Кем син? Паспортыңны күрсәт! (Сораштыру)

Паспортта милләт графасын сагынучылар шактый икән. Россия Иҗтимагый палатасы тәкъдиме белән үткәрелгән сораштырудан соң менә шундыйрак нәтиҗә ясалган. Сораштыруда илнең бөтен төбәкләреннән дә вәкилләр катнашкан. Россиянең өчтән бер өлеше үзен кимсетелгән дип хис итә икән. Мондыйлар Мәскәү белән Санкт-Петербургта күп.

Тикшеренү уздыручылар руслар бердәм булып яшәүче мигрантларга каршы торуда җиңелә дип билгели. Шулай ук сораштыруда катнашучыларның күбесе рус милләтенә аерым статус бирүгә каршы. 51 процент кеше паспортта милләт күрсәтелсен дип әйткән. Бу теләкне җиткерүчеләрнең барысы да диярлек урыс милләтеннән түгел. Россиялеләрнең яртысы теге яки бу милләт мәнфәгатен кайгыртучы сәяси партия өчен тавыш бирергә әзер. Чечня белән Ингушетия халкы РФ Дәүләт Думасында ислам партиясенең барлыкка килүен тели. Ә сез паспортта “милләт” графасын кайтару яклымы?

Фәндәс САФИУЛЛИН, җәмәгать эшлеклесе:
– Паспортта милләт күр­сәтелмәячәк дигән фикер­ләр яңгырый башлагач, мин ТР Дәүләт Советында да, РФ Дәүләт Думасында да моңа каршы кискен чыгышлар ясадым. Шәхесне билге­лә­гән документта синең мил­ләтең нинди булганы аерым өстенлекләр бирми. Шулай да бу кеше үз-үзенә хуҗа була ала дигән сүз. Без – исемсез кавем балалары түгел. Кешенең кайсы кабилә, нинди тамырдан икәнен күрсә­тәсе килә. Буш берәмлек тү­гел бит без. Аннары татар милләтеннән оялырлык та түгел. Россиядә мәзәк күре­нешләр күзәтелә, милли стра­тегия документларында милләтләрне тигезләш­те­рергә кирәк дип әйтәләр, ә чынында, рәсми рәвештә милләтләр юк бит.

Нина КОНДРУШЕВА,Федераль миграция хезмәтенең Татарстандагы идарәсенең паспорт һәм теркәү эшен тәэмин итү бүлеге башлыгы:
– Бу турыда Россия хө­кү­мәтенең 828 нче санлы карары бар, милләт графасы кирәкме, юкмы дип сүз куертасы калмаган. Пас­порт нин­ди булырга тиешлеге ин­де күптән расланган. Анда милләтнең күр­сәтелмәве безгә, мәсәлән, эшләргә комачауламый. Авыр­лыклар ту­дырмый икән, димәк, аның кирәге юк. Аннары федераль үзәк­тә мондый карар чыгарылган икән, җит­ди сә­бәп­ләре булган дип саныйм. Күктән төшкәнгә кү­рә, пас­портның форматын үзгәрт­мәгән­нәр­дер бит?! Рәс­ми кеше исе­меннән дә, шәхес буларак та җавабым шул.

Лилия СӨНГАТУЛЛИНА, журналист:
– Паспортта милләт графасын бетерү зур хата булгандыр дип уйлыйм. Советлар Союзы вакытындагы пас­портка шапылдатып, "татар, чуаш, рус" һ.б язып куялар иде. Милләтләр күп, шуңа да карамастан, мил­ләт­ара ызгыш булмады, бө­тенесе дә тыныч яшәде. Куркасы түгел, паспортка яһүд, чечен дип язылганнан гына милләтләр арасында ниндидер низаг килеп чыкмый. Проблемалар башка сәбәп­ләргә бәйле. Паспорт – һәр аерым ке­шенең шәхси документы, үзенчәлеге. Илнең бөтен кешесе салым түли, монда аермалык юк, милләт турында ИННга да язмыйлар, иминият, медицина полисларында да синең кемлеген күрсәтел­мәгән. Пас­портта да милләт графасы юк. "Татар, чуаш, рус" дип үзебез­нең кемлегебез турында күрсәтеп торучы язу кайда соң? "Татар, татар, татар, татар", – дип күзгә кү­ренеп торыр­га тиеш бу сүз, яшь ке­шенең күзе дә иялә­ш­сен. Үзенең миллә­тенә карата хөрмәтен, кызыксынуын шу­лай да арттырып буладыр дип уйлыйм. Килә­чәктә балаларның балалары: "Си­не­ң татарлыгың кайсы документта язылган соң, күр­сәт", – дисәләр, ниш­ләрсең? Шуңа күрә бу графа бик кирәк.

Айрат ФӘЙЗРАХМАНОВ, укытучы:
– Миңа дини яктан үз­билгеләнүдән тыш миллә­тем­не дә күрсәтү мөһим. "Россияле" дигән уйлап табылган милләт исеме ас­тында яшисем килми. Татармын икән, ул документта да күр­сәтелсен. Мин Россия Федерациясе һәм Татарстан граж­данины, мил­ләтем – татар. Шәймиев әйткәнчә, ана телем, мил­ләтем, динем – тумыштан ук алынган хокукым, аңа беркем дә тия алмый.

Минемчә, милләтне пас­портта язу һәм дәүләтнең тотрыклылыгы – ике төрле, бер-берсенә тәэсир итмәү­че әйберләр. Киресенчә, дәү­ләт­нең тотрыклылыгы – мил­ләт­ләрнең үз-үзеңне ничек итеп хис итүенә бәй­ле. Бу графа кире кайтса, мин шат кына булачакмын. Бәл­ки, без­нең депутатлар шундый тәкъдим белән чыгарлар.