Бәхетлеме кеше дөньяда? (Шәхесләр һәм шәрехләр)

Филармониядә эшләгәннәргә һәм артистлар тирәсендә чуалырга яраткан бәндәләргә Сәүбән исеме яхшы таныш булырга тиеш. Ул озак еллар әлеге оешмада концертлар оештыручы-администратор булып эшләде. Администратор булгач, концерттан кергән акчалар да моның портфелендә йөри. Ә җырчы Таһир Якуповның әлеге портфельдән берничә данә вак акча алып шаяр торган гадәте бар.

Сәүбән бер генә минутка портфелен игътибарсыз калдырса да, аннан күпмедер тиен акча югала. Шуннан соң алар арасында мондыйрак сөйләшү башлана:

— Таһир, бир дим акчаны.

— Күпме алганны әйтсәң — бирәм

Әлбәттә, тиен акчаны авырлыгы буенча гына чамалаган администратор бу сорауга җавап бирә алмый. Ул фәкать алга таба гына саклык чарасы күрә: бәдрәфтә кергәч тә портфелен кочаклап утырырга мәҗбүр.

Шундый концертларның берсендә, ни сәбәптәндер, алып бару вазыйфасын да Сәүбән әфәнде үзе башкарырга булган. Репертуарында берничә мәзәк, шаян шигырь булган администратор - конферансье портфелен сәхнә кырыена урындыкка куя да, сәхнә уртасына чыгып баса:

— Нәби Дәүли. "Бәхетлеме кеше дөньяда?"

Кырын күзе белән генә сәхнә кырыена караса, портфель янында авызын ерып Таһир басып тора. Зал тулы халык булуына карап тормый, Сәүбән җырчыга йодрык яный, ләкин моның файдасыз икәнен аңлагач, барып портфелен ала да, сәхнә аркылы гына йөгереп икенче яктагы урындыкка чыгарып куя. Ниһаять тынычлап фәлсәфи шигырьне тамашачыга җиткерү нияте белән янәдән сәхнә уртасына чыга.

— Нәби Дәүли. "Бәхетлеме кеше дөньяда?"

Тик ирексездән күз карашы тагын акча тулы сумкага таба юнәлә. Ә анда Таһир "касса"ны ачып ук маташа. Җырчының бу нахаллыгыннан Сәүбәннең төсе китә, сөйләшү сәләте югала, тик шулай да күпмедер мизгелдән ул аңына килә, кайда икәнлеген абайлап ала һәм ашыга ашыга халыкка Нәби Дәүли шигырен түгел, ә үз фикерен җиткерә:

 — Юк, иптәшләр, бу дөньяда кеше бер дә бәхетле түгел.

“Исегез киткән икән...”

Татарстанның халык артисты, җырчы Гали Ильясов бик самими, нечкә күңелле, тиз үпкәләүчән кеше иде. Аны аз гына мактап җибәрсәң, ул сиңа көннәр буе үзе турында сөйләп, җырлап утырырга мөмкин, әгәр дә инде "Гали, син моны миңа бер сөйләдең бит инде" дисәң, шунда ук кәефе кырыла.

Гаиләдә дә Галинең игътибар үзәгендә булырга яратканын аңлап, аның һәр сүзен тыңлап, рәнҗетмәскә тырышып яшәгәннәр. Шулай беркөнне Мәскәүдән кайтып төшкәч, җырчы үзенең башкала сәнгатькәрләре белән яхшы таныш икәнен тагын бер кат ассызыклап, туганнарын, якыннарын шаккатырырга теләп, бер сенсацион яңалык әйтә:

— Ә сез беләсезме, Растроповичның унитазы алтыннан эшләнгән.

Галинең бу сүзенә җыелган кунаклар ышанырга да, ышанмаска да белмиләр, алтын унитазның ник кирәген аңламыйлар, бәясе белән кызыксыналар, төрле сораулар бирәләр. Кыскасы, әлеге бәдрәф җиһазы мәҗлеснең төп темасына әйләнә, ә безнең Гали тагын игътибар үзәгеңдә булуыннан ләззәт кичерә. Киявенең бу гениаль "ачышына" әбисе, ягъни хатыны Саниянең әнисе генә бер дә аптырамый, татар әбиләренә хас булган тыйнаклык, тапкырлык белән үзенең фикерен генә әйтеп куя:

— Исегез киткән икән, берәр атна юмый торсагыз, сезнеке дә алтынга әйләнер.,.

Әгәр Ленин исән булса ...

Мин татар дәүләт филармониясенең әдәби- музыкаль лекторий бүлегендә эшләдем.

Бу бүлекнең максаты — чын профессиональ музыканы пропагандалау, аерым авторларның иҗатына багышланган әдәби - музыкаль кичәләр үткәрү һәм, әлбәттә. илебез күләмендә билгеләп үтелгән бәйрәмнәргә махсус программалар әзерләү иде.

Апрель ае совет халкы өчен "Аллаһеы Тәгаләгә" әйләнгән бөек Ленинның туган көне. Шуңа да безнең бүлек әзерләгән барлык программалар да Ильич исеме белән бәйле булырга тиеш иде. Язның шушы матур көннәрендә без Гали Ильясов белән "Любимые песни Ильича" дигән әдәби-музыкаль концертта чыгыш ясадык. Гали, башка җырчылардан аермалы буларак, темага карап тормый, Ильич яраткан "Есть на Волге утёс», "Дубинушка»лардан соң үзе иҗат иткән "Оныттың бугай"ны да җырлап җибәрде. Бөек юлбашчының яраткан җырларыннан оеп утырган тамашачы гөрләтеп кул чапты. Галигә рәхмәтләр әйтеп, башка җырларын да җырлавын үтенделәр. Шулай итеп, "Любимые песни Ильича" әдәби-музыкаль композициясе әкренләп Гали Ильясовның иҗат кичәсенә әйләнде дә куйды.

Әлбәттә, бу хәлне кичәне урыс телендә алып барган нәфис сүз осталары җитәкчелеккә җиткергәннәр. Ә тегеләр исә җыелышларның берсендә Гали әфәндегә шундый сорау бирделәр:

— Гали Ганиевич, әйтегез әле, ни өчен Сез Ленинга багышланган җитди кичәнең эчтәлеген юкка чыгарып, үзегез иҗат иткән "Оныттың бугай"ны башкардыгыз?

— Ә сез беләсезме, әгәр Ильич исән булса, ул бу җырны һичшиксез яратыр иде... — дип җавап бирде Гали Галиевич.

Кайчан туры килә әле

Сиксәненче елларда без - филармония артистлары нефть төбәкләренә, хәтта Чаллыга да самолетка утырып бара идек. Ул елларда әле аэропорт шәһәрдә, самолетлар сәгать саен диярлек. Кунакханәгә барып урнашу өчен 2-3 сәгать вакыт җитә. Дөрес, һава шартлары начар булу сәбәпле өчәр тәүлек кайта алмый яткан чакларыбыз да булгалады.

Безнең арада һава транспортына утырудан курка торган бер кеше бар. Ул — баянчы Фәнис Гыйльметдинов. Берәр ерак районга самолетта барасы булса, Фәнис бер атна алдан әзерләнә башлый. Башта филармониягә барып самолет билетын ала, аны аэропорт кассасына илтеп тапшыра, аннары тимер юл вокзалына барып поездга билет ала һәм сәфәргә башкалардан ике көн алда кузгала.

Шулай беркөнне Әлмәткә очарга дип аэропортка җыелдык. Ни сәбәпледер бу юлы баянын асып Фәнис тә безнең арада йөри. Әлеге гадәти булмаган очракның сәбәбен аңларга теләп, Айрат абый Арсланов аңа сорау бирде:

— Фәнис, ничек әле син үзеңнең газиз гомереңне зур куркыныч астына куеп, безнең белән самолетка утырырга булдың?

— Мин бу очышка озак әзерләндем, Айрат абый, бик күп уйландым. Тәвәккәллегемнең сере бик гади, Сездәй бөек шәхесләр белән бергә үлеп, тарихка кереп каласым килә. Мондый мөмкинлек тагын кайчан эләгер иде әле...