • 29.03 "Кияүләр" Тинчурин театры, 18:30
  • 30.03 "Кәҗүл читек" Кариев театры, 11:00
  • 30.03 "Тапшырыл...ган хатлар" Кариев театры, 18:00
  • 30.03 ПРЕМЬЕРА "Флешка, рэп һәм мәхәббәт"Тинчурин театры, 13:00 һәм 17:00
  • 31.03 "Шәй-бу, шай-бу" Кариев театры, 18:00
  • 31.03 "Өч аршын җир" Тинчурин театры, 17:00
  • 02.04 Хан кызы Турандык. Тинчурин театры, 18:30
  • 03.04 Гомер буе сине көтәм. Тинчурин театры, 18:30
  • 04.04 Кияү урлау. Тинчурин театры, 18:30
  • 05.04 Гастрольләр: Тайна замка на холме. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 11:00 һәм 13:00
  • 05.04 Гастрольләр: Ханума. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 18:30
  • 06.04 Гастрольләр: Мастер и Маргарита. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 07.04 Гастрольләр: Мелодия коралловых бус. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 09.04 Җилкәнсезләр. Тинчурин театры, 13:00 һәм 18:30
  • 10.04 Синең хакта… Тинчурин театры, 18:30
  • 11.04 Ядәч! Исемдә! Бер гаилә трагикомедиясе. Тинчурин театры, 18:30
  • 12.04 Флешка, рэп һәм мәхәббәт. Тинчурин театры, 18:30
Бүген кемнәр туган
  • 28 Март
  • Ренат Әюпов - режиссер
  • Фирүзә Җамалетдинова - язучы
  • Артур Поляков - мәдәният хезмәткәре
  • Гиоргий Куприянов - дәүләт эшлеклесе
  • Вил Мәһдиев - көрәшче
  • Никах, юбилей,Туган кон,балалар бэйрэмен,торле кичэлэрне алып барабыз.8-4кэ хэтле шалтыратта аласыз.89393453961
  • Чистаидан иорт сатып Алам чистаинын узенэн 89274905164
  • 1 булмэле фатир моселман гаилэсенэ озак вакытка арендага бирелэ ЖК Салават купере. Собственник ( риелтор тугел!!!)89509488227.
  • Сдается 2-х комнатная квартира по ул. Ф.Амирхана порядочной семье на длительный срок. В квартире есть мебель, рядом остановка, магазины, рынок. Только граждане РФ без животных!!! 8-965-584-66-30 собственник.
  • Продаю листы нержавейки 530х630, толщина 3,5мм, запчасти на УАЗ.тел 89178553159.
  • Коттедж төзэргэ кирэк казанда минэм номер 89274905164
  • Баян сатыла. Казан. Тел.:89003238614
  • татар теленең аңлатмалы сүзлеге сатыла, 3 томда, Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1981 ел. тел.8 919 647 47 91
  • Казанда оч булмэле фатирнын залына тэртипле кыз эзлим. Бигичев урамы. Риелторсыз 89600347300
  • Исэнмесез! Бенто тортларга hэм капкейкларга заказлар кабул итэм! Казан шэhэре. 89377708700 Динара.
Архив
 
14.10.2013 Җәмгыять

Фән чиновникларга бәйле булмаска тиеш

РФ Дәүләт Думасында бик тиз генә, икенче һәм өченче укылышта Россия Фәннәр академиясе (РФА) эшчәнлеген үзгәртеп кору турында закон кабул ителде. Шул уңайдан без Татарстан Фәннәр академиясе президенты Әхмәт Мазһаровка берничә сорау белән мөрәҗәгать иттек.

– Дөрес аңлаган булсак, хәзер РФА милке белән дә РФ Хөкүмәте каршында оештырылган агентлык җи­тәкчелек итәчәк, фәнни программаларны кабул ит­кәндә һәм РФА институтлары җитәкчеләрен куйганда да ахыргы сүзне әлеге агентлык әйтәчәк.

– РФАнең 300 еллык тарихында бу – иң фаҗигале ва­кыйгаларның берсе. Шуңа кү­рә гади лаборанттан башлап Нобель премиясе лауреаты, академик Алфёровка кадәр барча галимнәр моңа каршы. Билгеле, үзгәрешләр кирәк, әмма ул үзгәртүләрне академиклар үзләре ясарга тиеш һәм моңа алар әзер иде. РФА­нең яңа президентын – Фортовны сайлап, моңа кереш­кәннәр дә иде инде. Әгәр без РФА институтларында фәнни программалар эшләүне һәм кабул итүне чиновникларга тапшырсак, моннан бернинди яхшы эш тә чыкмаячак. Казан дәүләт университетының чәчәк аткан вакыты – бөек математик Лобачевскийның ректор булып торган чагы. Ничек инде математиканы яхшы белгән кеше КДУның ху­җалык эшчәнлеген алып бара алмасын?! Лобачевский вакытында шәп биналар төзелгән, яңа лабораторияләр булдырылган. Галимнәр өстеннән чиновник кую – академияне мәсхәрәләү, таптау дигән сүз. Меңнәрчә Россия профессорлары – Америкада, Герма­ниядә, Азиядә, Африкада да профессор. Әмма бер генә Россия министрының да чит илләргә барып министр була алганы юк әле. Алар анда такси йөртә. Илнең байлыгы – галимнәр, шагыйрьләр, артистлар, рәссамнар, журналистлар. Илне чиновниклар аша түгел, шулар аша беләләр.

– РФАдәге үзгәрешләр безнең академиягә дә кагыламы?

– РФ Президенты кул куйган яңа закон буенча (№305828-6), РФ Фәннәр ака­демиясенең төбәк бүлек­ләре юридик зат буларак саклана һәм үз институтлары булган аерым оешмалар булып кала. Шулай итеп, ТФАдә үзгә­реш­ләр булмаячак.

– Институтлар белән идарә итү ТФА кулында каламы соң?

– Безнең структура икен­черәк. Беренчедән, безнең милкебез юк. Булганының барысы да җир һәм мөлкәт мөнәсәбәтләре министрлыгы карамагында. Без утырган бу бина да – шул министрлык кулында. Безнең министрлык белән бернинди ыгы-зыгы чыкканы юк. Икенчедән, 83 нче федераль закон буенча безнең институтлар болай да академия карамагында. Әмма аларның үз мөмкинлекләре, мөстәкыйльлекләре калдырылды. Кәгазьдә алар академия эчендә, тик академия президенты институт директорларына ул мөмкинлекләр­не кире бирә. Шулай итеп, безнең структура яңа Россия законына да туры килә. Без алдан барабыз. Шуңа күрә безгә бернинди агентлык та кирәкми. Без үзебез – агентлык та.

Ә инде РФАнең эшчәнлеге болайрак оештырыла. Яңа федераль закон буенча башкарма хакимиятнең федераль органы – агентлыкның югары коллегиаль органы – әйдәп баручы галимнәрнең гыйльми координацион советы (сенат) булдырыла. Сенат 20–40 әйдәп баручы галимнән оештырылачак. Аларның дүрттән бере РФ Президенты тарафыннан билгеләнә, чиреге РФАнең гомуми җыелышы тарафыннан сайлап куела, чиреге – охшаш белгечлекләре булган институтлар, ягъни РФА институтлары вәкилләре, чиреген РФА карамагында эшләмәүче, әмма РФАнең гомуми җыелышы тарафыннан сайлап куелучы гыйльми-пе­дагогик җәмәгатьчелек, инновацион компанияләр вә­килләре тәшкил итәчәк. Ә бездә сенат вазыйфасын ТФА президиумы үти. ТФА прези­диумының 51 процентын инде күптән, биш-алты ел элек үк академия әгъзалары үз араларыннан сайлап куя. Ә 49 проценты, ТР Президенты фәрманы белән, хакимият, бизнес, вуз һәм эре гыйльми-тикшеренү институтлары җи­тәкчеләрен кертеп формалаштырыла. Күреп торасыз: безнең структура яңа законга туры килә.

– Докторлык советларын үзегездә саклап калу мәсьәләсе хәл ителеп беттеме?

– Белүебезчә, декабрь аенда Россиядәге бөтен докторлык советлары ябыла. Чөнки ВАКта (югары аттеста­цияләү комиссиясе) үзгәртү бара. Аннан соң аларны барыбер ачасы бар. Әмма кеч­кенә институтларга докторлык советы ачу кыен булачак. Шуңа күрә алар академия каршында ачылачак та инде. Аспирантураны да саклап калабыз. Бернәрсә үзгәрми. Әй­тик, элек Г.Ибраһимов исе­мендәге Тел, әдәбият һәм сән­гать институтында, Ш.Мәр­җани исемендәге Тарих институтында аспирантуралар эшләп килсә, хәзер алар ТФА каршында ачылачак. Үзгәреш фәкать шуннан гыйбарәт. Кыс­касы, аспирантура да, советлар да бетми, фәкать адресын гына үзгәртә, ТФА канаты астына керә. Шуны шатланып әйтә алам: 2014 елның 1 гыйнварыннан аспирантларыбыз­ның стипендияләре алты мәртәбә күтәрелә. Безнекеләр моңарчы 1 мең сум гына стипендия ала иде (алар 70 ләп кеше). Барча институтларда да аспирантлар кала. Аспирантураны ныгыту, киңәйтү өчен безнең бөтен документлар әзер. Юридик киртәне әйләнеп узу була инде бу.

– Фәнни хезмәткәрләр­нең хезмәт хакын күтәрү мәсьә­ләсе ни хәлдә?

– Хезмәткәрләребезнең хезмәт хакын 1 июльдән 1,5 мәртәбә, ягъни 50 процентка күтәрдек. Инде 100 процентка күтәрү мәсьәләсен үз мөм­кинчелекләребездән чыгып әкренләп хәл итәрбез.

– Сез алдагы әңгәмәдә, Универсиада узгач, студентлар шәһәрчегендәге берәр бинаның бер катын аспирантлар торагы итеп алырга исәп, Президентка хат яздык, дигән идегез. Килеп чыктымы?

– Әйе, хат язган идем. Президентка кердем. Әмма ул, студентлар шәһәрчегеннән урын алып булмый, мөмкин­лек юк; башка юллар эзләгез, табып, миңа тәкъдим итегез, булышырмын, дип әйтте. Бәл­кем, РФА институтлары белән бергәләшеп, берәр тулай торакны төзекләндереп, мәсьә­ләне хәл итәрбез. Әле юлларын эзлибез.

– Сез берничә көн элек Румыниядә булып кайткансыз икән. Анда нинди җил­ләр алып барды?

– Румыния Фәннәр академиясе президенты Ионелем Хайдук мине очрашу кичәсе­нә чакырды. Ул аны Румыния­дәге Добружа татарлары җәмгыяте рәисе, профессор Тасин Җәмилнең 70 еллыгына туры китергән икән. Шулай итеп безгә берьюлы ике чарада катнашу насыйп булды. Румыния Фәннәр академиясен­дә үзебезнең академия, фән­ни эшләр турында сөйләдем, И.Хайдук берничә ел элек Казанга Ислам илләре академиясе конференциясенә килгән иде. Шунда чакырып киткән иде. Менә Т.Җәмилнең юбилеена туры китереп бардым. Анда Тасфин әфәндегә акаде­миябезнең көмеш медален тапшырдым.

Добружа татарлары – ни­гездә Кырым сугышы вакытында ватаннарыннан качып киткән кешеләр. Ничә йөз ел узуга карамастан, телләрен, диннәрен саклап калганнар. Безнең газеталарда Чаушесканы сүксәләр дә, алар аңа рәхмәт укый. Чөнки аның вакытында милли мәктәпләр ачканнар. Бүген да татарча, тө­рекчә укыйлар, китаплар, газеталар нәшер итәләр. Кырымда татар дәүләтчелеге әле яралгы хәлендә генә. Шу­ңа күрә Тасин Җәмил һәр очрашуда, безгә күбрәк Казан татарлары белән аралашырга кирәк, бергә булганда гына дөнья безне беләчәк, дип сөйләде. Кырым татарлары дөньяда алты миллион, без – сигез миллион. Димәк, без 14 миллионлы халык. Дөнья безне белергә тиеш.

Әлеге сәфәр вакытында озакламый Румыниянең Рос­сиядәге илчесе булып эшли башлаячак Василий Сирко бе­лән танышу да матур хатирә булып истә калды. Ул дүрт көн буе безнең белән булды. Василий Тасин Җәмилдә докторлык диссертациясе яклаган, Бөек ефәк юлы һәм Урта Азия халыклары буенча бик зур белгеч икән. Мәктәптә укыганда Чыңгыз хан тарихы буенча бер китап укыган. Шуннан соң төрки халыклар, монголлар тарихы белән кызыксынып киткән. Мәктәпне бетергәч, Монголиядә университетта укыган. Гомер буе шуларны өйрәнә. Урысча, монголча бик шәп белә. Төрки халыклар тарихын яхшы белгәнгә, Добружа татарлары белән якыннан аралашып тора икән. Ике атнадан безгә, Россиягә Румыния илчесе булып киләчәк ул. Беренче визитымны ТФАгә ясаячакмын, дип әйтте. Илче килгәч, шәт, аны безнең Президент та кабул итәр. Румыния белән фәнни, сәнәгать багланышлары урнаштырырбыз, шәт. Андагы кырык мең Добружа татарлары өчен дә бу бик мөһим.  


Рәшит МИНҺАҖ
Ватаным Татарстан
№ 167 | 12.10.2013
Ватаным Татарстан печать

▲ Өскә
Матбугат-инфо
Матбугат.ру
Ватаным Татарстан
Шәһри Казан
Бердәмлек
Рәшит Ваһапов фестивале
Камал театры
Тинчурин театры
Татар дәүләт филармониясе
Ирек мәйданы
Татарстан яшьләре
Кариев театры
Идел
Өмет
Татарстан китап нәшрияты
Милли Музей
Шаян
Татаркино
Ханский дом
Татар телен һәм ТР яшәүче халыклар вәкилләренең<br />туган телләрен саклау, үстерү мәсьәләләре комиссиясе
«Элита»